Palazzo della Civiltà Italiana (İtalyan Medeniyeti Sarayı) aynı zamanda Palazzo della Civiltà del Lavoro adıyla da bilinir ve İtalya'nın başkenti Roma'da, EUR (Esposizione Universale di Roma) bölgesinin simgesel yapılarından biridir. 20. yüzyılın ortalarında şekillenen faşist mimarinin belirgin bir örneği olan yapı, özellikle sadeliği, anıtsallığı ve simetrisiyle dikkat çeker.

Yapının bu yönleri, onu sadece EUR semtinin değil, aynı zamanda modern Roma mimarisinin en ayırt edici simgelerinden biri haline getirmiştir. Halk arasında yaygın olarak "Colosseo Quadrato" yani "Kare Kolezyum" olarak anılır.

^{Palazzo della Civiltà Italiana (Pexels)}

Tasarımı ve Mimari Özellikleri

Yapının mimarları Giovanni Guerrini, Ernesto Bruno La Padula ve Mario Romanodur. Bu ekip, projeyi 1937 yılında açılan ulusal bir yarışmada kazandı. Yapının tasarımı, Benito Mussolini tarafından 1942 yılında yapılması planlanan Roma Evrensel Sergisi (E42) için oluşturulmuştur. Ancak sergi hiçbir zaman gerçekleşmemiştir; İkinci Dünya Savaşı nedeniyle çalışmalar 1943 yılında durdurulmuş, yapı ancak savaş sonrasında tamamlanabilmiştir.

Yapı, 68 metre yüksekliğinde ve 51 metre genişliğinde paralel yüzlü bir blok formundadır. Betonarme taşıyıcı sistem üzerine traverten levhalar kaplanarak inşa edilmiştir. Her biri 6 katlı ve her katta 9 kemerden oluşan cephe düzeni, toplamda 216 kemerden oluşan bir ritmik tekrar yaratır. Bu tekrar, klasik Roma mimarisine referans verirken, rasyonalist ve metafizik bir yorumla ele alınmıştır. Her bir cephe, simetrik olarak biçimlendirilmiş olup her cephedeki kemer sayısı “BENITO MUSSOLINI” ismindeki harf sayısına da denk düşecek şekilde 6x9 oranında düzenlenmiştir. Yapının cepheleri, hem teknik hem de ideolojik açıdan Roma İmparatorluğu’nun büyüklüğünü çağrıştıracak şekilde planlanmıştır.

Yapının tepe kısmında İtalyan ulusal kimliğini yücelten bir yazıt yer almaktadır:

"Un popolo di poeti di artisti di eroi di santi di pensatori di scienziati di navigatori di trasmigratori"

(Türkçesi: “Şairlerden, sanatçılardan, kahramanlardan, azizlerden, düşünürlerden, bilim insanlarından, denizcilerden ve göçmenlerden oluşan bir millet”). Bu ifade, faşist dönemde inşa edilen pek çok yapının taşıdığı ideolojik mesajın bir yansıması olarak değerlendirilir.

^{Palazzo della Civiltà Italiana (Pexels)}

Heykel Programı ve Sanatsal Detaylar

Yapının mimarisi kadar dış cephesinde yer alan heykel programı da dikkat çekicidir. Giriş bölümünün iki yanında, Morbiducci ve Felci tarafından tasarlanan, Dioscuri (Kastor ve Polluks) figürlerini betimleyen iki çift anıtsal traverten heykel grubu yer alır. Bu figürler, Roma mitolojisi ile çağdaş ideolojiyi ilişkilendirme amacı taşır. Ayrıca her cephede, yapı kemerlerinin altına yerleştirilmiş toplam 28 adet mermer heykel, sanatı, bilimi ve insan emeğini temsilen farklı faaliyetlerin alegorileri olarak yer alır. Her biri yaklaşık 3.40 metre yüksekliğindeki bu heykeller, İtalyan medeniyetinin tarihsel başarılarına ve kültürel değerlerine göndermeler içerir.

Tarihsel Süreç ve Kullanım

İnşaat çalışmaları 1938 yılında başlamış, savaş nedeniyle 1943 yılında kesintiye uğramış ve savaş sonrası tamamlanmıştır. EUR bölgesi, savaş sırasında Nazi işgali altında önemli bir merkez hâline gelmiş; Palazzo della Civiltà Italiana ise geçici olarak askerî amaçlarla kullanılmıştır. Bina, uzun yıllar kullanılmadan kalmış, 2003-2008 yılları arasında Kültür Varlıkları ve Faaliyetleri Bakanlığı ile EUR SpA tarafından gerçekleştirilen restorasyon süreciyle yenilenmiştir. Bu restorasyon, yapının dış cephesi ve iç mekân işlevselliğini kapsayan yapısal müdahaleleri içermiştir.

2015 yılından itibaren, yapı lüks moda markası Fendi'nin genel merkezi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Fendi'nin binayı 15 yıl süreyle kullanma hakkını almasının ardından, zemin kat sergiler ve kültürel etkinlikler için ayrılmıştır. Marka, yapının modern kültürel işlevini sürdürmesine katkıda bulunmaktadır.

Kültürel Yansımalar ve Etkisi

Palazzo della Civiltà Italiana, yalnızca mimari bir yapı olarak değil, aynı zamanda bir kültürel ikon olarak da öne çıkar. Rasyonalist ve metafizik etkiler taşıyan mimarisi, birçok sinema filmine ilham kaynağı olmuştur. Yapı; Roberto Rossellini’nin Roma, Açık Şehir, Michelangelo Antonioni’nin L’Eclisse (Tutulma), Federico Fellini’nin 8½, ve Peter Greenaway’in The Belly of an Architect (Mimarın Karnı) gibi filmlerde görsel fon olarak kullanılmıştır.

Palazzo della Civiltà Italiana, 20. yüzyıl İtalyan mimarlığının ideolojik, kültürel ve estetik boyutlarını bünyesinde barındıran özgün bir yapıdır. Hem faşist dönemin simgesel diliyle hem de Roma’nın klasik mirasıyla kurduğu ilişkiyle dikkat çeker. Yapının planlama süreci, kullanılan malzemeler, heykel programı ve günümüzdeki işlevi, onu yalnızca tarihsel bir anıt değil, aynı zamanda yaşayan bir kültürel yapı haline getirmektedir.