Pençe-Kilit Harekatı, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından, Irak’ın kuzeyinde bulunan PKK/KCK terör örgütü unsurlarına karşı yürütülen sınır ötesi askeri bir harekâttır. Harekât, Türkiye'nin "terörü kaynağında yok etme" stratejisi çerçevesinde, Irak’ın kuzeyindeki Metina, Zap ve Avaşin-Basyan bölgelerinde eş zamanlı olarak 17 Nisan 2022 tarihinde başlatılmıştır.^【1】 

^{Pençe-Kilit Harekat Bölgesinden Bir Görüntü (AA)}

Arka Plan ve Stratejik Konsept

TSK’nın Irak’ın kuzeyinde yürüttüğü Pençe serisi operasyonları, ilk olarak 27 Mayıs 2019’da Pençe-1 Harekâtı ile başlamıştır. Bu operasyon, Hakurk bölgesine yönelik olarak icra edilmiş, sonrasında Pençe-2 ve Pençe-3 ile kapsam genişletilmiştir. Ardışık olarak Pençe-Kaplan (2020), Pençe-Şimşek ve Pençe-Yıldırım (2021) operasyonları yürütülmüştür.

Pençe-Kilit Harekâtı, bu operasyonların devamı niteliğindedir ve hedefi, Irak'ın kuzeyinde, Türkiye sınırına paralel şekilde uzanan 300 kilometrelik hattın güvenli hale getirilmesi ve PKK'nın sözde "Medya Savunma Alanları" olarak adlandırdığı alanlardaki varlığının sonlandırılmasıdır. Bu kapsamda özellikle Zap, Metina ve Avaşin-Basyan bölgeleri, harekâtın öncelikli hedef alanları arasında yer almıştır.

^{Terör Örgütü PKK'nın Kuzey Irak'ta Bulunan Yapılanması (TRT)}

Amaç

Pençe-Kilit Harekâtı’nın temel hedefleri şunlardır:

• Türkiye sınırlarının güvenliğini ileriden sağlamak,
• PKK/KCK terör örgütünün Irak’ın kuzeyindeki üslenme alanlarını imha etmek,
• Örgütün Türkiye’ye sızma güzergâhlarını kapatmak,
• Komuta-kontrol ve eğitim kabiliyetlerini ortadan kaldırmak,
• Sınır hattında 15 ila 30 kilometrelik bir derinlikte kalıcı güvenli bölgeler oluşturmaktır

Uygulama

Pençe-Kilit Harekâtı; hava kuvvetleri unsurlarının yoğun bombardımanıyla başlatılmış, ardından kara unsurlarının bölgeye girmesiyle birlikte çok yönlü olarak sürdürülmüştür. Operasyonlar süresince mağara, sığınak, silah ve mühimmat depoları tespit edilerek kullanılamaz hale getirilmiş; PKK/KCK unsurları ile sıcak temas sağlanmıştır.

Harekât süresince Türk Silahlı Kuvvetleri, zorlu arazi ve iklim koşullarına rağmen ileri üs bölgeleri kurarak bölgedeki kalıcı varlığını artırmıştır. Bu üslenme noktaları, özellikle Zap Vadisi çevresinde kritik coğrafi geçitleri kontrol altına alma stratejisi doğrultusunda konumlandırılmıştır.

^{Pençe-Kilit Operasyonundan Görüntüler (T.C. Milli Savunma Bakanlığı)}

Hareaktın Sonuçları

TSK tarafından yapılan açıklamalara göre Pençe-Kilit Harekâtı çerçevesinde: 

• Çok sayıda terör örgütü mensubu etkisiz hale getirilmiştir.
• Örgüte ait birçok mağara, sığınak, silah ve mühimmat deposu imha edilmiştir.
• Mayın ve el yapımı patlayıcılar etkisizleştirilmiştir

Ayrıca Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) tarafından yürütülen lider kadro etkisizleştirme operasyonları (dekapitasyon süreci) ile örgütün komuta ve irtibat sistemleri zayıflatılmıştır.

Bölgesel Yansımalar

Operasyon, Irak Merkezi Hükümeti ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile koordinasyon halinde gerçekleştirilmiştir. TSK’nın bölgede uzun süreli kalıcı üs bölgeleri kurması, terör örgütünün hareket alanını daraltmış ve sınır ötesi terör tehdidini azaltmıştır. PKK’nın Medya Savunma Alanları’ndaki kayıpları, örgütün Irak-Suriye-Türkiye hattındaki geçiş kabiliyetini büyük ölçüde sınırlamıştır.

^{Pençe-Kilit Harekatı Sırasında Ele Geçirilen Mühimmatlar (TRT)}

Harekâta Yönelik Tehditler ve Yanıtlar

Harekâtın yürütüldüğü dönemde, PKK tarafından TSK ileri üs bölgelerine yönelik saldırı girişimleri gerçekleştirilmiştir. Bu saldırıların bir kısmı, kötü hava koşullarından ve bölgedeki meskûn mahallerin örtü olarak kullanılmasından yararlanılarak düzenlenmiştir. TSK, bu saldırılara karşılık olarak “cezalandırma harekâtları” düzenlemiş, örgüte ait altyapı ve üstyapı hedeflerini vurmuştur.

Bazı saldırılarda, etkisiz hale getirilen örgüt mensuplarında ABD menşeli silah sistemlerinin, termal ve kızılötesi sistemlerin, gelişmiş kamuflaj malzemelerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu silahların önemli bir kısmının Suriye’de YPG’ye verilen silahlar olduğu değerlendirilmektedir. PKK ve YPG arasındaki personel ve bilgi geçişkenliği, bu silah ve donanım kullanımının kaynağı olarak gösterilmektedir.^【2】 

Uluslararası Hukuk ve Meşruiyet

Türkiye, Pençe-Kilit Harekâtı'nı Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın 51. maddesinde tanımlanan meşru müdafaa hakkı çerçevesinde yürütmektedir. TSK’nın Irak’ın kuzeyindeki faaliyetleri, Türkiye'nin sınır güvenliğini sağlama, sivillere yönelik terör tehditlerini ortadan kaldırma ve ulusal güvenliği koruma amacı taşımaktadır.