Pro Evolution Soccer (PES), Konami tarafından geliştirilen ve dünya çapında yayımlanan bir futbol simülasyonu video oyunu serisidir. İlk olarak 2001 yılında piyasaya sürülen seri, futbolun teknik yönlerini simüle etmeye odaklanmasıyla tanınmıştır. Japonya'da “Winning Eleven” adıyla bilinen oyun, 2021 yılında “eFootball” ismini alarak ücretsiz oynanabilir (free-to-play) dijital modele geçiş yapmıştır.

Gelişim Süreci

PES’in kökenleri 1995 yılında çıkan Goal Storm oyununa kadar uzanır. Bu oyun, Konami'nin Japonya'daki "Winning Eleven" serisinin ilk halkası olarak kabul edilir. 1990’ların sonlarında Konami, Avrupa ve Amerika pazarına daha odaklı bir yapı geliştirerek “Pro Evolution Soccer” adını 2001’de ilk kez kullanmıştır. PES serisi, özellikle 2001-2013 yılları arasında teknik oyun yapısı, taktiksel seçenekleri ve akıcı oynanışıyla dikkat çekmiştir.

Seri, her yıl güncellenmiş sürümleriyle satışa sunulmuş, 2014 yılında PES 2014 ile birlikte yeni grafik motoru Fox Engine kullanılmaya başlanmıştır. Ancak 2021 itibarıyla Unreal Engine’e geçilmiş ve oyun dijital dönüşüm kapsamında “eFootball” olarak yeniden markalanmıştır.

^{Pro Evolution Soccer 2013 Oyunu Kapak Görseli Tasviri (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Oynanış Özellikleri

PES serisinin en ayırt edici özelliği, saha içi oynanışın gerçekliğe yakın bir şekilde tasarlanmış olmasıdır. Oyun mekanikleri aşağıdaki sistemlerden oluşur:

• Pas Sistemi: Manuel ve otomatik pas opsiyonları, topun hızı ve açısına göre değişkenlik gösteren pas kalitesi.
• Şut Mekanizması: Topun ağırlığını ve fiziksel tepkiyi yansıtan şut sistemleri. Dış şutlar, yerden giden toplar ve kafa vuruşları gerçekçi dinamiklere sahiptir.
• Top Kontrolü: Oyuncuların top sürüş animasyonları, yorgunluk ve kondisyon seviyesine göre değişkenlik gösterir.
• Yapay Zeka (AI): Savunma hattının pozisyon alış şekli, hücum oyuncularının alan boşaltma hareketleri ve kaleci refleksleri gibi detaylarla zenginleştirilmiştir.

Her sürümde farklı iyileştirmeler yapılmış, zamanla bire bir çarpışma motorları, gerçek zamanlı taktik değiştirme ve doğal oyuncu hareketleri gibi sistemler eklenmiştir.

Lisans ve Takımlar

PES’in tarihinde en tartışmalı konulardan biri lisans politikaları olmuştur. FIFA serisine kıyasla daha sınırlı lisansa sahip olan PES, bazı ligleri ve kulüpleri resmi lisansla sunarken, diğerlerini sahte isim ve armalarla oyuna dahil etmiştir. Örnek olarak:

• Resmi lisanslı takımlar: FC Barcelona, Juventus (bazı sürümlerde), Manchester United, Arsenal.
• Kurgusal takım isimleri: “Man Red” (Manchester United yerine), “London FC” (Chelsea yerine).

Ancak, PES’in sunduğu Edit Mode özelliği sayesinde oyuncular takım isimleri, logolar, formalar ve oyuncu adlarını manuel olarak güncelleyebilmektedir.

^{Pro Evolution Soccer/e-Football 2023 Oynanış Görseli Tasviri (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Oyun Modları

PES serisi çeşitli oyun modlarıyla hem tek oyunculu hem de çevrimiçi oynanışı desteklemektedir:

• Master League: Takım yöneticisi rolü üstlenilerek, transfer bütçesi yönetimi, altyapı geliştirme, antrenman planlaması gibi öğeleri kapsayan kariyer modudur. Gerçek veya fiktif teknik direktörler (örneğin: Zico, Cruyff) ile oynanabilir.
• Become a Legend: Kullanıcı sadece tek bir futbolcunun kariyerini kontrol eder. Oyuncu genç yaşta başlar, transfer olur, form tutar ve milli takıma seçilme gibi kariyer aşamaları yaşar.
• MyClub: FIFA Ultimate Team’e benzer şekilde, oyuncular kartlar aracılığıyla takım kurar. Çevrimiçi rakiplerle mücadele edilir. Menajer sistemi, kondisyon kartları, yetenek eğitimi gibi detaylar içerir.
• Online Co-op ve Matchday: Üç kişiye kadar oyuncu ile çevrimiçi eşleşme yapılarak takım oyununa dayalı modlar oynanabilir.

Teknik Gelişmeler

Grafik motorlarındaki gelişim, PES’in görsel kalitesini büyük ölçüde etkilemiştir:

• Fox Engine (2014–2020): PES 2014 ile tanıtılan bu motor, daha detaylı yüz modellemeleri, gerçek zamanlı ışıklandırma ve çevresel efektler sunmuştur. Ancak bu motorun bazı sürümlerde performans sorunları yaşadığı da rapor edilmiştir.
• Unreal Engine (2021–): eFootball ile geçilen bu motor, çapraz platform desteği, daha detaylı yüz animasyonları ve gelişmiş stadyum atmosferi sağlar. İlk sürümleri teknik sorunlarla eleştirilse de, sürekli güncellemelerle iyileştirme yapılmaktadır.

Yeniden Markalaşma: eFootball

Konami, PES 2021'den sonra geleneksel yıllık satış modelini terk ederek, 2021 yılında "eFootball" adlı yeni bir marka ile yoluna devam etti. Bu değişiklik şu unsurları içermektedir:

• Ücretsiz oynanabilir yapı (Free-to-Play).
• Sezonluk içerik güncellemeleri.
• Çapraz platform desteği (konsol, PC, mobil).
• Yeni mikro ödeme sistemi.

Ancak bu geçiş süreci, lansman sırasında içerik eksikliği, düşük grafik kalitesi ve oynanış sorunları nedeniyle hem kullanıcılar hem eleştirmenler tarafından olumsuz karşılandı.

^{"Pro Evolution Soccer" ve Yeni İsmiyle "e-Football" Logoları (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Topluluk ve Modlama

PES, özellikle PC oyuncuları arasında güçlü bir mod topluluğuna sahiptir. Oyuncular çeşitli araçlarla:

• Gerçek forma ve logoları oyuna entegre edebilir.
• Gerçek stadyumlar ve tribün atmosferleri ekleyebilir.
• Oyuncu yüzlerini, saç stillerini ve animasyonları iyileştirebilir.

Topluluklar ayrıca yama dosyaları aracılığıyla resmi olmayan turnuvalar ve özel ligler organize eder.

Eleştiriler ve Rekabet

PES, 2000’lerin başında futbol simülasyonu alanında rakipsiz kabul edilse de, EA Sports’un FIFA serisinin lisans gücü, tanıtım stratejileri ve teknolojik yatırımları zamanla üstünlük sağlamasına neden olmuştur. Eleştirmenler tarafından PES, taktiksel derinliği ve kontrol hissi açısından olumlu karşılanırken; kullanıcı arayüzü, içerik kapsamı ve çevrimiçi istikrar konularında eleştirilmiştir.