RACI Matrisi (İngilizce: RACI Matrix), proje yönetimi ve organizasyonel değişim süreçlerinde rol ve sorumlulukları netleştirmek için kullanılan bir sorumluluk atama matrisidir. Adını İngilizce dört anahtar sorumluluk türünün baş harflerinden alır: Responsible (Sorumlu), Accountable (Hesap Veren), Consulted (Danışılan) ve Informed (Bilgilendirilen).

RACI matrisi, proje ve süreç yönetiminde rol ve sorumlulukları açıkça tanımlamak, iletişimi geliştirmek ve hesap verebilirliği artırmak için güçlü ve yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Doğru şekilde oluşturulduğunda ve güncel tutulduğunda, ekip verimliliğini ve proje başarısını önemli ölçüde artırabilir. Bu matris, bir projedeki veya süreçteki görevlerin, aktivitelerin veya kararların kimler tarafından yerine getirileceğini, kimin nihai onayını vereceğini, kimlere danışılacağını ve kimlerin bilgilendirileceğini açıkça tanımlar.

RACI Harflerinin Anlamları

• R - Responsible (Sorumlu):
• Görevi veya işi fiilen yapan kişi veya kişilerdir.
• Bir görev için birden fazla "R" olabilir.
• "İşi yapan" olarak da bilinir.

• A - Accountable (Hesap Veren / Nihai Sorumlu):
• Görevin doğru ve zamanında tamamlanmasından nihai olarak sorumlu olan kişidir.
• Yapılan işi onaylar ve veto etme yetkisine sahiptir.
• Her görev veya aktivite için sadece bir tane "A" olmalıdır. Bu, sorumluluğun dağılmasını önler ve net bir hesap verebilirlik noktası oluşturur.
• Genellikle "R" rolündeki kişiyi delege eder.

• C - Consulted (Danışılan):
• Görevle ilgili uzmanlığı veya bilgisi olan ve görüşlerine başvurulan kişi veya kişilerdir.
• İki yönlü bir iletişim söz konusudur; yani hem bilgi alınır hem de geri bildirim verilir.
• Karar alma sürecine katkıda bulunurlar ancak nihai karar yetkileri yoktur.

• I - Informed (Bilgilendirilen):
• Görev tamamlandığında veya önemli bir gelişme olduğunda sonuçlardan haberdar edilmesi gereken kişi veya kişilerdir.
• Tek yönlü bir iletişim söz konusudur; yani bu kişilere bilgi verilir ancak aktif katılımları veya geri bildirimleri beklenmez.

RACI Matrisi Oluşturma

• Görevleri/Aktiviteleri Belirleyin: Projenin veya sürecin tüm kritik görevlerini, aktivitelerini, kararlarını veya çıktılarını dikey bir eksende (genellikle sol sütunda) listeleyin.
• Rolleri/Kişileri Belirleyin: Projeye dahil olan tüm paydaşları, rolleri veya departmanları yatay bir eksende (genellikle üst satırda) listeleyin.
• Hücreleri Doldurun: Her görev için, ilgili rol veya kişinin sorumluluk seviyesini (R, A, C, I) matrisin kesişim hücrelerine atayın.
• Analiz Edin ve Doğrulayın:
• Dikey Analiz (Görev Başına):
• Her görev için en az bir "R" var mı? (İşi yapacak biri olmalı)
• Her görev için tam olarak bir "A" var mı? (Birden fazla "A" kafa karışıklığına, hiç "A" olmaması ise sorumluluk boşluğuna yol açar)
• Çok fazla "R" var mı? (Görev dağılımı net mi?)
• Çok fazla "C" veya "I" var mı? (Bu durum süreci yavaşlatabilir)
• Yatay Analiz (Rol/Kişi Başına):
• Bir kişinin çok fazla "R"si var mı? (İş yükü dengesizliği)
• Bir kişinin çok fazla "A"sı var mı? (Yetki darboğazı)
• Hiç "R" veya "A"sı olmayan aktif bir rol var mı? (Bu rolün projede gerekliliği sorgulanabilir)
• Paylaşın ve Onay Alın: Matrisi ilgili tüm paydaşlarla paylaşın, geri bildirim alın ve son halini onaylatın.

RACI Matrisinin Faydaları

• Netlik ve Sorumluluk Artışı: Kimin ne yapacağı ve kimin nihai kararı vereceği açıkça tanımlandığı için belirsizlikler azalır ve hesap verebilirlik artar.
• Gelişmiş İletişim: Kiminle iletişim kurulacağı (C ve I) netleşir, gereksiz iletişim trafiği azalır.
• Hızlı Karar Alma: Hesap veren kişi belli olduğu için karar süreçleri hızlanır.
• İş Yükü Dengesi: Rollerin görev dağılımı görselleştiği için iş yükü dengesizlikleri tespit edilebilir.
• Çatışmaların Azaltılması: Rol ve sorumlulukların önceden belirlenmesi potansiyel çatışmaları engeller.
• Yeni Ekip Üyelerinin İşe Alışması (Onboarding): Yeni katılanların projede kimin neyden sorumlu olduğunu hızla anlamasına yardımcı olur.

RACI Matrisinin Potansiyel Zorlukları ve Sınırlamaları

• Aşırı Detay: Çok granüler görevler için matris karmaşıklaşabilir ve yönetimi zorlaşabilir.
• Statik Kalması: Proje ilerledikçe veya organizasyonel değişiklikler oldukça güncellenmezse geçerliliğini yitirir. "Yaşayan bir belge" olmalıdır.
• Yanlış Uygulama: Özellikle "A" rolünün birden fazla kişiye atanması veya hiç atanmaması matrisin etkinliğini azaltır.
• Sadece Bir Araç Olması: Matris, etkili iletişim ve iş birliğinin yerine geçmez, sadece bu süreçleri destekler.

RACI Matrisinin Varyasyonları

RACI'nin temel konseptini alan ancak farklı ihtiyaçlara göre uyarlanmış çeşitli varyasyonları bulunmaktadır:

• RASCI (veya RASIC): "S - Supportive (Destekleyici)" rolü eklenir. "R"ye görevini yerine getirmesi için aktif olarak kaynak veya yardım sağlayan kişileri ifade eder.
• RACI-VS: "V - Verifier (Doğrulayıcı)" ve "S - Signatory (İmzalayan)" rolleri eklenir. Daha çok ürün kalitesi ve resmi onay süreçlerinde kullanılır.
• DACI: "D - Driver (Yönlendirici)", "A - Approver (Onaylayan)", "C - Contributor (Katkıda Bulunan)", "I - Informed (Bilgilendirilen)". Özellikle karar alma süreçlerine odaklanır.
• CAIRO (veya RACIO): "O - Out of the Loop / Omitted (Döngü Dışı / Hariç Tutulan)" rolü eklenir. Bir göreve kasıtlı olarak dahil edilmeyen kişileri belirtir.

Ne Zaman Kullanılmalı?

RACI matrisi özellikle aşağıdaki durumlarda faydalıdır:

• Roller ve sorumluluklar belirsiz olduğunda.
• Çapraz fonksiyonlu ekiplerin çalıştığı projelerde.
• Karar verme süreçlerinin yavaş veya karmaşık olduğu durumlarda.
• Süreç iyileştirme çalışmalarında.
• Görevlerin devredilmesi veya delege edilmesi gerektiğinde.