Renault 12, 1969’da tanıtılan, önden çekişli yapısıyla “dünya otomobili” anlayışını temsil eden orta sınıf bir aile otomobilidir. Renault 12, Renault’un orta sınıf pazarındaki konumunu güçlendirmek amacıyla geliştirilmiştir. Renault 8 ve Renault 10 modellerinin arka motorlu yapısı, dönemin teknik ve tasarımsal beklentilerini karşılayamaz hâle gelmiş, markanın önden çekişli yeni bir platforma yönelmesine neden olmuştur. Renault 16’nın getirdiği başarı üzerine inşa edilen bu model, daha ekonomik ve pratik bir alternatif olarak tasarlanmıştır. 12, mühendislik açısından basit ama güvenilir bir yapıya sahip olacak şekilde geliştirilmiş, kolay üretilebilir, kolay tamir edilebilir ve dünya pazarlarında yerel üretime uygun bir “global otomobil” anlayışıyla üretilmiştir.

Modelin resmi üretimi Fransa’da başlamış, kısa sürede Romanya, İspanya, Arjantin, Brezilya, Türkiye ve Avustralya gibi ülkelerde lisans altında üretilmeye başlanmıştır. Renault 12’nin sağlam mekanik yapısı ve sade teknolojisi, onu farklı coğrafyalarda uzun yıllar ayakta tutmuştur. Aracın üretimi Fransa’da 1980 yılında sona ermiş olsa da aynı platform üzerinde geliştirilen modeller (Renault 15, 17, 18 ve Fuego) sayesinde üretim mirası 2000’lere kadar devam etmiştir.

^{Renault 12 Toros Reklamı (Youtube - Eski Reklamlar)}

Tasarım ve Geliştirme Süreci

Renault 12’nin geliştirilmesi sırasında öncelik, düşük maliyetli bir üretim sistemidir. Gövde yapısı, klasik üç kutulu (sedan) düzende hazırlanmıştır. Tasarım ekibi, aracın rüzgâr direncini azaltmak ve yakıt ekonomisini artırmak amacıyla aerodinamik çizgilere ağırlık vermiştir. Ön tekerlekten çekişli sistemle birlikte uzunlamasına yerleştirilmiş motor düzeni, Renault’un Estafette modeliyle denenmiş bir teknolojinin binek otomobile uyarlanmış hâlidir.

Renault 12’nin karoserisi, sedan ve station wagon (SW) olmak üzere iki temel tipte üretilmiştir. Station wagon versiyonu, özellikle Güney Amerika ve Doğu Avrupa’da ticari kullanım alanlarında yaygınlaşmıştır. İç mekânda kullanılan malzemeler sade ama dayanıklı yapıda tasarlanmıştır. Yüksek tavan çizgisi, geniş cam yüzeyleri ve konfor odaklı koltuk düzeniyle döneminin şartlarına göre ferah bir iç hacim sunmuştur.

^{Renault 12 (Flickr)}

Motor ve Mekanik Özellikler

Renault 12, Renault’un “Cléon-Fonte” adlı motor ailesinden türetilen 1.3 litrelik dört silindirli motorla donatılmıştır. Bu motor 54 beygir güç üretmiş, TS versiyonunda ise 64 beygire ulaşmıştır. Daha sonra geliştirilmiş Gordini versiyonu 125 beygir güce kadar çıkabilmiştir. Motorun uzunlamasına yerleştirilmesi, ağırlığın ön aksa taşınmasına neden olmuş, bu da sürüşte önden kayma eğilimi yaratmıştır. Ancak bu yapı, aracın yüksek yol tutuşu ve dengesi açısından dönemi için etkili bir çözümdür.

Süspansiyon sistemi, ön tarafta bağımsız, arka tarafta rijit aks üzerine helezon yaylarla donatılmıştır. Bu çözüm, Fransız otomotiv basını tarafından sade bulunmuş olsa da, dayanıklılığı ve bakım kolaylığı nedeniyle dünya genelinde avantaj sağlamıştır. Direksiyon sistemi 3,5 turda tam dönüş sağlayan mekanik düzendedir. Fren sistemi önde disk, arkada kampana kombinasyonuyla tasarlanmıştır.

^{Renault 12 (Flickr)}

Renault 12’nin Dünya Çapında Yayılımı

Renault 12, tasarımı ve üretim yapısıyla bir “dünya otomobili” örneği oluşturmuştur. Üretimi Fransa’nın ardından Brezilya, Arjantin, İspanya, Romanya, Avustralya ve Türkiye’ye yayılmıştır. Romanya’da Dacia 1300 adıyla üretilen model, 2006 yılına kadar üretimde kalmıştır. Ford’un Brezilya operasyonu da Willys-Overland tesislerini devralarak Renault 12 türevi olan Ford Corcel modelini üretmiştir.

Renault 12, Fransa’da orta sınıf aile otomobili olarak konumlanırken Avustralya’da 1970 yılında “Yılın Otomobili” ödülünü kazanmıştır. Avustralya’da 12 yıl boyunca üretimde kalan model, toplamda 26.000 adet satılmıştır.

^{Renault 12 (Flickr)}

Renault 12 Gordini ve Ralli Tarihi

1970 yılında tanıtılan Renault 12 Gordini, modelin performans odaklı versiyonu olmuştur. 125 beygir gücündeki 1.6 litrelik motoru, ikiz Weber karbüratörleri ve dört disk freniyle donatılmıştır. 0-100 km/s hızlanmasını 9 saniyede tamamlayabilen bu model, Fransız otomobil sporlarında Renault’un varlığını sürdürmesini sağlamıştır. Renault 12 Gordini, Avustralya’da sağdan direksiyonlu altı adetlik özel bir seri olarak üretilmiş, ralli yarışlarında kullanılmıştır.

Bob Watson ve Enzo Dozzi tarafından hazırlanan Avustralya versiyonu, 120 kW gücünde bir motora sahipti. 5 ileri vitesli yakın oranlı şanzıman, 80 litrelik yakıt deposu ve 965 kilogramlık hafif gövde ile donatılmıştır. Bu modeller, Avustralya Ralli Şampiyonası’nda başarılı sonuçlar elde etmiştir.

^{Renault 12 Gordini (Flickr)}

Renault 12 Türkiye

Renault 12, Türkiye’de 1971 yılında OYAK-Renault ortaklığıyla Bursa fabrikasında üretilmeye başlanmıştır. Üretim süreci boyunca TL, TS, GTS, TSW, TX ve SW versiyonları üretilmiştir. 1989 yılında modelin yerini Renault 12 Toros almıştır. Toros, Renault 12’nin geliştirilmiş yerli versiyonu olarak 2000 yılına kadar üretilmiştir.

Toros modeli, 1.4 litrelik atmosferik benzinli motor (C1J/791) kullanmıştır. 72 beygir güç ve 11 mkg tork üretmiş, maksimum hızı 160 km/s olmuştur. 5 ileri vitesli şanzımanla donatılmış, yakıt tüketimi 90 km/s sabit hızda 7 litre olarak ölçülmüştür. Fren sistemi önde disk, arkada kampana düzenindedir. Aracın boş ağırlığı yaklaşık 890 kilogramdır.

Toros, sağlam gövde yapısı, dayanıklı süspansiyonu ve düşük bakım masrafı nedeniyle “dağ keçisi” olarak anılmıştır. Türkiye’de özellikle tarımla uğraşanlar, esnaflar ve kamu kurumları tarafından tercih edilmiştir. Emniyet teşkilatı, ordu ve çeşitli devlet kurumlarında resmî araç olarak kullanılmıştır.

^{Bilinmeyen Detaylarıyla Renault 12 ve Toros Efsanesi / Renault 12, TL, GTS, TS, TSW, Renault 9 (Youtube - Nasıl Başardılar?)}

Renault 12 Toros’un Teknik Özellikleri

Renault 12 Toros’un motoru üstten supaplı, dört silindirli ve sıvı soğutmalı bir yapıdadır. Sıkıştırma oranı 8.2:1 olup Solex 35 SEIA karbüratör kullanılmıştır. Araç, 47 litrelik yakıt deposuna ve 6 litrelik soğutma sıvısı kapasitesine sahiptir. Direksiyon sistemi 3,5 turda tam dönüş sağlamakta, dönüş çapı 10 metredir.

Süspansiyon sistemi ön tarafta bağımsız, arka tarafta sabit akslıdır. Helezon yaylar ve teleskopik amortisörler kullanılmış, ön ve arka viraj çubuklarıyla denge sağlanmıştır. Elektrik sistemi 12 volt 45 amper/saat aküyle desteklenmiştir.

Modelin 1990’dan 2000’e kadar süren üretiminde her yıl çeşitli değişiklikler yapılmıştır. 1991 yılında 4 vitesli versiyonun üretimi sona ermiş, 1995’te gösterge panelleri yenilenmiş, 1997’de NG1-063 tipi şanzımana geçilmiştir. 1999 yılında renkli cam uygulamasına başlanmış, son versiyonlar 2000 yılında üretimden kaldırılmıştır.

Renault 12’nin Kültürel ve Toplumsal Etkisi

Renault 12, farklı coğrafyalarda farklı anlamlar taşımıştır. Avrupa’da sıradan bir aile otomobili olarak görülürken Türkiye’de dayanıklılığın sembolü hâline gelmiştir. Köy yollarında, tarlalarda, şehir içi taşımacılıkta ve devlet kurumlarında uzun yıllar görev yapmıştır. Fethiye ve çevresinde yüzlerce Renault 12’nin hâlen kullanıldığı gözlemlenmiştir.

Bu araç, Türkiye’de bir ulaşım aracından öteye geçmiş, sosyal hafızada nostaljik bir yere sahip olmuştur. “Dağda taşta gezmelik araba” olarak tanımlanmış, basit yapısına rağmen uzun ömürlü performansıyla halk arasında güven kazanmıştır.

Renault 12’nin Mirası

Renault 12, modern otomotiv tarihinde teknik sadelikle global başarıyı birleştiren bir örnek olarak anılmaktadır. 1969’dan 2000’e kadar süren üretim hayatında dünya genelinde 7 milyondan fazla araç satılmıştır. Modelin mirası, Romanya’da Dacia markası altında sürdürülmüştür.

Türkiye’de Toros adıyla üretilen son versiyonun üretimi 2000 yılında sona ermiştir. Bu tarihten itibaren Renault 12 adıyla araç üretilmemiştir; ancak model, otomotiv tarihine, halk arasında sağlamlığıyla özdeşleşen bir simge olarak yerleşmiştir. Renault 12, “teknolojik sadelik” anlayışının klasikleşmiş bir örneği olarak hem mühendislik hem de kültürel anlamda iz bırakmıştır.