Charles Robert Redford Jr. (18 Ağustos 1936, Santa Monica–16 Eylül 2025, Utah), Amerikan sinema ve tiyatro oyuncusu, film yönetmeni ve yapımcısıdır. 1960’ların sonundan itibaren başrol oyuncusu olarak geniş kitlelere ulaştı; 1980’deki ilk uzun metraj yönetmenliği Ordinary People ile En İyi Yönetmen Akademi Ödülü’nü kazandı. 1981’de kurduğu Sundance Enstitüsü ve sonrasında dönüştürdüğü Sundance Film Festivali ile bağımsız sinema alanında kurumsal ve önemli bir etki oluşturdu.

Erken Yaşam ve Eğitim

Redford, Santa Monica’da doğdu; babası Charles Robert Redford Sr. muhasebeci, annesi Martha Hart ev hanımıydı. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Los Angeles’ın Van Nuys semtinde geçirdi. Liseyi 1954’te Van Nuys High School’da tamamladı. Colorado Üniversitesine beyzbol bursuyla başladı; ancak disiplin ve uyum sorunları nedeniyle eğitimini yarıda bırakıp Avrupa’ya gitti. Fransa, İspanya ve İtalya’da sanatla ilgilendi.

ABD’ye dönüşünde New York’ta Pratt Institute’te tasarım eğitimi aldı ve American Academy of Dramatic Arts’ta (AADA) oyunculuk dersleri gördü. Gençlik döneminde annesinin ölümü ve ailede yaşanan kayıplar, sonraki yıllardaki bazı temalarına (yas, aile içi iletişim) zemin hazırladı.

Tiyatro ve Televizyon (1959–1966)

New York’ta sahneye 1959’da Tall Story ile çıktı; aynı yıl The Highest Tree’de rol aldı. 1963’te Neil Simon’ın Barefoot in the Park (yön. Mike Nichols) oyununda başrol (Paul Bratter) ona Broadway’de asıl çıkışı getirdi. Bu dönemde televizyona yoğun biçimde konuk oldu: Perry Mason, Alfred Hitchcock Presents/The Alfred Hitchcock Hour, The Twilight Zone, The Virginian ve diğer dramalarda epizodik roller üstlendi. The Voice of Charlie Pont (1962) ile Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Emmy adaylığı aldı.

Sinema Oyunculuğu: (1962–1979)

Sinemaya 1962’de War Hunt ile geçti. 1967’de Barefoot in the Park’ın sinema uyarlamasında Jane Fonda ile başrolü paylaştı. Asıl uluslararası çıkışını George Roy Hill’in 1969 tarihli Butch Cassidy and the Sundance Kid filminde “Sundance Kid” rolüyle gerçekleştirdi (Paul Newman ile). Ardından, tür ve ton açısından farklı seçimler yaptı: Downhill Racer (1969), Tell Them Willie Boy Is Here (1969), siyasal taşlama The Candidate (1972).

1973’te iki büyük gişe yapımıyla öne çıktı: Sydney Pollack’ın The Way We Were’ü (Barbra Streisand ile) ve Hill’in The Sting’i (Paul Newman ile); The Sting, Redford’a En İyi Erkek Oyuncu dalında kariyerinin tek Oscar adaylığını kazandırdı. 1974’te The Great Gatsby, 1975’te Three Days of the Condor (yön. Pollack) ve 1976’da All the President’s Men (Watergate skandalı; Dustin Hoffman ile) 1970’ler filmografisinin belirleyici yapımları oldu.

^{Natalie Wood ve Robert Redford, 1966. (Flickr)}

1980’ler ve 1990’lar

1980’lerin ortasında The Natural (1984) ve Out of Africa (1985, yön. Pollack) ile başrolde göründü. 1990’larda hem “politik/meselesi olan” hem de daha popüler projelerde yer aldı: Sneakers (1992), Indecent Proposal (1993), Up Close & Personal (1996). 1998’de yönettiği ve oynadığı The Horse Whisperer ile dönemi kapattı.

2000’ler ve 2010’lar

2000’lerde The Legend of Bagger Vance (2000, yönetmen), The Last Castle (2001) ve Spy Game (2001) gibi yapımlarda yer aldı; 2007’de Lions for Lambs’u yönetti ve oynadı. 2010’larda The Conspirator (2010) ve The Company You Keep’i (2012) yönetti.

Oyuncu olarak geç döneminin en çok öne çıkan işi, neredeyse diyalogsuz tek kişilik performansıyla All Is Lost (2013) oldu. Bunu, Marvel Sinematik Evreni’nde Alexander Pierce rolüyle Captain America: The Winter Soldier (2014) ve kısa bir geri dönüşle Avengers: Endgame (2019) izledi. 2015’te Truth’ta Dan Rather’ı canlandırdı; Netflix yapımı Our Souls at Night (2017) ile Jane Fonda’yla yeniden bir araya geldi. 2018’de The Old Man & the Gun’ın, oyunculuğa veda filmi olacağını duyurdu.

Yönetmenlik ve Yapımcılık

Redford’un ilk uzun metraj yönetmenliği Ordinary People (1980), üst-orta sınıf bir ailenin bir kayıp sonrası dağılma sürecini ele alan bir dramdır; film "En İyi Film" dâhil dört Oscar kazandı ve Redford’a En İyi Yönetmen ödülünü getirdi.

^{Robert Redford'un yönetmenliğini yaptığı ve dört Oscar kazanan Ordinary People filminin fragmanı (Rotten Tomatoes Classic Trailers)}

Ardından The Milagro Beanfield War (1988), A River Runs Through It (1992) ve Quiz Show (1994) geldi. Quiz Show, En İyi Film ve En İyi Yönetmen dâhil başlıca dallarda Oscar adaylığı aldı.

Redford 1998’de The Horse Whisperer’ı yönetip başrolünü üstlendi; 2010’larda The Conspirator ve The Company You Keep ile yönetmenliğini sürdürdü. Yapım tarafında ise, kendi şirketleri ve ortaklıkları üzerinden hem kurmaca hem belgesel nitelikli projelerde yer aldı.

Sundance Enstitüsü ve Sundance Film Festivali

1981’de Sundance Enstitüsünü kurarak bağımsız sinema için atölye ve mentorluk altyapısı oluşturdu. 1980’lerin ortasında Utah’taki bir film festivalini devralıp “Sundance Film Festivali” adıyla yeniden konumlandırdı. Festival, 1989’da Sex, Lies and Videotape gibi yapımlarla öne çıkıp Amerikan bağımsız sinemasının başlıca festivallerinden biri hâline geldi.

1990’lar ve 2000’ler boyunca pek çok yönetmen ve belgesel sinemacı Sundance ekosistemi içinde görünürlük kazandı. Enstitü/festival yapısı, yaratıcı geliştirme programları ve gösterim–dağıtım ağlarıyla “stüdyo dışı” anlatıların sürekli dolaşımına katkı sağladı.

Toplumsal ve Çevresel Faaliyetler

Redford, özellikle Utah ve çevresindeki doğa alanlarının korunması başta olmak üzere çevrecilik konusunda uzun yıllar kamusal pozisyon aldı; enerji projeleri ve altyapı girişimlerine karşı yerel ölçekte kampanyalara katıldı. Doğa koruma kuruluşlarıyla (ör. NRDC mütevelliği) ilişkileri uzun soluklu oldu. Kamu görevi yerine bağımsız savunuculuk ve hikâye anlatıcılığını tercih etti; söyleminde çevre, yerel topluluklar ve planlama süreçlerindeki şeffaflık sık tekrarlanan başlıklardı.

Kişisel Yaşam

1958’de Lola Van Wagenen ile evlendi; çiftin dört çocuğu oldu: Scott (1959’da birkaç aylıkken vefat), Shauna (d. 1960), David James/Jamie (1962–2020) ve Amy (d. 1970). Evlilik 1985’te sona erdi. Redford, 2009’da Sibylle Szaggars ile Hamburg’da evlendi; bu evlilik, Redford’un ölümüne kadar sürdü.

Ölüm

Redford, 16 Eylül 2025’te Utah’taki evinde 89 yaşında öldü. Ölümünün uykuda gerçekleştiği açıklandı; spesifik bir neden paylaşılmadı.

Redford, 1960’lardan itibaren Amerikan sinemasında oyuncu olarak süreklilik gösteren bir başrol kimliği kurdu; 1980’den itibaren yönetmen olarak “aile, kayıp, ahlaki ikilemler, kurumlar ve kamusal yaşam” eksenlerinde “ciddi dramatik” anlatılara yöneldi. Enstitü ve festival kurucusu kimliğiyle ABD bağımsız sinemasının üretim–gösterim ekosistemini kurumsallaştırdı. Çevresel savunuculuk ve yerel–ulusal ölçekte doğa koruma söylemleriyle sinema dışı kamusal etkisini kalıcılaştırdı.

Ödülleri

Robert Redford kariyeri boyunca 46 ödül kazandı, 65 ödüle de aday gösterildi. Bu ödüllerden bazıları: