Mart 2025’te Amerika Birleşik Devletleri'nin Massachusetts eyaletinde Rümeysa Öztürk'ün gözaltına alınması, uluslararası hukuk, göçmen hakları ve akademik özgürlük tartışmalarını gündeme taşıyan bir olaydır. Tufts Üniversitesi’nde doktora öğrencisi olan Öztürk, ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Birimi (ICE) tarafından gözaltına alınmıştır. Gözaltı işlemi, kamuoyunda büyük bir yankı uyandırmıştır.

_{Rümeysa Öztürk’ün gözaltına alındığı anlar, 25 Mart 2025 - WSJ News}

Akademik ve Kişisel Arka Plan

Rümeysa Öztürk, Türkiye’deki ortaöğretimini birincilikle tamamlamış, ardından çift anadal eğitimi görmüştür. 2018 yılında Fulbright bursunu kazanarak ABD’ye yerleşmiş, Columbia Üniversitesi’nde gelişimsel psikoloji alanında yüksek lisans eğitimi almıştır. Sonrasında Tufts Üniversitesi’nde Çocuk Gelişimi ve İnsan Gelişimi doktora programına kabul edilmiştir. Olay tarihinde, doktora programının son yılında olduğu ve aktif F-1 öğrenci vizesine sahip bulunduğu avukatı tarafından teyit edilmiştir​.

Gözaltı Süreci

25 Mart 2025 akşamı, ramazan ayı sebebiyle iftar yemeğine gitmek üzere evinden çıkan Öztürk, sivil kıyafetli ve yüzleri maskeli altı ICE ajanı tarafından sokak ortasında durdurulmuştur. Güvenlik kamerası görüntülerinde ajanların Öztürk’ün etrafını sardığı, telefonunu almak için fiziksel müdahalede bulunduğu ve ellerini arkadan kelepçeleyerek gözaltına aldığı görülmektedir. Görüntülerde ajanların "Biz polissiz" diyerek kendilerini tanıttıkları ancak herhangi bir kimlik göstermedikleri belirtilmiştir​.

Resmi Açıklamalar ve Gerekçeler

ABD İç Güvenlik Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Öztürk’ün Hamas’a destek içeren faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle gözaltına alındığı bildirilmiştir. Açıklamada, Hamas’ın “Amerikalıları öldürmekten zevk alan bir yabancı terör örgütü” olarak tanımlandığı ve bu örgüte destek veren faaliyetlerin öğrenci vizesinin iptali için yeterli sebep oluşturduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte, Öztürk’ün bu tür faaliyetlerinin neler olduğuna dair herhangi bir somut örnek veya delil kamuoyuyla paylaşılmamıştır​.

Avukatın Açıklamaları ve Hukuki Süreç

Rümeysa Öztürk’ün avukatı Mahsa Khanbabai, müvekkilinin yasal olarak ABD’de bulunduğunu ve gözaltı işleminin hukuka aykırı şekilde gerçekleştirildiğini ifade etmiştir. Avukat, gözaltıdan sonra Öztürk’e ulaşamadıklarını ve yetkililerin müvekkilinin nerede olduğuna dair bilgi paylaşmadıklarını belirtmiştir. 25 Mart'ta Boston Federal Mahkemesi’ne başvuruda bulunulmuş, Yargıç Indira Talwani tarafından ICE birimlerinin Öztürk’ü Massachusetts dışına çıkarmadan en az 48 saat önceden bilgilendirme yapması gerektiğine dair bir tedbir kararı alınmıştır. Buna rağmen haber verilmeden, 26 Mart 2025 akşamı itibarıyla Öztürk’ün Louisiana’daki bir ICE merkezine transfer edildiği ortaya çıkmıştır​.

Siyasal ve Sosyal Bağlam

Gözaltı işlemi, Donald Trump yönetiminin uluslararası öğrencilere yönelik sert göçmenlik politikalarının bir parçası olarak değerlendirilmiştir. Özellikle Filistin yanlısı söylemlerde bulunan yabancı uyruklu öğrencilerin hedef alındığı örneklerin çoğaldığı bir dönemde gerçekleşmiştir.

Öztürk, 2024 yılında Tufts Üniversitesi’nin öğrenci gazetesinde yayımlanan bir köşe yazısının ortak yazarları arasında yer almış ve yazıda İsrail’e yönelik eleştiriler ile üniversitenin yatırım politikalarının sorgulanması gündeme getirilmiştir. Bu yazı sonrası Öztürk’ün kimlik bilgileri, pro-İsrail çizgide yayın yapan ve Filistin yanlısı öğrenci ve akademisyenleri listeleyen Canary Mission adlı internet sitesinde yayımlanmıştır.

_{Rümeysa Öztürk'ün Canary Mission adlı internet sitesinde yayımlan profili - Canary Mission}

Tepkiler ve Diplomatik Girişimler

Türkiye Cumhuriyeti Washington Büyükelçiliği, gözaltı haberinin ardından ABD Dışişleri Bakanlığı ve ICE ile temasa geçildiğini ve Öztürk’ün ailesinin düzenli olarak bilgilendirildiğini açıklamıştır. Büyükelçilik, Öztürk’ün haklarının korunması için gerekli tüm hukuki ve konsolosluk desteğinin sağlandığını bildirmiştir​.

ABD’de ise Demokrat Senatör Elizabeth Warren ve Temsilciler Meclisi üyesi Ayanna Pressley gibi siyasetçiler, olayın ifade özgürlüğüne ve medeni haklara yönelik sistematik baskıların bir parçası olduğunu belirtmiş ve Öztürk’ün derhal serbest bırakılmasını talep etmiştir. Massachusetts Başsavcısı Andrea Campbell ise gözaltının kamu güvenliğini değil, bireysel korkutmayı amaçladığını ifade etmiştir​.

_{Rümeysa Öztürk'ün gözaltına alınmasını protesto eden öğrenciler, 26 Mart 2025 - WBUR}

Kamuoyu ve Protestolar

Gözaltı sonrası Boston ve Somerville’de “Free Rumeysa Ozturk” sloganlarıyla kitlesel destek gösterileri düzenlenmiştir. Gösterilere katılanlar arasında üniversite öğrencileri, öğretim üyeleri ve sivil toplum örgütü temsilcileri de bulunmuştur. Protestolarda taşınan pankartlarda “Öğrencilerin sesini susturmayın”, “İfade özgürlüğü evrenseldir” gibi ifadeler yer almıştır. Olayın video görüntülerinin sosyal medyada yayılmasıyla birlikte, gözaltı şekli de ayrı bir tartışma konusu haline gelmiştir.

Yargı Süreci ve Diplomatik Girişimler

ABD İç Güvenlik Bakanlığı’nın Öztürk’ün öğrenci vizesini iptal ederek sınır dışı etme yönündeki girişimleri karşısında, Türkiye Cumhuriyeti yetkilileri tarafından diplomatik takip başlatılmış ve ABD’deki hukuk sistemi içinde koruma talep edilmiştir.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, 29 Mart 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, Öztürk’ün serbest bırakılması için Türkiye’nin diplomatik girişimlerinin sürdüğünü belirtmiştir. Washington Büyükelçiliği ve ilgili başkonsolosluklar aracılığıyla konsolosluk hizmetleri ve hukuki destek sağlandığını duyurmuştur. Aynı açıklamada, Türkiye'nin Houston Başkonsolosunun Louisiana’da tutulan Öztürk’ü ziyaret ettiği ve taleplerini yerel makamlara ilettiği de ifade edilmiştir​.

Aynı tarihte, Massachusetts Bölge Mahkemesi Yargıcı Denise Casper, Öztürk’ün avukatları tarafından yapılan başvuru üzerine yazılı bir karar yayımlamıştır. Kararda, müvekkilin "hukuka aykırı şekilde özgürlüğünden yoksun bırakıldığı" gerekçesiyle yapılan başvuru sonuçlanıncaya kadar sınır dışı edilmemesine hükmedilmiştir. Bu kararla birlikte Öztürk’ün sınır dışı edilme süreci yargı kararıyla geçici olarak durdurulmuştur. Mahkeme, federal hükümetten 1 Nisan 2025 sonuna kadar savunma dosyasını sunmasını istemiştir.

Rümeysa Öztürk’ün İlk Duruşması

3 Nisan 2025 tarihinde Massachusetts Bölge Mahkemesi’nde Rümeysa Öztürk’ün ilk duruşması gerçekleştirilmiştir. Duruşmada, gözaltı ve sınır dışı sürecine ilişkin anayasal hak ihlali iddiaları, yargı yetkisi tartışmaları ve federal hükûmetin uygulamaları ele alınmıştır. Mahkeme Yargıcı Denise J. Casper, duruşmada tarafları dinledikten sonra kararını ileri bir tarihte açıklayacağını bildirmiştir​.

Avukatlar, Öztürk’ün Massachusetts’te gözaltına alındıktan sonra sırasıyla New Hampshire, Vermont ve Louisiana’ya sevk edilmesini “hesaplanmış bir yargıdan kaçınma stratejisi” olarak nitelendirmiştir. Bu sevk işleminin, Massachusetts mahkemesinin “önceden bildirim yapılmadan yer değiştirilemez” yönündeki kararına aykırı şekilde gerçekleştirildiği mahkemeye sunulmuştur. Öztürk’ün transfer sırasında sağlık hizmetlerine erişemediği ve astım krizi geçirdiği de beyan edilmiştir​.

ICE temsilcileri, Öztürk’ün Louisiana’ya sevkinin gözaltı kararından önce planlandığını, Massachusetts’te kadın göçmenler için uygun barınma tesisi bulunmadığını ifade etmiştir. Öte yandan, Massachusetts Hukuk Reform Enstitüsü’nden sunulan belgelerde, New England bölgesinde kadın göçmenlerin tutulabileceği en az dört ayrı tesis bulunduğu, bu tür işlemlerin olağan koşullarda Burlington ofisinde başlatıldığı bilgisi verilmiştir. Öztürk’ün bu prosedür dışına çıkarıldığı ve doğrudan başka eyalete gönderildiği mahkemeye sunulmuştur​.

Duruşma sırasında, Öztürk’ün avukatı Mahsa Khanbabai tarafından Öztürk’e ait ilk kamuya açık açıklama okunmuştur. Açıklamada şu ifadeler yer almıştır:

“Ben çocuklar ve gençlerle çalışan bir doktora öğrencisiyim. Dünyadaki adaletsizliklerin ve sistematik baskıların, çocuklar, gençler ve diğer topluluklar üzerinde uzun süreli olumsuz etkiler bıraktığını biliyoruz. Hayatımı, çocukların ihtiyaçlarını barışçıl ve kapsayıcı yollarla karşılamaya adamış bulunuyorum. Dünyanın, birbirimizi dinlediğimizde ve farklı bakış açılarına alan tanıdığımızda daha güzel ve barışçıl bir yer olduğuna inanıyorum. Yazmak, sistematik eşitsizliklere karşı en barışçıl mücadele yollarından biridir. Tufts Daily’de yayımlanan ve tüm insanların eşit onur ve insanlık hakkını savunan köşe yazım nedeniyle hedef alınmam, gençlerin ve çocukların haklarını savunma konusundaki kararlılığımı sarsmayacaktır.”

Rümeysa Öztürk'ün avukatı Mahsa Khanbabai, Boston'daki federal mahkeme dışında Öztürk'ün tutuklanmasından bu yana yaptığı ilk kamuoyu açıklamasını okuyor, 3 Nisan 2025 - GBH News

Dava sürecinde Öztürk’ün temsilciliğini ACLU, ACLU Massachusetts, CLEAR (CUNY School of Law) ve Emery Celli Brinckerhoff Abady Ward & Maazel LLP üstlenmiştir. Mahkemeye sunulan destek belgelerinde, Tufts Üniversitesi Başkanı Sunil Kumar dahil olmak üzere, üniversite mensuplarından çok sayıda destek mektubu yer almıştır. Bu belgelerde, Öztürk’ün herhangi bir suçlamaya konu edilmediği ve araştırmalarını sürdüren bir doktora öğrencisi olduğu bilgisi verilmiştir​.

Yargı Yetkisinin Vermont’a Devri

Massachusetts Bölge Yargıcı Denise Casper, 5 Nisan 2025 tarihinde yayımladığı kararında, Rümeysa Öztürk’ün açtığı davanın Massachusetts yerine Vermont eyaletinde görülmesine hükmetmiştir. Kararda, Öztürk’ün 25 Mart 2025 gecesi gözaltına alındıktan sonra ilk olarak Vermont’ta tutulmuş olması, dava yetkisinin bu eyalete taşınmasında temel gerekçe olarak gösterilmiştir.

Casper, dava dilekçesinin Massachusetts’te sunulmuş olmasına rağmen, Öztürk’ün avukatlarının müvekkillerinin yerini o aşamada öğrenememiş olmaları nedeniyle yargı yeri seçimi konusunda kusurlu sayılamayacaklarını belirtmiştir. Ayrıca, davanın açıldığı sırada Öztürk’ün Massachusetts dışına çıkarıldığının yalnızca ICE tarafından bilindiğine dikkat çekilmiştir.

Yargıç Casper, kararında hükümetin yargı yetkisini Louisiana’ya taşımaya yönelik talebini reddetmiş; bu tür işlemlerdeki sıra dışı uygulamaların normal gözaltı prosedürlerine uymadığını ifade etmiştir. Böylece dava süreci Vermont eyaletine devredilmiş, Öztürk’ün avukatları bu kararı “hukuki sürece erişim açısından önemli bir kazanım” olarak nitelendirmiştir.

Vermont Duruşması

14 Nisan 2025 tarihinde ABD’nin Vermont eyaletinde görülen duruşmada, Rümeysa Öztürk’ün avukatları federal mahkemeye başvurarak müvekkillerinin anayasal haklarının ihlal edildiğini savunmuştur. Federal Yargıç William Sessions’ın huzurunda gerçekleşen oturumda, Öztürk’ün gözaltına alınma gerekçesinin Tufts Üniversitesi öğrenci gazetesinde yayımlanan bir yazıyla sınırlı olduğu belirtilmiştir. Avukat Jessie Rossman, bu gerekçeyle yapılan gözaltının ABD Anayasası’nın ifade özgürlüğünü koruyan birinci maddesine aykırı olduğunu ifade etmiştir​.

Adalet Bakanlığı temsilcileri, Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Dairesi (ICE) tarafından başlatılan sınır dışı süreci nedeniyle federal mahkemelerin bu dosya üzerinde yetki sahibi olmadığını ileri sürmüştür. Öte yandan Yargıç Sessions, bu görüşe temkinli yaklaşmış ve olası bir anayasa ihlali durumunda mahkemenin yetkisiz kalmasının bir anayasal kriz yaratabileceğini belirtmiştir​.

Duruşma sırasında Öztürk’ün serbest bırakılması veya Vermont’a sevki yönündeki talepler de gündeme gelmiştir. Yargıç Sessions, savunmaların değerlendirilmesi amacıyla ek inceleme yapılacağını ve sonraki duruşmanın mayıs ayında gerçekleştirileceğini açıklamıştır​.

Öztürk’ün avukatları, müvekkillerinin tutulduğu Louisiana’daki göçmenlik tesisinin fiziksel ve tıbbi koşullar açısından yetersiz olduğunu, burada astım krizleri geçirdiğini ve temel ihtiyaçlarına ulaşmakta zorlandığını mahkemeye sunulan belgelerde belirtmiştir. Öztürk’ün ifadesine göre, gözaltı sürecinde avukatıyla iletişim kuramamış, yemek talebine sınırlı şekilde cevap verilmiş ve bazı sağlık müdahaleleri sırasında başörtüsünün izinsiz çıkarıldığı iddia edilmiştir​.

Duruşmada ayrıca, ABD Dışişleri Bakanlığı’na ait mart tarihli iç yazışmaların, Öztürk’ün antisemitik faaliyetlerde bulunduğuna veya Hamas ile doğrudan bağlantılı olduğuna dair bir kanıt içermediği bilgisi paylaşılmıştır. Öztürk’ün öğrenci vizesinin bu bağlamda iptal edilip edilmemesinin dayanağına ilişkin tartışmalar da belgelerde yer almıştır​.

Vermont’a Nakil Kararı ve Kefalet Duruşması Öncesi Süreç

19 Nisan 2025 tarihinde ABD Federal Yargıcı William K. Sessions, Tufts Üniversitesi doktora öğrencisi Rümeysa Öztürk’ün Louisiana’daki gözaltı merkezinden Vermont eyaletine nakledilmesine hükmetmiştir. Karar, Öztürk’ün avukatları tarafından sunulan ve müvekkillerinin sağlık durumu ile anayasal hak ihlali iddialarını içeren dilekçelerin ardından verilmiştir.

Yargıç Sessions, Öztürk’ün gözaltı ve tutukluluk sürecine ilişkin ciddi anayasal endişelerin bulunduğunu, bu tür iddiaların yalnızca Vermont’taki mahkemede tam ve adil biçimde değerlendirilebileceğini ifade etmiştir. Bu çerçevede, Öztürk’ün en geç 1 Mayıs 2025 tarihine kadar Vermont’a nakledilmesine ve 9 Mayıs 2025 tarihinde kefalet duruşmasının yapılmasına karar verilmiştir​.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Açıklaması 

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump’ın, Tufts Üniversitesi doktora öğrencisi Rümeysa Öztürk’ün 25 Mart 2025 tarihinde Massachusetts eyaletinde gözaltına alınmasına ilişkin ilk açıklamaları, 25 Nisan 2025 tarihinde kamuoyuna yansımıştır.

Trump, Time dergisine verdiği röportajda, Öztürk’ün durumundan daha önce haberdar olmadığını, konuyla ilgili olarak Adalet Bakanlığı’ndan elindeki delillerin kamuoyuyla paylaşılmasını isteyebileceğini belirtmiştir. Açıklamada, gözaltı sürecine dair gerekçelerin açıklanmasına ilişkin olarak “Benim için sorun teşkil etmez” ifadesi kullanılmıştır​.

Louisiana Göçmenlik Mahkemesi Duruşmasının Ertelenmesi ve Nakil Sürecine İlişkin Gelişmeler

1 Mayıs 2025 tarihinde yapılan açıklamaya göre, Rümeysa Öztürk’ün F-1 öğrenci vizesinin iptaline ilişkin dosyasının görüşüleceği Louisiana Göçmenlik Mahkemesi duruşması, daha önce belirlenen 1 Mayıs tarihinden 20 Mayıs 2025 tarihine ertelenmiştir. Duruşmada, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı tarafından verilen vize iptali kararının hukuka uygun olup olmadığının değerlendirileceği bildirilmiştir.

Öztürk’ün bu mahkemede 16 Nisan 2025 tarihinde gerçekleştirilen ilk duruşmasında, kefaletle serbest bırakılması yönündeki talebi reddedilmiştir. Aynı süreçte, Öztürk’ün gözaltına alınmasına karşı açtığı davanın sürdüğü Vermont Bölge Mahkemesi'nin, 18 Nisan 2025 tarihinde verdiği karar doğrultusunda Öztürk’ün 1 Mayıs 2025’e kadar Vermont’a nakledilmesine hükmettiği hatırlatılmış ancak ABD hükümetinin bu kararı temyiz ettiği ve bu nedenle nakil işleminin askıya alındığı açıklanmıştır.

Söz konusu bilgilendirmeler, Türkiye Cumhuriyeti Houston Başkonsolosu Ahmet Akıntı tarafından 1 Mayıs 2025 tarihinde yapılmış, konsolosluk ve diplomatik takip süreçlerinin sürdüğü, Öztürk’le düzenli temas kurulduğu belirtilmiştir​.

Vermont Bölge Mahkemesinin Tahliye Kararı

9 Mayıs 2025 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Vermont Bölge Mahkemesi, Tufts Üniversitesi doktora öğrencisi Rümeysa Öztürk’ün kefaletle serbest bırakılmasına hükmetmiştir. Karar, Öztürk’ün altı haftalık gözaltı sürecinin ardından verilmiştir. Vermont Bölge Yargıcı William Sessions, Öztürk’ün tahliyesine ilişkin kararını ilgili duruşmada açıklamış, sanığın serbest bırakılmasına dair koşulların tamamını karşıladığını belirtmiştir.

_{Rümeysa Öztürk'ün tahliyesi, 9 Mayıs 2025 - Anadolu Ajansı}

Yargı kararına göre, Öztürk’ün tutukluluğunun ifade özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı açısından ciddi sorunlar barındırdığı ifade edilmiş; savcılık tarafından mahkemeye sunulmuş yeni bir delil olmadığı kayda geçirilmiştir. Öztürk’ün aleyhinde gösterilen tek gerekçenin, üniversitenin öğrenci gazetesinde yayımlanan bir köşe yazısında imzasının bulunması olduğu duruşma tutanaklarına yansımıştır. Mahkeme, federal hükûmetin bu yazı dışında herhangi bir şiddet çağrısı veya yasa dışı eyleme dair delil sunmadığını belirtmiştir.

Karar kapsamında, Öztürk’ün seyahat kısıtlamasına tabi olmaksızın Vermont veya Massachusetts eyaletlerinde bulunabileceği, bu sürece dair hükümetten ek bir engelleme talebi gelmesi durumunda reddedileceği belirtilmiştir. Mahkeme, tahliye kararının ardından serbest bırakılma işlemi ve ilgili bildirimlerin gecikmeden yerine getirilmesini hükme bağlamıştır.