Rusya'nın Taliban hükümetini tanıması, 2025 yılı Temmuz ayında gerçekleşen ve Afganistan İslam Emirliği yönetiminin uluslararası alanda ilk kez resmen tanındığı diplomatik bir süreçtir. Söz konusu tanıma, Rusya Federasyonu'nun iç hukuk reformları, mahkeme kararları ve diplomatik girişimleri sonucunda tamamlanmıştır.

_{Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko'nun (sağda), Afganistan'ın Moskova Büyükelçiliğine yeni atanan Gul Hasan (solda) ile birlikte, 3 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Terör Statüsünün Kaldırılması Süreci

Taliban Hareketi, 2003 yılında Rusya Yüksek Mahkemesi tarafından terör örgütü olarak tanınmış ve faaliyetleri yasaklanmıştır. 2024 yılı Aralık ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Taliban'ın terör örgütleri listesinden çıkarılmasını öngören yasa değişikliğini onaylamıştır. Bu düzenleme, 28 Aralık 2024 tarihinde yürürlüğe giren 513-FZ sayılı Federal Yasa kapsamında gerçekleştirilmiştir.

17 Nisan 2025 tarihinde ise Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi, Taliban Hareketi'nin terör örgütü statüsünün kaldırılması kararını açıklamıştır. Bu karar, Rusya'nın terörle mücadele mevzuatına ilişkin düzenlemeler çerçevesinde mahkeme sürecinin ardından alınmıştır.

Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Taliban’a ilişkin terörist statüsünün kaldırılmasının, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin ilgili yaptırım rejimlerine Rusya’nın taraf olma yükümlülüğünü etkilemediği belirtilmiştir. Bu kapsamda, Taliban bağlantılı kişi ve kuruluşlara yönelik uluslararası yaptırımların uygulanmaya devam ettiği bildirilmiştir.

Resmi Tanıma Kararı

Rusya Federasyonu, 3 Temmuz 2025 tarihinde Afganistan İslam Emirliği’ni resmen tanıyan ilk ülke olmuştur. Tanıma kararı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un önerisi doğrultusunda onaylanmıştır. Konuya ilişkin açıklama, Rusya Devlet Başkanı’nın Afganistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov tarafından yapılmıştır. Kabulov, Rus haber ajansı RIA’ya verdiği demeçte, Rusya’nın Taliban yönetimini resmen tanıdığını doğrulamıştır.

Tanıma kararının ardından Afganistan İslam Emirliği’nin Moskova’daki diplomatik temsilciliği büyükelçilik seviyesine yükseltilmiştir. Aynı gün, Taliban yönetimi tarafından kullanılan Afganistan bayrağı Moskova’daki büyükelçilik binasına asılmıştır. Bu bayrak, 2021 yılındaki yönetim değişikliğinden sonra Moskova’da ilk kez kamuya açık biçimde sergilenmiştir.

Ayrıca, Afganistan’ın yeni Moskova Büyükelçisi Gul Hasan Hasan, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko ile görüşmüş ve güven mektubunun kopyalarını teslim etmiştir. Eş zamanlı olarak Rusya’nın Kabil Büyükelçisi Dmitriy Jirnov da Taliban Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki’ye güven mektubunu sunmuş ve Rusya’nın Afganistan yönetimini tanıma kararını iletmiştir.

İkili İlişkilerin Gelişimi

Rusya Federasyonu, tanıma kararının ardından Afganistan ile ekonomik, ticari ve altyapı alanlarında işbirliğini artırma niyetini açıklamıştır. Özellikle enerji nakil hatlarının inşası, transit ticaret yollarının geliştirilmesi ve Afganistan’ın potansiyel yatırım alanı olarak değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Moskova yönetimi, Afganistan’ın önümüzdeki dönemde bölgesel ekonomik entegrasyonda kilit bir rol üstlenebileceğini öngörmüştür.

Rusya yönetimi, Taliban yönetimiyle terörle mücadele konusunda işbirliği yapmayı planlamıştır. Moskova, Taliban’ın Afganistan topraklarında faaliyet gösteren IŞİD Horasan Vilayeti’ne karşı yürüttüğü operasyonları desteklediğini açıklamıştır. Bu bağlamda, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Temmuz 2024’te Taliban’ı terörle mücadelede “müttefik” olarak nitelendirmiştir. Moskova yönetimi, Afganistan’daki istikrarın Orta Asya bölgesel güvenliği açısından stratejik öneme sahip olduğunu belirtmiştir.

Tanıma Öncesindeki Diplomatik Süreç

Rusya’nın Taliban yönetimiyle resmi tanıma öncesindeki ilişkileri, 2021 yılı sonrası dönemde diplomatik temaslar ve ekonomik forum katılımlarıyla şekillenmiştir. Taliban delegasyonları, 2022 ve 2024 yıllarında Rusya’nın Saint Petersburg kentinde düzenlenen uluslararası ekonomik forumlara katılmıştır.

Ekim 2024 tarihinde Taliban yönetiminin üst düzey temsilcileri, Moskova’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile resmi görüşmeler gerçekleştirmiştir. Bu görüşmelerde Afganistan’daki siyasi ve güvenlik durumu, ikili ticaret olanakları ve bölgesel terörle mücadele gibi konular ele alınmıştır.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Nisan 2025’te yaptığı açıklamada, Taliban’ın Afganistan’daki yönetimi fiilen kontrol eden aktör olduğunu ve Moskova’nın ideolojik yaklaşımlardan uzak, pragmatik bir dış politika benimsemesi gerektiğini belirtmiştir. Lavrov, Taliban yönetimini “yeni Afganistan gerçekliği” olarak tanımlamış ve bu doğrultuda diplomatik ilişkilerin normalleştirilmesi çağrısında bulunmuştur.