Sanssouci’de Büyük Frederick ile Flüt Konseri tablosu, Adolph Menzel tarafından 1850-1852 tarihlerinde yapılmıştır. Tablonun içeriğinde, Potsdam’daki Sanssouci Sarayı çevresinde Frederick II’nin flüt çalması ve yanında yer alan müzisyenlerle birlikte betimlenen bir sahne yer alır. Resimde, Prusya monarkı Frederick II’nin entelektüel ve kültürel yönü, müzik ve estetik değerler üzerinden simgesel olarak ifade edilir.
Menzel, ayrıntılı tekniğiyle dönemin kültürel atmosferini aktarmayı hedefler. Eserdeki figürlerin yerleşimi, mekanın mimari unsurları ve ışık-gölge oyunu, 19. yüzyıl Alman resim sanatının karakteristik özelliklerini yansıtarak, tarihsel ve ideolojik bir söylem oluşturur. Eser, günümüzde Berlin’deki Alte Nationalgalerie koleksiyonunda sergilenmektedir.
Kompozisyon ve İkonografi
Sanssouci’de Büyük Frederick ile Flüt Konseri tablosunun kompozisyonu ve ikonografisi, Adolph Menzel’in tarihsel gerçeklik ile sembolik anlatımını yansıtır. Menzel, resimde Frederick II’nin merkezi konumda yer almasını sağlayan düzenli ve hiyerarşik bir yapı tercih eder. Figürler, mekânsal derinliği vurgulayan perspektif kuralları çerçevesinde yerleştirilir. Sanssouci Sarayı’nın mimari detayları, arka planda belirgin bir şekilde yer alarak tarihsel bağlamı güçlendirir. Işık-gölge dağılımı, sahnenin üç boyutluluğunu ortaya koyar; böylece izleyicinin dikkati doğal olarak Frederick II’nin üzerinde yoğunlaşır.
Sanssouci'de Büyük Frederick ile flüt konseri (Kaynak: Staatliche Museen zu Berlin)
Resim, Frederick’in kız kardeşi Bayreuth Margravine Wilhelmine’in 1750’de Potsdam’a gerçekleştirdiği ziyaret esnasında kendisi onuruna düzenlenen bir akşam konserini tasvir eder. Konser, Sanssouci Sarayı'ndaki, mum ve avizelerin yarattığı atmosferik ışık oyunlarıyla aydınlatılan konser salonunda gerçekleşir; bu mekan, saray ressamı Antoine Pesne ile sıva ustası Johann August Nahl’ın dekoratif çalışmalarıyla dikkat çeker.【1】
Kompozisyonda, eğitimli ve besteci kimliği bulunan Wilhelmine, parlak kırmızı bir kanepede, başını eğmiş biçimde, Prenses Amalie’nin yanında dalgın bir halde izleyici konumundadır. Arkada şef Carl Heinrich Graun yer alırken, Bilimler Akademisi Başkanı, matematikçi ve fizikçi Pierre-Louis Moreau de Maupertuis tavana bakar. En solda, opera yönetmeni ve zevkli yaşamıyla tanınan Gustav Adolf von Gotter'in yarı arkasında saklanmış olan Baron Jakob Friedrich von Bielfeld dinleyici olarak gözlemlenir. Flüt kadansının son anlarında, soliste yoğunlaşan müzisyenler arasında klavsende oturan Carl Philipp Emanuel Bach’ın varlığı belirginleşir; diğer isimler arasında Franz Benda ile kralın yakın flüt hocası Johann Joachim Quantz da yer alır. Topluluk içerisinde rütbe farklılıkları göz ardı edilir.【2】
Resimde, Frederick sol ayağıyla ritmi belirlerken, enstrümanını yerleştirdiği yüksek müzik sehpası sayesinde toplulukla göz teması kurulmasını engelleyen bir düzen oluşturulmuştur. Böylece, resim düzlemine paralel olarak kurgulanan yapı, sol tarafta yer alan figür ile sağda bulunan oda topluluğu arasında net bir ayrım meydana getirir.【3】 Adolph Menzel’in, Prusya monarkı Frederick II’yi hem mum hem de avize yansımalarını esere entegre etmesi, sahnenin dramatik ifadesini güçlendirir.
