Türkiye'nin Adana ilinin Tufanbeyli ilçesine bağlı Şar Mahallesi sınırlarında yer alan Şar Ören Yeri, antik dönemde “Comana” olarak bilinen önemli bir yerleşim alanıdır. Hitit, Roma ve Bizans uygarlıklarına ev sahipliği yapan bu ören yeri, günümüzde Birinci Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescillenmiştir. Barındırdığı kutsal yapılar, mezar alanları, anıtlar ve mimari kalıntılarla tarih boyunca dini, kültürel ve siyasi açıdan önem taşıyan bir merkez olmuştur.

^{Şar Ören Yeri (Türkiye Kültür Portalı)}

Konumu ve Tarihi

Şar Ören Yeri, Tufanbeyli ilçe merkezinin yaklaşık 20 kilometre kuzeyinde, Kayseri il sınırına birkaç kilometre mesafede yer almaktadır. Tarih boyunca Kilikya bölgesinin önemli şehirlerinden biri olan Comana, özellikle Hitit döneminde dinî törenlerin gerçekleştirildiği kutsal bir merkez olarak kullanılmıştır. Roma döneminde “Hieropolis” adıyla anılan şehir, Bizans döneminde de önemini korumuştur. Bölge, aynı zamanda Geç Asur, Haçlı ve Arap dönemlerinin izlerini de taşımaktadır. Sarız Çayı'nın iki yakasına kurulan antik kent, stratejik konumu sayesinde tarih boyunca birçok medeniyetin geçiş güzergâhında yer almıştır.

Arkeolojik Sit Statüsü

Şar Ören Yeri, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından birinci derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir. Bu statü sayesinde bölgenin korunması sağlanmakta, kültürel miras niteliği taşıyan yapılar ve kalıntılar yasal güvence altına alınmaktadır. Alan, hem bilimsel arkeolojik çalışmalar hem de turizm açısından dikkat çeken bir noktadır.

Roma Dönemi Kalıntıları

Bölgedeki mimari kalıntıların büyük bir bölümü Roma dönemine aittir. Özellikle açık hava tiyatrosu, bu dönemin en dikkat çeken yapılarındandır. Merdivenli oturma sıralarının bir kısmı hâlâ ayakta olan tiyatro, yamaç üzerine inşa edilmiştir. Oturma sıralarının alt kısmında yer alan tonozlu mahzenlerin bir bölümü toprak altındadır ve geçmişte barınak ya da destek yapıları olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Ayrıca bölgede çok sayıda sütun, sütun başlığı, arşitrav, kemer gibi mimari öğeler dağınık şekilde görülmektedir.

Alakapı

Alakapı, Şar Antik Kenti’nde günümüze ulaşabilmiş en önemli yapılardan biridir. 6 metre yüksekliğinde ve 3 metre genişliğinde olan bu anıtsal yapı, büyük mermer bloklardan oluşmaktadır. Yapının Ana Tanrıça Tapınağı’nın girişi olduğu düşünülmektedir. Tapınağın diğer bölümleri büyük ölçüde yıkılmış olsa da Alakapı'nın çevresinde bulunan bitkisel motiflerle süslenmiş taşlar, yapının özgün süsleme programı ve mimari boyutları hakkında önemli ipuçları sunmaktadır.

Kırık Kilise

Kırık Kilise, Şar Ören Yeri’nin en önemli yapılarından biridir. Yapının temeli, MS. 4. yüzyıla tarihlenen bir anıt mezar olup, daha sonra haç planlı bir kiliseye dönüştürülmüştür. Yapının apsis kısmı, kiliseye dönüştürülme sürecinin en belirgin izlerini taşır. 1968 yılında gerçekleştirilen kazılarda, Roma senatörü Aurelius Claudius Hermodorus’a ait bir mezar ve mezar kitabesi ortaya çıkarılmıştır.

2015 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restorasyonu tamamlanan yapı, dikdörtgen planlıdır ve kesme taş kullanılarak inşa edilmiştir. Kilisenin batı cephesi, W biçimli planlaması ve üçlü pencere sistemi ile geç antik dönem Kapadokya kilise mimarisinin öncüsü sayılabilecek niteliktedir. Giriş kısmında yer alan rampada ise Ortaçağ mezar taşlarının döşeme taşı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Kilise iki katlı olarak inşa edilmiş olup, doğu ve batı yönlerinde arazinin eğimine göre tek veya çift katlı algılanmaktadır.

Diğer Yapılar ve Nekropoller

Antik kentin çevresinde çok sayıda tümülüs, kaya mezarı ve nekropol alanı yer almaktadır. Bu yapılar, antik dönemdeki gömü geleneklerini ve inanç sistemlerini yansıtan önemli arkeolojik verilerdir. Kentin muhtelif noktalarına yayılmış bu mezar yapıları, Comana’nın sadece bir din merkezi değil, aynı zamanda önemli bir defin alanı olduğunu da göstermektedir.