Şebinkarahisar Kalesi, Giresun il merkezinin yaklaşık 90 km doğusunda, Kelkit Havzası’nın kuzeybatı sınırında yer almaktadır. Kale, yaklaşık 1200 metre rakımlı kayalık bir tepe üzerine inşa edilmiştir. Bu konum, çevresindeki vadiler ve geçitlerin kontrolünü sağlamaya yönelik olarak seçilmiştir. Bölge, Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinde yer almakta olup Karadeniz kıyılarına ulaşan vadiler ile Samsun’a kadar uzanan Kelkit Havzası ile bağlantılıdır.
Şebinkarahisar Kalesi (Anadolu Ajansı)
Tarihsel Süreç ve Bölgesel Önemi
Antik ve Bizans Dönemi
Kale, antik dönemlerden itibaren kullanılmaktadır. Bizans İmparatorluğu döneminde Sasaniler, Emeviler ve Abbâsîlerle yapılan sınır mücadelelerinde stratejik bir savunma noktası olmuştur. Bizans’ın Anadolu’daki doğu savunma hattında yer almıştır. Bu dönemde kale birçok kez kuşatılmış ve talan edilmiştir.
Selçuklu Dönemine Geçiş
Selçuklu Türklerinin Anadolu’ya yönelik akınları 1048 yılından itibaren Şebinkarahisar civarına ulaşmıştır. 1058 yılında kale Selçukluların eline geçmiştir ancak kısa süre sonra tekrar Bizans kontrolüne dönmüştür. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Mengücekler ve 1075 yılından itibaren Danişmendli Beyliği döneminde kale Selçuklu yönetimi altına girmiştir.
Bölgesel Türk Yerleşimi
Selçukluların kaleyi ele geçirmesiyle bölge Türk yerleşimine açılmıştır. 1080 yılından itibaren iskâna açılan kale çevresi ve Kelkit Havzası Türk yerleşim merkezleri haline gelmiştir. Bu süreç, Doğu Karadeniz bölgesindeki Türk nüfusunun artışını yansıtmaktadır.
Şebinkarahisar Kalesi Üstten Görünüm (Anadolu Ajansı)
Mimari Özellikler ve İnşaat Teknikleri
Yapım Malzemesi
Kale inşasında doğal taşlar kullanılmıştır. Kesme taş ve moloz taş, kireç harcıyla birleştirilmiştir. Taşların bazı kısımlarda yüzeyi işlenmiştir. Harç kireç ve kum karışımından oluşturulmuştur.
Yapı Tekniği
Kale, kayalık bir zemin üzerine inşa edilmiştir. Duvar kalınlıkları savunma gereksinimlerine göre değişmektedir. Kuleler yüksek ve kalın yapılar olarak tasarlanmıştır. Surlar, bölgenin iklim koşullarına ve savunma gereksinimlerine uygun şekilde yapılmıştır.
Süsleme ve Taş İşçiliği
Kalenin bazı giriş kapılarında ve iç avluda geometrik desenler ve kabartma motifler bulunmaktadır. Süsleme teknikleri arasında yüzey oyma ve kabartma yer almaktadır.
Savunma Sistemleri ve Stratejik Donanım
Surlar ve Burçlar
Kale surlarla çevrilidir ve surlarda belirli aralıklarla burçlar yer almaktadır. Burçlar, savunma ve gözetleme amacıyla inşa edilmiştir. Kuleler kuşatma direncini artıracak biçimdedir.
Giriş ve Geçitler
Kale girişleri dar ve savunması kolay kapılardan oluşur. Girişler çift yönlü savunma sistemleriyle korunmaktadır. Kapı geçişleri siperli yapılara sahiptir.
Arkeolojik Bulgular ve Günümüzdeki Durum
Kazı ve araştırmalar sonucu taş işçiliği, harç kalıntıları ve süsleme örnekleri elde edilmiştir. Bu bulgular kale mimarisinin ve dönemin yapı tekniklerinin anlaşılmasını sağlamaktadır. Günümüzde kalede büyük ölçüde yıkılmış bölümler bulunmaktadır. Bazı kısımlar sağlamdır ve koruma altındadır.
Bölgenin Sosyo-Kültürel Bağlamı
Kale çevresi Selçuklu ve sonraki dönemlerde yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. Bölge, ticaret ve kültürel etkileşim için bir merkez olmuştur. Doğu Karadeniz’in erken Türk yerleşimleri arasında yer almaktadır.
Şebinkarahisar Kalesi (Giresun)
