Tarihçe
Sinop Kalesi’nin ne zaman inşa edildiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, bazı kaynaklar yapımını Hititlere kadar dayandırmaktadır. Ancak bu iddia kesinlik kazanmamıştır. Tarihsel kayıtlara göre M.Ö. 72 yılında Pontus Kralı IV. Mithridates, Sinop’ta mabet, tiyatro, gymnasium ve saray inşa ettirmiş ve şehrin çevresini surlarla güçlendirmiştir. Roma, Bizans, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde kale çeşitli eklemeler yapılarak genişletilmiş ve onarılmıştır.
Mimari Yapısı
Sinop Kalesi, kuzeyden güneye inen dik bir surla ana kaleden ayrılarak oluşturulmuş iç Kale ve dış surlardan oluşmaktadır. İç Kale, 1214 yılında Sinop'u fetheden Anadolu Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus tarafından inşa edilmiş ve limanı kontrol etmek amacıyla 11 adet burç ile desteklenmiştir. İç Kale’nin burçları denize hâkim güney kısmında 22 metre yüksekliğe sahiptir. Dış surlar ise ortalama 18 metre yüksekliğinde ve 3 metre kalınlığındadır.
Kalenin bugünkü durumunda dış kalenin uzunluğu kuzeyde 800 metre, doğuda 500 metre, güneyde 400 metre ve batıda 270 metre olarak ölçülmüştür. Kuzeydeki İç Kale 16.875 metrekare, güneydeki ve daha sonra hapishane olarak kullanılan İç Kale ise 9.500 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır. Kalenin dört ana kapısı olduğu ve batıya açılan ana giriş kapısının 1900’lü yılların başlarına kadar geceleri kapatıldığı bilinmektedir.
Tersane ve Savunma Yapıları
İç Kale, enine örülen bir duvarla ikiye bölünerek güney kısmı tersane olarak kullanılmıştır. Burada ticaret ve savaş gemileri inşa edilmiş, bu faaliyetler 1853 Rus baskınına kadar devam etmiştir. Savunma açısından İç Kale, depo ve cephanelik olarak kullanılmıştır. İçinde İbrahim Bey Camisi bulunmaktaydı. Ancak sonraki yıllarda cami ve depolar yıkılarak, içinden bugünkü Sakarya Caddesi geçirilmiştir.
Tersane olarak yaptırılan İç Kale, 16. yüzyıldan itibaren zaman zaman zindan olarak da kullanılmıştır. Evliya Çelebi, 1640 yılında yaptığı ziyarette burayı "büyük ve korkunç bir kale" olarak tanımlamış ve buradaki mahkûmların sıkı bir şekilde korunduğunu belirtmiştir.
İç Kale, konumu itibarıyla kaçışın neredeyse imkânsız olduğu bir yapıdır. Mahkûmlar İç Kale’yi aşsa dahi Dış Kale’yi geçmek zorunda kalacak, ardından da Sinop’un doğal engelleri olan dağlık ve ormanlık araziyle karşılaşacaklardı. Sinop halkı ve köylüler de kaçışlara destek vermemiş, bu durum cezaevini Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli sürgün yerlerinden biri haline getirmiştir.
1887 yılında resmi olarak hapishaneye dönüştürülen Sinop Cezaevi, 1997 yılında boşaltıldı ve sonraki yıllarda T.C. Kültür Bakanlığı'na devredildi, ardından müzeye çevrilerek ziyaretçilere açıldı.
Günümüzde Sinop Kalesi
Sinop Kalesi, tarihi ve mimari yapısıyla önemli bir kültürel miras olup UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer almaktadır. Günümüzde kale, turistik bir alan olarak ziyaretçileri ağırlamakta ve Sinop'un tarihi kimliğini yaşatmaktadır.
