SİPÂHÎZÂDE MEHMED
fav gif
Kaydet
kure star outline
Avatar
Ana YazarMAHMUT KAYA20 Kasım 2024 08:21
Osmanlı âlimi.

SİPÂHÎZÂDE MEHMED

Board Main İcon
Sipâhîzâde Mehmed’in Evḍaḥu’l-mesâlik adlı eserinde yerküre tasvirleri (TSMK, Revan Köşkü, nr. 1642, vr. 24a-b)
Sipâhîzâde Mehmed’in Evḍaḥu’l-mesâlik adlı eserinde yerküre tasvirleri (TSMK, Revan Köşkü, nr. 1642, vr. 24a-b)
Sipâhîzâde Mehmed’in Evḍaḥu’l-mesâlik adlı eserinde yerküre tasvirleri (TSMK, Revan Köşkü, nr. 1642, vr. 24a-b)

Tahsilini muhtemelen doğduğu Bursa’da tamamladıktan sonra ilmiyeye intisap edip 981’de (1573) Mustafa Paşa Medresesi’ne müderris oldu. Gösterdiği başarıdan dolayı kendisine Üç Şerefeli Medrese (Edirne) pâyesi verildi. 987’de (1579) Sahn-ı Semân, 991’de (1583) Ayasofya müderrisliğine, ardından İzmir kadılığına getirildi. Bir yıl sonra Bağdat kadılığına, 997’de (1589) tekrar İzmir kadılığına tayin edildi ve orada vefat etti (Atâî, s. 309-310).


Eserleri. 1. Evḍaḥu’l-mesâlik ilâ maʿrifeti’l-büldân ve’l-memâlik. Coğrafya-tarih konularının işlendiği kitapta denizler, göller, nehirler, dağlar ve tepeler anlatılmış, ardından alfabetik sırayla şehir ve ülkeler hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Eserin başlıca kaynakları Ebü’l-Fidâ’nın Taḳvîmü’l-büldân’ı ile İbn Abdülhak el-Bağdâdî’nin Merâṣıdü’l-ıṭṭılâʿıdır. 980’de (1572) tamamlanarak III. Murad’a sunulan ve ansiklopedik mahiyeti sebebiyle yaygın bir şekilde kullanıldığı anlaşılan kitabın çeşitli kütüphanelerde birçok nüshası mevcut olup Mehdî Îd er-Ravâdıyye tarafından neşredilmiştir (Beyrut 1427/2006).


2. Muhtasaru Evdahi’l-mesâlik ilâ ma‘rifeti’l-büldân ve’l-memâlik. Sokullu Mehmed Paşa’nın emriyle Evḍaḥu’l-mesâlik’in kısaltılarak Türkçe’ye çevrilmiş şekli olup paşaya sunulan eser tarih ve coğrafya lugatı niteliğindeki Türkçe kitapların ilki olması bakımından önemlidir (Süleymaniye Ktp., Damad İbrâhim Paşa, nr. 856).


3. Enmûẕecü’l-fünûn fi’l-maʿârifi’l-ʿâmme. Taşköprizâde’nin Mevzûâtü’l-ulûm’u tarzında yazılan ve tefsir, hadis, kelâm, usûl-i fıkıh, ferâiz, meânî, tıp ve astronomi gibi ilimlere yer veren kitap Sinan Paşa’ya sunulmuştur (Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 2151; İsmihan Sultan, nr. 303).


4. Tercümetü Durûbi’l-emsâl (Ârif Hikmet Ktp., nr. 3495).


5. Risâle fi’t-tefsîr (Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 390).


6. Hâşiye-i Şerhu Tecrîd (, III, 66).


7. Hâşiye alâ Şerhi Hikmeti’l-ayn (a.g.e., a.y.).

Kaynakça

, s. 116, 297, 308, 309-310.

, I, 465.

, III, 65-66.

, II, 259.

Ekmeleddin İhsanoğlu v.dğr., Osmanlı Tabii ve Tatbiki Bilimler Literatürü Tarihi, İstanbul 2006, I, 45.

Muʿcemü’l-maḫṭûṭâti’l-mevcûde fî mektebâti İstânbûl ve Ânâṭûlî (haz. Ali Rıza Karabulut), [baskı yeri ve tarihi yok], III, 1283.

https://islamansiklopedisi.org.tr/sipahizade-mehmed

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme

Tartışmalar

Henüz Tartışma Girilmemiştir

"SİPÂHÎZÂDE MEHMED" maddesi için tartışma başlatın

Tartışmaları Görüntüle
KÜRE'ye Sor