Müzenin Tarihçesi ve Kurumsal Gelişimi

Sivas Arkeoloji Müzesi, ilk olarak 1922 yılında Atatürk’ün direktifleriyle Sivas Lisesi'nin bir odasında kurulmuştur. Daha sonra 1939 yılında Buruciye Medresesi’ne taşınan eserler burada uzun yıllar sergilenmiş, 1967 yılında ise müze kurumsal bir kimlik kazanarak Sivas Müzesi adı altında faaliyetlerini sürdürmüştür. 1990 yılında Atatürk ve Kongre Müzesi ile koleksiyonları ayrılan müze, 2009 yılında bugün hâlen faaliyetlerini yürüttüğü yeni binasına taşınmıştır.

Yeni müze binası, Türkiye'nin en büyük arkeoloji müzelerinden biri olma niteliğini taşımaktadır. 18.000 metrekarelik bir alana sahip olan müze, çağdaş müzecilik anlayışı doğrultusunda planlanmış ve bilimsel çalışmalarla desteklenmiş bir sergi düzenine sahiptir.

Mimari Özellikleri

Müze binası modern mimari tarzda inşa edilmiştir. Giriş bölümünde danışma, güvenlik ve hediyelik eşya birimleri bulunmakta, üst katlarda ise idari ofisler yer almaktadır. Sergi salonları kronolojik bir düzen izleyerek ziyaretçiye tarihsel bir süreklilik sunmaktadır. Işıklandırma, dijital panolar, interaktif ekranlar ve açıklayıcı bilgi panoları ile desteklenen sergi düzeni, eğitimsel işlevi ön planda tutan bir yapıdadır.

Sergilenen Eser Grupları ve Kronolojik Dağılım

Paleolitik Dönem

Müzede yer alan en eski buluntular Paleolitik Dönem’e tarihlenmektedir. Özellikle Sivas ili sınırlarında yapılan yüzey araştırmalarında ortaya çıkan çakmaktaşı el aletleri, kazıyıcılar ve kesici nesneler, insanlığın en erken üretim faaliyetlerinin bölgedeki izlerini yansıtmaktadır.

Neolitik ve Kalkolitik Dönem

Neolitik ve Kalkolitik dönem buluntuları arasında obsidyen bıçaklar, çanak çömlek parçaları ve taş baltalar yer almaktadır. Bu eserlerin büyük çoğunluğu Ulaş, Altınyayla ve İmranlı çevresinden elde edilmiştir.

Tunç Çağı

Erken, Orta ve Geç Tunç Çağı’na ait buluntular, müzenin önemli koleksiyonları arasında yer almaktadır. Özellikle Kültepe, Alişar ve Kayalıpınar gibi önemli arkeolojik alanlardan elde edilen pişmiş toprak kaplar, madenî objeler ve figürinler bu döneme ışık tutmaktadır. Hitit kültürüne ait mühürler, kabartmalar ve seramikler bu bölümde dikkat çeken diğer örneklerdir.

Demir Çağı ve Urartu Dönemi

Müzede Urartu uygarlığına ait çeşitli seramik kaplar, bronz kemer parçaları ve süs eşyaları da bulunmaktadır. Bu eserler, Urartu sanatının geometrik ve figüratif bezeme özelliklerini yansıtmaktadır.

Roma ve Bizans Dönemleri

Roma dönemine ait mozaikler, heykel başları, steller ve cam eşyalar müzenin en dikkat çekici bölümlerindendir. Özellikle Sebasteia (Sivas) kentinden elde edilen lahitler, yazıtlar ve mezar taşları, Roma dönemi epigrafi ve sanatı açısından önem arz etmektedir. Bizans dönemine ait haç formlu süslemeler, kandiller ve dini objeler de ayrı bir bölümde sergilenmektedir.

Selçuklu ve Osmanlı Dönemleri

Selçuklu dönemine ait sırlı seramik parçaları, çini örnekleri, bronz kandiller ve cam eşyalar koleksiyon içerisinde yer almaktadır. Ayrıca Osmanlı dönemine tarihlenen çeşitli sikke, mühür, seramik ve günlük kullanım eşyaları da sergilenmektedir. Ahşap oymacılığı, taş işçiliği ve ferman örnekleri bu dönemin zanaatkârlık düzeyini göstermektedir.

^{Hitit Boğaları (Kaynak: TurkıshMuseums)}

Öne Çıkan Eserler

Kayalıpınar Mühürleri: Hitit bürokrasisinin işleyişine dair önemli ipuçları barındıran kil mühürler.

Sivas Roma Lahdi: Kabartma figürlerle bezenmiş mezar yapısı, dönemin sanat anlayışını yansıtmaktadır.

Urartu Bronz Kemer: Üzerinde çeşitli geometrik motiflerin yer aldığı zengin işçiliğe sahip bir objedir.

 ^{Sivas Kangal ilçesine bağlı Yarhisar köyü yakınlarında bir tarlada bulunan saf altından yapılma üzerinde çift başlı kartal ve boğa gibi figürlerin bulunduğu Hitit Dönemine ait mühür yüzük ve Urartu dönemine ait altın eserler (Kaynak: TurkıshMuseums)}

Bizans Haç Motifli Taş Objeler: Dinî sembolleri ve ikonografiyi yansıtan taş işçiliği örnekleridir.

Arkeolojik Kazılar ve Bilimsel Çalışmalar

Müze yalnızca sergi alanı değil, aynı zamanda bölgedeki kazı ve kurtarma çalışmalarının merkezi konumundadır. Kayalıpınar, Altınyayla, Kültepe gibi ören yerlerinde gerçekleştirilen kazılardan elde edilen buluntular, müze envanterine dâhil edilerek bilimsel belgelerle kayıt altına alınmaktadır. Ayrıca laboratuvar ortamında konservasyon ve restorasyon çalışmaları da sürdürülmektedir.

Eğitimsel ve Kültürel İşlev

Müze, sadece koleksiyonlarıyla değil, aynı zamanda eğitim ve kültürel etkinlikleriyle de hizmet sunmaktadır. Okul gruplarına yönelik rehberli turlar, atölye çalışmaları ve geçici sergiler ile bölge halkına ve öğrencilere arkeolojik bilincin kazandırılması hedeflenmektedir. Ayrıca yerel ve ulusal düzeyde düzenlenen müzecilik sempozyumlarına katkı sunulmaktadır.

Sivas Arkeoloji Müzesi, sahip olduğu koleksiyon zenginliği, çağdaş sergi düzeni ve bilimsel çalışmalara yaptığı katkılarla yalnızca bölgesel değil, ulusal ölçekte de önemli bir arkeolojik merkez konumundadır. Paleolitik Çağ'dan Osmanlı dönemine kadar uzanan geniş bir zaman dilimine ait eserlerin sistematik biçimde sergilenmesi, müzeyi hem bilimsel hem kültürel açıdan değerli kılmaktadır.