Sivas iline özgü ve yörenin kültürel birikimiyle günümüze ulaşmış özel bir turşu çeşididir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Ürünü diğer turşulardan ayıran temel özellik, şeker pancarı hariç, pezik pancar dalının (pezik ve diğer saplı pancar türleri) kullanılmasıdır. Ürünün tarihinde, yöre halkı tarafından evlerin önünde büyük kazanlarda üretildiği bilinmektedir. 06.03.2018 tarihinde başvurusu yapılan ürün, 12.03.2020 tarihinde 492 tescil numarası ile koruma altına alınmıştır.

Ürün Özellikleri

Sivas pezik turşusu, temel olarak pezik pancar dalının işlenmesiyle elde edilen, Sivas yöresine özgü, geleneksel bir lezzettir. Ürünün ayırt edici özelliği, turşunun ana malzemesinin pancar dalı olmasıdır. Geleneksel yöntemlerle üretilen bu turşu, ilin kültürel mirasının bir parçası olarak kabul edilmektedir.

Üretim Metodu

Sivas pezik turşusu'nun üretim süreci, pancar dallarının hazırlanması ile başlar ve şu aşamaları içerir:

• Pancar dalları, yapraklarından ayrılıp sadece sap kısımları bırakılacak şekilde budanır.
• Kökten yaklaşık bir parmak mesafeden kesilen pancar dalları, kaynatılmış suyun içinde 1 ila 3 dakika kadar haşlanır.
• Haşlanan dallar kararmayı önlemek amacıyla "şoklama" denilen bir işlemle hemen çıkarılıp 5 ila 7 dakika soğuk suda bekletilir.
• Şoklama işlemi tamamlanan pancar dalları, turşunun yapılacağı kaba basılır veya doldurulur.
• Ardından, 5 kg'lık turşu için belirlenen miktarda sarımsak ezilir, pul biber ve isteğe bağlı olarak kişniş, hardal tohumu, defne yaprağı, zencefil, tane karabiber, karanfil ve çubuk tarçın gibi baharatlar eklenir.
• Belirli miktarda ufalanmış kaya tuzu ve karışımı tamamlayacak kadar su eklenerek harmanlanır.
• Hazırlanan bu karışım, doldurulan kaba ilave edilir; ayrıca 3 ila 5 adet limonun suyu veya ona eşdeğer miktarda limon suyu ile bir su bardağı sirke eklenir.
• Tüm işlemlerin ardından kabın ağzı dereotu ya da maydanoz ile kapatılır ve kapak sıkıca kapatılır.
• Turşunun mayalanması için 1 ila 3 hafta bekletilir ve sürenin sonunda tüketime hazır hale gelir.

Coğrafi Sınır

Sivas pezik turşusu / Sivas pezik dal turşusunun coğrafi sınırı Sivas ili olarak belirlenmiştir. Ürünün yöre adıyla özdeşleşmiş olması, üretiminin bilgi ve deneyim gerektirmesi ve kültürel bir değer taşıması nedeniyle tüm üretim, işleme ve diğer işlemlerin bu coğrafi sınır içerisinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Denetim

Ürünün tescil özelliklerine uygun olarak üretildiğinin denetimi, Sivas Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde oluşturulan denetim mercii tarafından yürütülür. Bu merci, Sivas İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Sivas Esnaf ve Sanatkârlar Odalar Birliği ve Yiyecek Maddeleri Yapanlar ve Satanlar Odası'ndan ürün hakkında bilgi sahibi birer temsilcinin katılımıyla oluşturulmuştur. Denetimler hem periyodik olarak hem de şikayet durumlarında gerçekleştirilir. Denetim mercii, kullanılan malzemelerin ve uygulanan üretim metodunun uygunluğunu kontrol etmekle yükümlüdür ve gerektiğinde uzman kişi veya kuruluşlardan hizmet alabilir. Tescil ettiren kurum, hakların korunmasına yönelik hukuki süreçleri yürütür.