Sivrihisar İncili Küpe, Eskişehir'in Sivrihisar ilçesine özgü, tamamı el işçiliğiyle üretilen geleneksel bir mücevherdir. Altın veya gümüş toplarla süslenen inciler, çiçek formunda bir tasarımla birleşir. Ortasındaki kırmızı taş “ateşi”, üstteki mavi taş “nazar”ı, çevresindeki inciler ise “saflık ve temizlik” sembolünü taşır. Yerel kuyumcular tarafından nesilden nesile aktarılan bu sanat, yöreyle özdeşleşmiş kültürel bir değer sunar.
Sivrihisar İncili Küpe (Türk Patent)
Tarihi Arka Plan
Kökeni 16. yüzyıla uzanan Sivrihisar İncili Küpe geleneği, bölgedeki kuyumcu ustalar aracılığıyla günümüze kadar korunmuştur. Damat tarafından alınarak bohçaya konulması geleneğiyle evlilik ritüellerinin bir parçası hâline gelmiştir. Küpenin üretimi yalnızca Sivrihisar’daki ustalar tarafından gerçekleştirilir ve mahreç işaretiyle koruma altındadır.
Teknik Özellikler ve Üretim Detayları
- Orijinal tasarımlar genellikle 22 ayar altından yapılırken, ekonomik çeşitlilik adına 14 ayar altın veya 925 ayar gümüş de kullanılır.
- Boyutlar 12’li, 10’lu ve 8’li altın top ve inci kombinasyonlarıyla çeşitlenir.
- Bir çift küpe ortalama 180-250 parçanın birleştirilmesiyle oluşur; üretimi yaklaşık iki gün sürer.
Üretim Aşamaları
- Top Yapımı: Daire şeklinde kesilen pullar çukurlaştırılır, yarım küre hâline getirilip kaynakla birleştirilir.
- Ayna Yapımı: Elle hazırlanan kalıplarla oluşturulan aynalara kasnak ve ayar plakaları eklenir.
- Montaj ve Süsleme: Spiral bağlayıcılar olan “kurtçuklar”, U teller aracılığıyla kürelerle birleştirilir. İnci telleri eklenerek süsleme tamamlanır.
- Mengeç Yapımı: Damla biçimli astarlara mengeç telleri kaynatılır; son olarak renkli taşlarla bütünlük sağlanır.
Coğrafi Kapsam ve Denetim Süreci
Tüm üretim süreci Sivrihisar sınırları içinde gerçekleşmek zorundadır. Bu özgün teknik yalnızca yerel ustalar tarafından uygulanır. Denetim süreci Eskişehir Ticaret Odası’nın koordinasyonuyla yürütülür; şikâyet veya ihtiyaç durumlarına ek olarak yılda en az bir kez denetim yapılır. Teknik uyumluluk, üretim standardı ve mahreç işareti kullanımına dair 14 maddelik bir kontrol listesi ile değerlendirme yapılır.
