Siyon Katır Bölüğü (İng. Zion Mule Corps), Birinci Dünya Savaşı sırasında Britanya İmparatorluğu tarafından Çanakkale Cephesi’nde lojistik ihtiyaçları karşılamak üzere oluşturulmuş, Yahudi gönüllülerden meydana gelen özel bir askerî birliktir. Birliğin teşkili, 20. yüzyıl başlarında Filistin’de gelişen Siyonist hareketin İngiltere ile kurduğu stratejik ilişkilerin bir sonucudur. 1915 yılında, özellikle Mısır’a sığınmış Osmanlı Yahudilerinin oluşturduğu gönüllü grup, İngiliz ordusunun bilgisi ve izniyle bu özel birliğe dönüştürülmüştür.

Kuruluş Süreci

Bölüğün kurulması fikri, Siyonist lider Joseph Trumpeldor ve Vladimir (Zeev) Jabotinsky tarafından ortaya atıldı. Trumpeldor, Rus ordusunda görev yapmış bir savaş gazisiydi ve savaşın Yahudi milli bilinci için bir fırsat olduğuna inanıyordu. Jabotinsky ise daha çok diplomatik ve ideolojik yönüyle öne çıkmıştı. Ancak İngiliz yetkililer, başlangıçta doğrudan savaşçı bir Yahudi birliği kurma önerisini kabul etmedi. Bunun yerine, destek kuvveti olarak katırlardan oluşan ve cephane, su, yiyecek gibi malzemeleri taşıyacak bir lojistik birliğin kurulmasına onay verdiler. Böylece 1915’in Mart ayında Siyon Katır Bölüğü, resmen İngiliz ordusu bünyesine dâhil edildi.

^{Siyonistler Osmanlı'ya karşı savaştı: Siyon Katır Birliği (TRT Haber)}

Kadro ve Yapılanma

Birlik, yaklaşık 550 kişiden oluşan bir kuvvetti. Bunların çoğunluğu Osmanlı vatandaşı olup, savaşın başlamasıyla Filistin’i terk ederek Mısır’a göç etmiş Yahudi sığınmacılardı. Komutan olarak İngiliz subay Yarbay John Henry Patterson atanmış, Trumpeldor da birlik içinde en üst düzey Yahudi subay olarak görevlendirilmiştir. Birlikte katır bakıcıları, yükçüler, sağlık personeli ve çeşitli destek unsurları yer alıyordu. Savaş birliklerinden farklı olarak doğrudan çatışmaya girme görevleri yoktu; asıl görevleri, zor arazilerde insan gücünün yetersiz kaldığı yerlerde lojistik destek sağlamaktı.

^{Siyon Katır Birliği (Western Frontassociation)}

Çanakkale Cephesi'ndeki Faaliyetler

Siyon Katır Bölüğü’nün görev yaptığı başlıca saha Çanakkale Cephesi olmuştur. İngiliz 29. Tümeni’ne bağlı olarak Suvla, Anzak ve Seddülbahir bölgelerinde aktif görev üstlendiler. Katırlarla taşınan yükler arasında şunlar vardı:

• Cephane ve mühimmat,
• Su ve gıda,
• Tıbbi malzemeler,
• Yaralıların tahliyesinde kullanılan sedyeler ve donanımlar.

Cephedeki dar geçitler, dağlık alanlar ve bataklık bölgeler, katırların kullanımını zorunlu kılıyordu. Siyon Katır Bölüğü, bu zor koşullarda önemli bir lojistik destek sağladı. Kayıtlar, birlik üyelerinin kötü hava şartlarında ve topçu ateşi altında görev yaptığını, bazı gönüllülerin yaralanıp şehit olduğunu ortaya koymaktadır. Tahminlere göre bölük 60’tan fazla zayiat vermiştir.

^{Siyon Katır Birliği (Western Front Association)}

Dağılma ve Sonrasındaki Gelişmeler

1916 başlarında Gelibolu’dan çekilmenin ardından İngiliz ordusu Siyon Katır Bölüğü’nü resmen dağıttı. Ancak bu birlikten yaklaşık 120 gönüllü, daha sonra Filistin Cephesi'nde oluşturulan Yahudi Lejyonuna (Jewish Legion) katılmıştır. Bu lejyon, Osmanlı'ya karşı İngiliz ordusunun yanında savaşmış ve Filistin'in işgali sürecine katılmıştır. Trumpeldor, daha sonra Filistin’de Yahudi savunma örgütü olan Haganah’ın kuruluşuna zemin hazırlayan yapılar içinde aktif rol oynamıştır.

Sembolik ve Tarihî Değer

Siyon Katır Bölüğü, modern Yahudi askerî tarihinin önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir. Her ne kadar doğrudan silahlı çatışmaya girmemiş olsalar da, Yahudi milliyetçiliği açısından ilk bağımsız örgütlü askerî deneyim olması nedeniyle simgesel bir değere sahiptir. Bölüğün varlığı, 20. yüzyıl başında Filistin’deki Siyonist yapılanmanın askeri boyut kazanmasının ilk adımı olarak görülür.

Bununla birlikte, birliğin kuruluş amacı doğrudan Siyonist ideolojiye hizmet etmekten ziyade, İngiliz ordusunun savaş ihtiyaçlarına cevap vermekti. Ancak birlik, İngiltere-Siyonizm ilişkileri açısından kritik bir diplomatik araç işlevi de görmüştür. Bu yönüyle hem askerî hem siyasi tarih literatüründe önemli bir örnek olarak yer bulmaktadır.