Subap, içten yanmalı motorlarda emme ve egzoz işlemlerinin gerçekleşmesini sağlayan valf sistemidir. Emme subapları yanma odasına yakıt-hava karışımını alırken, egzoz subapları yanma sonrası oluşan gazların dışarı atılmasını sağlar. Subaplar, motorun düzgün çalışması için hayati öneme sahiptir. Genellikle silindir kapağına yerleştirilirler.

Subap Ne İşe Yarar?

Subaplar, motorun çalışmasında giriş ve çıkış yollarını açıp kapatarak emme ve egzoz işlemlerini düzenler. Her silindirde en az bir emme ve bir egzoz subabı bulunur. Modern motorlarda bu sayı artırılarak verimlilik yükseltilmiştir.

• Emme subapı (intake valve): Yakıt ve havanın yanma odasına girmesini sağlar.
• Egzoz subapı (exhaust valve): Yanma sonucu oluşan egzoz gazlarını dışarı atar.

Subaplar, eksantrik mili (camshaft) tarafından çalıştırılır ve zamanlama kayışı (timing belt) ile krank miline senkronize edilir.

^{Subap(Yapay Zeka İle Oluşturulmuş Görsel)}

Subap Arızası Belirtileri

Subaplarda meydana gelen arızalar, motorun çalışmasını doğrudan olumsuz etkiler. Bu arızaların belirtileri şunlardır:

• Aracın geç çalışması
• Motor ilk çalıştığında yoğun duman çıkması
• Yakıt tüketiminde artış
• Tekleme ve düzensiz motor çalışması
• Anormal motor sesleri (subap vurması)
• Performans kaybı

Subap Vurma Sesi

Subap vurması, subap boşluğunun fazla olması sonucu subap mekanizmasındaki parçaların birbiriyle sert temasa geçmesiyle oluşan metalik sestir. Bu ses motor soğukken kısa süreli olabilir. Ancak motor sıcakken de devam ediyorsa ayar bozukluğu ya da parça aşınması söz konusudur.

Subap Ayarı Nedir?

Subap ayarı, subap ile onu iten külbütör kolu (rocker arm) arasındaki boşluğun fabrika değerlerine uygun şekilde ayarlanması işlemidir. Bu boşluk, motorun çalışması sırasında ısınma ve genleşme nedeniyle değişebileceği için belirli aralıklarla ayarlanmalıdır. Ortalama 30.000 ile 120.000 kilometre arasında kontrol edilmesi gerekir.

Subap Ayarı Nasıl Yapılır?

• Sentil çakısı, anahtar ve tornavida kullanılır.
• Ayar, motor tamamen soğukken yapılmalıdır.
• Eksantrik mili çevrilerek piston tepe noktasına getirilir.
• Belirlenen boşluk değeri sentil çakısıyla kontrol edilir.
• Gerekirse tornavida ve anahtarla ayar yapılır.

Her aracın supap boşluğu değeri farklıdır; üretici verileri dikkate alınmalıdır.

Subap Ayarı Yapılmazsa Ne Olur?

• Motorun rölanti çalışması düzensizleşir.
• Yakıt tüketimi artar.
• Performans düşer.
• Supap mekanizmasında mekanik hasar oluşur.
• Subaplar tam kapanamazsa egzoz gazı ve yağ sızabilir.

Subap Kırılması

Subap kırılması genellikle triger kayışı koptuğunda meydana gelir. Bu durumda pistonlarla subaplar çarpışarak subapların eğilmesine ya da kırılmasına neden olur. Subap kırıldığında motor tamamen durur ve ciddi motor hasarı oluşur. Motor çalışmaz hâle gelir ve tamir masrafları yüksek olur.

Hangi Araçlarda Subap Ayarı Yapılır?

Subaplar, tüm içten yanmalı motorlarda bulunur. Bu nedenle benzinli, dizel ve LPG’li tüm araçlarda subap ayarı gereklidir. Sadece elektrikli araçlarda subap bulunmaz. Subap ayar işlemi genellikle yetkili servislerde özel ekipmanlarla yapılır.

Subaplar, motorun yakıt verimliliği, çekiş gücü ve sorunsuz çalışması için kritik öneme sahip valflerdir. Düzenli subap kontrolü yapılmalı, belirli kilometrelerde subap ayarı ihmal edilmemelidir. Subap sisteminde oluşabilecek arızalar, erken tespit edilmezse motorda geri dönülmez hasarlara yol açabilir. Subap sesleri, duman ve performans düşüşü gibi belirtiler gözlemlendiğinde vakit kaybedilmeden teknik servise başvurulmalıdır.