Suriye ve Komşu Ülkeler Toplantısı, 9 Mart 2025’te Ürdün’ün başkenti Amman’da, Türkiye, Ürdün, Irak, Lübnan ve Suriye’nin katılımıyla gerçekleştirilen diplomatik bir zirvedir. Toplantıya, bu ülkelerin dışişleri ve savunma bakanları, genelkurmay başkanları ve istihbarat teşkilatı yöneticileri katılmıştır.

_{Suriye ve Komşu Ülkeler Toplantısı, 9 Mart 2025 - Anadolu Ajansı}

Bölgesel güvenlik, terörle mücadele, sınır güvenliği, organize suçlarla mücadele, Suriye’nin istikrarı ve yeniden inşası, Suriyeli mültecilerin dönüşü, ekonomik işbirliği ve İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırıları toplantının temel gündem maddeleri arasında yer almıştır.

Toplantının Hazırlık Süreci ve Ön Görüşmeler

Toplantıdan önce Türkiye ve Ürdün arasında üst düzey görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ürdün Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Ayman Safadi, Ürdün Genelkurmay Başkanı Korgeneral Yousef Huneiti ve Ürdün İstihbarat Teşkilatı Başkanı Ahmed Husni, Amman’da Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve MİT Başkanı İbrahim Kalın ile bir araya gelmiştir.

_{Toplantıdan önce Türkiye ve Ürdün arasında düzenlenen üst düzey görüşme, 9 Mart 2025 - Anadolu Ajansı}

Bu görüşmelerde, Türkiye ve Ürdün arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi ve stratejik iş birliğinin artırılması konuları ele alınmıştır. Gazze’de kalıcı ateşkesin sağlanması, insani yardım faaliyetlerinin sürdürülebilir hale getirilmesi ve iki devletli çözüm çabaları da görüşme başlıkları arasında yer almıştır.

Bu toplantı, Türkiye ve Ürdün arasındaki süregelen stratejik diyalog kapsamında düzenlenmiştir. Daha önce 6 Ocak 2025’te Ankara’da benzer bir stratejik toplantı gerçekleştirilmiş ve bölgesel işbirliğinin güçlendirilmesi yönünde kararlar alınmıştır.

Toplantıya Katılan Ülkeler ve Temsilciler

Toplantıya Türkiye, Ürdün, Irak, Lübnan ve Suriye’den üst düzey temsilciler katılmıştır.

• Türkiye: Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın
• Ürdün: Dışişleri Bakanı Ayman Safadi, Ürdün Genelkurmay Başkanı Korgeneral Yousef Huneiti, Ürdün İstihbarat Teşkilatı Başkanı Ahmed Husni
• Suriye: Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani ve askeri yetkililer
• Irak: Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ve askeri yetkililer
• Lübnan: Dışişleri Bakanı Yusuf Recci ve askeri yetkililer

Toplantının açılışında, bölgedeki güvenlik ve istikrarın korunmasına yönelik işbirliğinin önemi vurgulanmış, özellikle Suriye’deki kriz nedeniyle yaşanan insani ve güvenlik sorunlarının çözümü için ortak hareket edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Toplantının Gündem Maddeleri

Toplantıda ele alınan başlıca konular şunlardır:

• Suriye'nin Güvenliği ve İstikrarı
• Terörle Mücadele
• Uyuşturucu ve Silah Kaçakçılığı ile Mücadele
• Suriyeli Mültecilerin Geri Dönüşü
• Suriye’nin Yeniden İnşası ve Ekonomik İşbirliği
• İsrail'in Suriye'ye Yönelik Saldırıları
• Suriye'deki Siyasi Süreç ve Anayasal Reformlar

_{Suriye ve Komşu Ülkeler Toplantısı, 9 Mart 2025 - Anadolu Ajansı}

Ortak Bildiri ve Sonuçlar

Toplantının ardından yayımlanan ortak bildiride, taraflar şu noktalar üzerinde mutabakata varmıştır:

Suriye'nin Yeniden İnşası ve Egemenliği

• Suriye halkının ülkesini yeniden inşa etme çabaları desteklenecektir.
• Suriye’nin güvenliği, istikrarı, egemenliği ve toprak bütünlüğü korunacaktır.
• Tüm Suriyelilerin haklarını ve güvenliğini koruyacak önlemler alınacaktır.

Bölgesel Güvenlik ve İstikrar

• Suriye’nin güvenliği ve istikrarı, bölgesel güvenliğin temel unsurlarından biri olarak kabul edilmektedir.
• Suriye’nin güvenliğini, egemenliğini ve barışını tehdit eden tüm girişimler ve gruplar kınanmaktadır.

İsrail'in Suriye'ye Yönelik Saldırıları

• İsrail’in Suriye topraklarına yönelik saldırıları kınanmıştır.
• İsrail’in Suriye iç işlerine müdahalesi, uluslararası hukukun açık bir ihlali ve Suriye’nin egemenliğine saldırı olarak değerlendirilmiştir.
• Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ve uluslararası topluma, İsrail’in saldırılarını durdurması için harekete geçme çağrısı yapılmıştır.
• İsrail’in işgal altındaki Suriye topraklarından çekilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
• 1974 tarihli Suriye-İsrail Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’nın uygulanması talep edilmiştir.

Suriye’deki Siyasi Süreç

• Suriye Ulusal Diyalog Konferansı sonuçları olumlu karşılanmıştır.
• Açıklanan anayasal bildirinin en kısa sürede yayınlanması teşvik edilmiştir.

Terörle Mücadele ve DEAŞ'a Karşı Ortak Operasyon Merkezi

• Her türlü terörizm kınanmıştır.
• Askeri, güvenlik ve ideolojik düzeyde terörle mücadelede işbirliği artırılacaktır.
• DEAŞ tehdidine karşı uluslararası çabalar desteklenecektir.
• DEAŞ’a karşı ortak operasyon merkezi kurulacaktır.
• DEAŞ cezaevlerindeki tutukluların durumu ele alınacaktır.

Uyuşturucu ve Silah Kaçakçılığı ile Mücadele

• Bölgesel işbirliği artırılarak sınır güvenliği güçlendirilecektir.
• Suriye'nin uyuşturucu ve silah kaçakçılığıyla mücadele kapasitesi desteklenecektir.

Suriye’nin Yeniden İnşası ve Uluslararası Destek

• Suriye’nin yeniden imarına yönelik çabalar desteklenecektir.
• Erken toparlanma projelerine yönelik uluslararası yardımlar artırılacaktır.
• Yeniden yapılanmaya engel teşkil eden faktörler ortadan kaldırılacaktır.

Suriye’ye Uygulanan Yaptırımlar

• Suriye'nin yeniden inşasına katkıda bulunmak ve halkın temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ekonomik yaptırımların kaldırılması çağrısında bulunulmuştur.

Ekonomik, Ticari ve Yatırım İşbirliği

• Bölgesel ekonomik kalkınmayı teşvik etmek için enerji ve ulaşım altyapısı geliştirilecektir.
• Ekonomik, ticari ve yatırım alanlarında işbirliği artırılacaktır.

Suriyeli Mültecilerin Geri Dönüşü

• Suriyeli mültecilerin güvenli ve sürdürülebilir dönüşü için gerekli güvenlik, yaşam ve siyasi koşullar oluşturulacaktır.
• Uluslararası toplum ve ilgili BM kuruluşlarıyla koordinasyon sağlanacaktır.
• Mültecilerin dönüşü tamamlanana kadar, ev sahibi ülkelerin desteklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Gelecek Toplantılar ve İşbirliği Süreci

• Bir sonraki toplantının Nisan 2025’te Türkiye’nin ev sahipliğinde düzenleneceği belirtilmiştir.
• Bu toplantıda, alınan kararların uygulanmasına yönelik somut adımlar ele alınacaktır.

Ürdün Kralı II. Abdullah’ın Açıklamaları

Toplantının ardından Ürdün Kralı II. Abdullah, Amman’daki El-Hüseyniye Sarayı’nda zirveye katılan temsilcileri kabul etmiştir. Kral Abdullah, Ürdün’ün Suriye’nin güvenliği, istikrarı ve toprak bütünlüğünü desteklediğini belirtmiş ve bölgesel güvenlik, terörle mücadele ve sınır güvenliğinin sağlanması konularında koordinasyonun önemini vurgulamıştır.

_{Toplantının ardından düzenlenen ortak basın toplantısı, 9 Mart 2025 - Anadolu Ajansı}

Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Açıklamaları

Toplantının ardından düzenlenen basın toplantısında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Lazkiye’de yaşanan olaylara değinmiş ve Suriye hükümetinin haftalardır sürdürdüğü politikanın bir provokasyonla rayından çıkarılmaya çalışıldığını ifade etmiştir. Bölgedeki Alevi, Hristiyan, Dürzi ve Nusayri toplumlarının bu tür provokasyonlara karşı dikkatli olmaları gerektiğini vurgulamıştır.

Fidan, PKK’nın sadece Türkiye’nin değil, Irak ve Suriye’nin de sorunu olduğunu vurgulamış ve bölge ülkelerinin DEAŞ’a karşı gösterdiği ortak duruşu PKK’ya karşı da sergilemesi gerektiğini söylemiştir. PKK’nın Irak ve Suriye’de kontrol ettiği bölgelerin ciddi bir güvenlik tehdidi oluşturduğunu ifade etmiştir.

Bakan Fidan, ayrıca bölge ülkelerinin kendi inisiyatifleriyle hareket etmeleri gerektiğini belirterek, dış aktörlerin müdahalesinin bölgesel çözüm süreçlerini sekteye uğrattığını ifade etmiştir. Fidan, "Bölge ülkeleri olarak bölgenin sorununa hep beraber sahip çıkma, çözme yolunda bir irademizin, inisiyatifimizin olması gerekiyor. Yoksa bölgedeki sorunlar, küresel sorunlara dönüşüyor ve küresel diğer aktörlerin bölgemize müdahale etmesine yol açıyor. Bu müdahale neticesinde çözümden daha çok problemle karşılaşıyoruz." demiştir.