Tahar Köprüsü, Osmanlı döneminde 19. yüzyıl başlarında inşa edilmiş, Tunceli’nin Çemişgezek ilçesinde bulunan, tahmini iki asırlık bir taş köprüdür. “Yusuf Ziya Paşa Köprüsü” olarak da anılan yapı, dönemin taş köprü mimarisinin teknik ve estetik özelliklerini yansıtan, tek kemerli ve tek açıklıklı bir mühendislik yapısıdır. Hem tarihî işlevi hem de bugünkü fiziksel durumu bakımından, bölgenin nadir korunmuş kültürel altyapı unsurları arasında yer almaktadır.

Coğrafi Konum ve Çevresel Yapı

Köprü, Tunceli ilinin batısında yer alan Çemişgezek ilçesi sınırlarında, ilçe merkezine yaklaşık 3 kilometre mesafede, Tahhar Çayı üzerinde yer almaktadır. Bulunduğu mevki olan Tekya, aynı zamanda doğal peyzaj ve su yolları açısından bölgenin önemli geçit noktalarındandır. Tahhar Çayı, Munzur Dağları'ndan beslenen ve Fırat Havzası’na bağlı olan önemli bir akarsu koludur. Köprünün bu su hattı üzerinde konumlanması, yapının tarih boyunca ulaşım, ticaret ve askeri hareketlilik açısından stratejik işlev gördüğünü göstermektedir.

^{Tahar Köprüsü / Yusuf Ziya Paşa Köprüsü (Kültürportalı)}

Tarihî Arka Plan ve İnşa Süreci

Köprünün inşa kitabesine göre yapı, 1807 yılında Yusuf Ziya Paşa tarafından yaptırılmıştır. Yusuf Ziya Paşa, Osmanlı döneminde bölgesel güç sahibi olan bir yönetici olarak anılmakta; yaptığı bu köprüyle dönemin kamu altyapısına katkıda bulunmuştur.

İnşasının ardından köprü, çeşitli dönemlerde bakım ve onarım süreçlerinden geçmiştir. Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Kültür Portalı kayıtlarına göre köprü, 1856 veya 1902 yıllarında Diyarbakır Valisi Akif Paşa tarafından restore edilmiştir. Bu onarımlar, köprünün uzun süreli kullanımını ve yapısal bütünlüğünü korumayı amaçlamıştır. Köprü, bu yönüyle Osmanlı taşra mimarisinde sürdürülebilirliğe verilen önemin de bir örneği olarak değerlendirilmektedir.

^{Tahar Köprüsü / Yusuf Ziya Paşa Köprüsü (Kültürportalı)}

Mimari Özellikler

Köprü, kesme taş malzeme kullanılarak inşa edilmiş olup, tek açıklıklı ve sivri kemerli bir yapıdır. Mimari tasarımı bakımından klasik Osmanlı taş köprü formunu yansıtır.

Boyutsal Veriler:

• Toplam uzunluk: Yaklaşık 55 metre
• Döşeme uzunluğu: Yaklaşık 30 metre
• Genişlik: Ortalama 4,3–4,35 metre
• Yükseklik: Yaklaşık 9 metre
• Kemer açıklığı: Yaklaşık 16 metre
• Korkuluk yüksekliği: Yaklaşık 70 cm

Köprü üzerinde dört adet işaret taşı yer almakta; bu taşlardan birinde kavak ağacı kabartması yer almaktadır. Bu tür motifli taşlar, genellikle dönemin sembol dili ve taş işçiliği geleneğini temsil etmektedir.

Köprü yüzeyinde, taş örgünün düzenli yapısı ve kemer formunun sağlamlığı dikkat çeker. Yan duvarlar, hem yük taşıma hem de kullanıcı güvenliği açısından işlevsel tasarlanmış, korkuluk yüksekliği dönem normlarına uygun tutulmuştur.

^{Tahar Köprüsü / Yusuf Ziya Paşa Köprüsü (Kültürportalı)}

Günümüzdeki Kullanımı ve Koruma Durumu

Tahar Köprüsü, günümüzde hem yaya hem de hafif taşıt trafiğine açık olup, yerel halk tarafından hâlen kullanılmaktadır. TRT Haber ve Anadolu Ajansı tarafından yayımlanan görsel içeriklerde, köprünün hem tarihî dokusunu koruduğu hem de doğal çevresiyle birlikte estetik bir bütünlük oluşturduğu gözlemlenmektedir.

Köprünün çevresi, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında doğal fotoğrafçılık, kırsal gezi ve bölgesel turizm faaliyetleri için tercih edilmektedir. Yapının “tarihî eser” olarak koruma altına alındığı ve yerel kurumlarca izlenmekte olduğu belirtilmektedir. Ancak resmî tescil numarası ya da restorasyon planı ile ilgili detaylara açık kaynaklarda yer verilmemiştir.

^{Tahar Köprüsü / Yusuf Ziya Paşa Köprüsü (Kültürportalı)}

Mimarlık Tarihi Açısından Değeri

Tahar Köprüsü, Anadolu’da 19. yüzyılda inşa edilen taş köprüler arasında ayakta kalabilmiş örneklerden biridir. Yapı, hem Osmanlı taşra yönetiminin altyapı politikaları hem de yerel ustalık geleneği açısından değerlidir. Malzeme kullanımı, kemer biçimi ve süsleme detayları itibarıyla bölgesel mimarinin geleneksel örnekleriyle benzerlik göstermektedir.

Kavak ağacı kabartması gibi süs unsurları, köprünün sadece işlevsel değil aynı zamanda simgesel ve estetik bir boyuta sahip olduğunu da göstermektedir. Bu yönüyle Tahar Köprüsü, sadece bir geçiş yapısı değil, aynı zamanda kültürel bir anlatı taşıyıcısı olarak da değerlendirilmektedir.

^{Tahar Köprüsü / Yusuf Ziya Paşa Köprüsü (Kültürportalı)}

^{Tahar Köprüsü / Yusuf Ziya Paşa Köprüsü (Kültürportalı)}