logologo
TAŞIMALI EĞİTİM
fav gif
Kaydet
viki star outline
Avatar
Ana YazarBünyamin BAVLI18 Nisan 2025 10:35
Taşıma yoluyla eğitime erişim uygulaması Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre "ilköğretim öğrencilerinin köy vb. yerleşim yerlerinden okulun bulunduğu daha büyük merkezlere araçlarla taşınması yoluyla yapılan eğitim" şeklinde tanımlanmaktadır (TDK, 2022). Taşımalı eğitim; çeşitli sebeplerden dolayı bulundukları yerleşim yerinde eğitim öğretim hizmetinden faydalanamayan öğrencilerin yerleşim yeri dışında yer alan ve taşıma merkezi olarak da ifade edilen eğitim kurumlarına, günübirlik taşınarak eğitim öğretim hizmetlerinden faydalanmalarını amaçlamaktadır. Taşımalı eğitim özel eğitim ihtiyacı olan öğrenci/kursiyerler ile ağır engeli olan bireyin velisini de kapsamaktadır. İç göçler, coğrafî şartlara bağlı olarak yerleşim birimlerinin dağınıklığı, nüfusun belli bölgelerde daha da az olması, zorunlu eğitim uygulaması, öğretmen yetersizliği, eğitimi yaygınlaştırma çalışmaları, okulun kapanmış olması, birleştirilmiş sınıflarda eğitim uygulamasından vazgeçilerek eğitimin niteliğine ve eğitimde fırsat eşitliğine katkı sağlamak özellikle kırsal bölgelerde uygulanan taşımalı eğitim uygulamasının varlık sebepleri arasında yer almaktadır.Taşımalı eğitim Türkiye'de 1989-1990 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde ise "taşımalı ilköğretim uygulaması" adıyla Kırıkkale ve Kocaeli illerinde pilot olarak uygulanmaya başlanmıştır. Elde edilen olumlu sonuçlardan hareketle yıllar içerisinde kademeli olarak diğer illerde de uygulanmaya başlanmış, ilköğretimin zorunlu olmasıyla birlikte uygulandığı il sayısı yetmiş ikiye ulaşmıştır. Taşımalı eğitim 1989 yılından 2010 yılına kadar sadece ilköğretim öğrencilerine yönelik olarak uygulanmıştır. 2011 yılından itibaren liselerde de bu uygulama başlatılmış ancak sadece lise dokuzuncu ve onuncu sınıflarla sınırlı kalmıştır. On iki yıllık zorunlu eğitim sistemine geçildiği 2012 yılında ise lise on birinci ve on ikinci sınıflar da uygulamaya dahil edilmiştir. O zamandan günümüze taşımalı eğitim uygulaması hem temel eğitim hem de ortaöğretim düzeyinde ülke genelinde uygulanmaya devam etmektedir.Taşımalı eğitimin eğitim öğretim ve ekonomik olmak üzere iki yönlü faydası bulunmaktadır. Eğitim öğretim açısından fırsat eşitliğinin sağlanması, okula devam oranın artması, ikili/bütünleşik sınıf uygulamalarının sonlandırılması, öğrencilerin fizikî donanım olarak daha iyi okullarda eğitim alması ve öğretmen sayısının daha verimli planlanması sayılabilir. Ekonomik açıdan taşımalı eğitimin önemli maddi kazanımları bulunmaktadır. Öğrenci sayısının düşük olduğu bölgelerde bina maaliyetinin ortadan kalkması; okullardaki su, elektrik, yakacak malzeme, bakım ve onarım giderlerinden tasarruf edilmesi; destek personeli ve öğretmen/yönetici personelin daha verimli kullanılması; taşınan okullardaki donatı malzemelerinin merkezî okula taşınması sebebiyle eğitim araç gereçlerinden tasarruf edilmesi gibi durumlar ekonomik faydaya örnek gösterilebilir.Taşımalı eğitim Türkiye dışında farklı ülkelerde de uygulanmaktadır. Yeni Zelanda, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerde "taşınabilir sınıf projesi" ve "taşınabilir sınıf" adı altında uzun süredir uygulanmaktadır. Ancak ülkemizdeki uygulamanın aksine öğrencilerin merkeze taşınması ile eğitim hizmeti sunulmaktadır.Türkiye'de taşımalı eğitime dair bilimsel araştırmalar özellikle 1996 yılında yapılmaya başlamıştır. "Taşımalı eğitim uygulamasına dair sorunlar ve paydaş görüşleri", "taşımalı eğitimin uygulandığı okullarda akademik başarı" ve "taşımalı eğitim ve bazı disiplinlere ilişkin öğrenci tutumları" araştırmalara konu olan başlıklar arasında yer almaktadır. Millî Eğitim istatistikleri, örgün eğitim 2022/23 verilerine göre taşınan okul ve taşınan okulsuz yerleşim birimi sayısı 32.404, taşınılan merkezî okul sayısı 13.050 ve taşınan öğrenci sayısı 744.625'tir. Özel eğitim kapsamındaki taşıma verilerine göre taşınılan merkezî okul sayısı 9523, özel eğitim alan öğrenci sayısı 123.685 ve kursiyer sayısı da 4089'dur.Bütün öğrenciler için eğitimde imkân ve fırsat eşitliğini sağlamak amacıyla ortaya çıkan taşımalı eğitim uygulamalarıyla birlikte birçok yeni sorun da ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında ulaşım, beslenme, veli-öğretmen iletişimi, uyum sorunları, servis şoförlerinin niteliği, denetim mekanizması, okul düzeni ve ders durumları örnek gösterilebilir. Bu sorunlara Millî Eğitim Bakanlığı tarafından çözüm önerileri getirmek amacıyla taşıma yoluyla eğitime erişim yönetmeliğinde zaman zaman değişiklikler yapılmıştır. Mesela "Taşıma uygulaması kapsamı dışındaki öğrencilere yemek hizmeti verilmez" (md. 20-4) maddesine "Ancak, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakıfları verileri de dikkate alınarak okul müdürlüğü tarafından tespit edilen ve taşıma uygulaması kapsamında olmayan öğrencilere öğle yemeği verilebilir" ifadesi eklenerek sadece taşınan öğrencilerin değil, okulda yemek ihtiyacı bulunan öğrencilerin de yemek hizmetinden faydalanması sağlanmıştır.
badge borderhover badge border
avatar
Türk Maarif Ansiklopedisi Kategorisi
Kurulları tarafından
onaylanmıştır.

TAŞIMALI EĞİTİM

Board Main İcon

Taşıma yoluyla eğitime erişim uygulaması Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre "ilköğretim öğrencilerinin köy vb. yerleşim yerlerinden okulun bulunduğu daha büyük merkezlere araçlarla taşınması yoluyla yapılan eğitim" şeklinde tanımlanmaktadır (TDK, 2022). Taşımalı eğitim; çeşitli sebeplerden dolayı bulundukları yerleşim yerinde eğitim öğretim hizmetinden faydalanamayan öğrencilerin yerleşim yeri dışında yer alan ve taşıma merkezi olarak da ifade edilen eğitim kurumlarına, günübirlik taşınarak eğitim öğretim hizmetlerinden faydalanmalarını amaçlamaktadır. Taşımalı eğitim özel eğitim ihtiyacı olan öğrenci/kursiyerler ile ağır engeli olan bireyin velisini de kapsamaktadır. İç göçler, coğrafî şartlara bağlı olarak yerleşim birimlerinin dağınıklığı, nüfusun belli bölgelerde daha da az olması, zorunlu eğitim uygulaması, öğretmen yetersizliği, eğitimi yaygınlaştırma çalışmaları, okulun kapanmış olması, birleştirilmiş sınıflarda eğitim uygulamasından vazgeçilerek eğitimin niteliğine ve eğitimde fırsat eşitliğine katkı sağlamak özellikle kırsal bölgelerde uygulanan taşımalı eğitim uygulamasının varlık sebepleri arasında yer almaktadır.



Taşımalı eğitim Türkiye'de 1989-1990 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde ise "taşımalı ilköğretim uygulaması" adıyla Kırıkkale ve Kocaeli illerinde pilot olarak uygulanmaya başlanmıştır. Elde edilen olumlu sonuçlardan hareketle yıllar içerisinde kademeli olarak diğer illerde de uygulanmaya başlanmış, ilköğretimin zorunlu olmasıyla birlikte uygulandığı il sayısı yetmiş ikiye ulaşmıştır. Taşımalı eğitim 1989 yılından 2010 yılına kadar sadece ilköğretim öğrencilerine yönelik olarak uygulanmıştır. 2011 yılından itibaren liselerde de bu uygulama başlatılmış ancak sadece lise dokuzuncu ve onuncu sınıflarla sınırlı kalmıştır. On iki yıllık zorunlu eğitim sistemine geçildiği 2012 yılında ise lise on birinci ve on ikinci sınıflar da uygulamaya dahil edilmiştir. O zamandan günümüze taşımalı eğitim uygulaması hem temel eğitim hem de ortaöğretim düzeyinde ülke genelinde uygulanmaya devam etmektedir.



Taşımalı eğitimin eğitim öğretim ve ekonomik olmak üzere iki yönlü faydası bulunmaktadır. Eğitim öğretim açısından fırsat eşitliğinin sağlanması, okula devam oranın artması, ikili/bütünleşik sınıf uygulamalarının sonlandırılması, öğrencilerin fizikî donanım olarak daha iyi okullarda eğitim alması ve öğretmen sayısının daha verimli planlanması sayılabilir. Ekonomik açıdan taşımalı eğitimin önemli maddi kazanımları bulunmaktadır. Öğrenci sayısının düşük olduğu bölgelerde bina maaliyetinin ortadan kalkması; okullardaki su, elektrik, yakacak malzeme, bakım ve onarım giderlerinden tasarruf edilmesi; destek personeli ve öğretmen/yönetici personelin daha verimli kullanılması; taşınan okullardaki donatı malzemelerinin merkezî okula taşınması sebebiyle eğitim araç gereçlerinden tasarruf edilmesi gibi durumlar ekonomik faydaya örnek gösterilebilir.



Taşımalı eğitim Türkiye dışında farklı ülkelerde de uygulanmaktadır. Yeni Zelanda, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerde "taşınabilir sınıf projesi" ve "taşınabilir sınıf" adı altında uzun süredir uygulanmaktadır. Ancak ülkemizdeki uygulamanın aksine öğrencilerin merkeze taşınması ile eğitim hizmeti sunulmaktadır.



Türkiye'de taşımalı eğitime dair bilimsel araştırmalar özellikle 1996 yılında yapılmaya başlamıştır. "Taşımalı eğitim uygulamasına dair sorunlar ve paydaş görüşleri", "taşımalı eğitimin uygulandığı okullarda akademik başarı" ve "taşımalı eğitim ve bazı disiplinlere ilişkin öğrenci tutumları" araştırmalara konu olan başlıklar arasında yer almaktadır. Millî Eğitim istatistikleri, örgün eğitim 2022/23 verilerine göre taşınan okul ve taşınan okulsuz yerleşim birimi sayısı 32.404, taşınılan merkezî okul sayısı 13.050 ve taşınan öğrenci sayısı 744.625'tir. Özel eğitim kapsamındaki taşıma verilerine göre taşınılan merkezî okul sayısı 9523, özel eğitim alan öğrenci sayısı 123.685 ve kursiyer sayısı da 4089'dur.



Bütün öğrenciler için eğitimde imkân ve fırsat eşitliğini sağlamak amacıyla ortaya çıkan taşımalı eğitim uygulamalarıyla birlikte birçok yeni sorun da ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında ulaşım, beslenme, veli-öğretmen iletişimi, uyum sorunları, servis şoförlerinin niteliği, denetim mekanizması, okul düzeni ve ders durumları örnek gösterilebilir. Bu sorunlara Millî Eğitim Bakanlığı tarafından çözüm önerileri getirmek amacıyla taşıma yoluyla eğitime erişim yönetmeliğinde zaman zaman değişiklikler yapılmıştır. Mesela "Taşıma uygulaması kapsamı dışındaki öğrencilere yemek hizmeti verilmez" (md. 20-4) maddesine "Ancak, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakıfları verileri de dikkate alınarak okul müdürlüğü tarafından tespit edilen ve taşıma uygulaması kapsamında olmayan öğrencilere öğle yemeği verilebilir" ifadesi eklenerek sadece taşınan öğrencilerin değil, okulda yemek ihtiyacı bulunan öğrencilerin de yemek hizmetinden faydalanması sağlanmıştır.

Kaynakça

Arı, Asım. “Taşımalı İlköğretim Uygulaması (Uşak Örneği)”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 23/1 (2003), s. 101-115.
Gülmez, Erol. “İlkokullarda Taşımalı Eğitim Uygulamasına Yönelik Görüşler (Denizli İli Buldan İlçesi Örneği)”. Millî Eğitim. 49/228 (2020), s. 437-461.
MEB. Amerikan Eğitim Sistemi Üzerine Bir İnceleme. Ankara 1991.
MEB. Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2022/2023. Ankara 2023.
“Millî Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği”. Resmî Gazete. sy. 29116, 11 Eylül 2014.
Taşbaşı, Ahmet Nabi. Taşımalı Eğitim ve Toplumsal Sorunlar. YLT, Atatürk Üniversitesi, 2011.
TDK. Güncel Türkçe Sözlük. 2022 (https://sozluk.gov.tr/).
Yavuzarslan, Hamide. “Taşımalı Eğitime Yönelik Öğrenci Görüşleri: Bartın İl Merkezi Örneği”. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi. 3/1 (2019), s. 1-11.
Bünyamin BAVLI, "TAŞIMALI EĞİTİM", Türk Maarif Ansiklopedisi, https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/tasimali-egitim/#yazar-1 (16.04.2025).

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme
KÜRE'ye Sor