logologo
fav gif
Kaydet
viki star outline
Avatar
Ana YazarBahri ATA18 Nisan 2025 10:35
Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf hatları, Kırım Harbi (1853-1856) sırasında İstanbul'dan Kırım'daki cephe hattına ve Avusturya hududuna doğru İstanbul-Edirne arasında döşenmiştir. 29 Mart 1855'te Telgraf Müdürlüğü ihdas edilmiştir. İlk müdürü, muhabere memurları, Bâbıâli Tercüme odası kâtipleridir. 1856'dan sonra telgrafla muhaberenin artmasıyla Fransızca yapılagelen muhaberenin; Türkçe yapılması ve Osmanlı telgraf muhabere memuru yetiştirilmesi gündeme gelmiştir. 10 Şubat 1857 tarihli nizamnameye göre İstanbul ve Edirne telgrafhaneleri çevresinden telgraf şâkirtleri seçilmiştir. 2 Ocak 1861'de Fünûn-ı Telgrafiye Mektebi'nin nizamnamesi, Meclis-i Âlî-i Tanzimat tarafından kabul edilmiştir.Okul, İstanbul'da Soğukçeşme'de, Telgraf Müdürü Davut Efendi idaresinde açılmıştır. Nizamnameye göre, telgraf idaresine memur yetiştirmeye mahsus olan bu okulda muavinin idaresinde, telgraf "nazariyatı ve ameliyatı" öğretilmektedir. Cuma ve pazar günleri dışında her gün öğle vaktinden bir buçuk saat önce başlayıp öğleyin biten telgraf nazariyeleri dersleri, dokuz nazarî ders ya da konu başlığı altında verilmiştir. Bunların bazıları, telgraf fenninin muhtasar tarihi; ulûm-ı umûmiye-yi elektrikinin mukaddematı; pillerin istimal, intihab ve muhafazası gibi derslerdir. Program, salı ve perşembe günleri öğle vakti başlayıp, iki saat süren amelî (uygulamalı) derslere ayrılmıştır. "Îsâl-i muharrerât-ı fennî ile idâre-yi telgrafiyenin tafsilatı" öğretilmektedir. Her cumartesi ve salı günü öğleyin başlayıp iki saat süren usûl-i idâre-yi telgrafiye ile umûr-ı hesâbiye dersleri programda yer almıştır.Telgraf Mektebi'nin uygulama laboratuvarı, daha sonra telgraf fabrikasının çekirdeğini oluşturmuştur. Okul iki devre talebe yetiştirdikten sonra 1864'te anlaşılamayan bir sebepten kapatılmıştır. İdarenin sicil arşivindeki 1289 senesine ait Mekteb-i Fünûn ve Makineciyân Maaşları kaydını Tanrıkut, (1968:572) yeni bir okul olarak yorumlamak doğru değildir.21 Eylül 1871'de Dahiliye Nezareti'ne bağlı olarak Posta Nezareti ile Telgraf Müdürlüğü birleştirilmiştir. Ahmed Şükrü Bey nazırlığa İzzet Efendi de yardımcılığına atanmıştır. 28 Aralık 1871 tarihli arz ile nezaret, Beyoğlu Telgrafhanesi'nde yetiştirilen şâkirtlerin fünûn-ı telgrafiyeyi, hazine muhasebe usullerini ve her iki dili (Türkçe ve Fransızca) bilmediklerinden, artan masrafların önüne geçmek ve daha bilgili memurlar yetiştirmek için Dersaadet'te Telgraf Mektebi açma fikrini sunmuştur. 5 Ocak 1872 tarihli iradeyle Telgraf Mektebi'nin açılması kabul edilmiştir. Bu yazıyla şâkirdanın dahi sınıflara taksimiyle, sınıflarına göre bunlara bir miktar maaş verilmesi kabul edilmişti. Fünûn-ı telgrafa dair dersleri, E. Lacoine'in ve Mehmed Emin'in okutacağı planlanmıştır. İki idarenin birleştirilmesinden dolayı okul ikincil kaynaklarda Posta ve Telgraf Mektebi olarak da geçmektedir.Telgraf Mektebi, Soğukçeşme Rüştiyesi'nin bulunduğu mahalde, terzihane denilen ahşap bir binanın bir odasından ibaretti. Daha sonra Soğukçeşme'den Çemberlitaş'taki Said Bey Konağı'na taşınmıştır. 1872'de seksen beş, 1875'te yüz otuz üç talebenin kayıtlı olduğu bilinmektedir. Okulda imla, hüsn-ü hat, hesap, coğrafya, Fransızca, mebâdî-yi elektrik dersleri öğretilmiştir. Mezunlarından bazıları idarenin mühendis ihtiyacını karşılamak için Avrupa'ya gönderilmiştir.1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sırasında talebelerin hemen hepsi memuriyetle orduya gittiğinden okulun kapandığı bildirilmektedir. Buna karşın Behçet Efendi'nin 3 Temmuz 1879 tarihli Telgraf Mektebi'ne devam talebi, kurumun ayakta olduğuna bir işarettir (BOA, MF. MKT., 63/54, 13.B.1296). Bir başka görüşe göre okul dokuz yıl eğitimden sonra "idaresindeki intizamsızlık, istifade edilememek gibi sebeplerle" ve sadaretin bir tezkeresiyle ileride yeniden kurulmak üzere 24 Nisan 1880'de kapatılmıştır.1880'de İzzet Efendi'nin ikinci nazırlık döneminde (1880-1888), fünun ve riyaziye okutulan sivil mektep olan Darüşşafaka'nın son iki sınıfında elektrik ve telgraf dersleri okutulmuştur. Dersler Nezaret Fen Kalemi Müdürü Emile Lacoine ve Muavini Raif Bey tarafından verilmiştir. Bu tarihte Paris Telgraf Mekteb-i Âlîsi'ne talebe gönderilmeye başlanması, diğer nâzırların da bunu devam ettirmesi okulun teknik okul olarak gelişmesini engellemiştir.1908 yılına kadar, Darüşşafaka mezunlarından nezarete telgraf memuru olarak alınanlara, nezaretin yanında, pratik telgrafçılık özellikle Hughes makinesinin işletimi öğretilmiştir.II. Meşrutiyet döneminde Posta ve Telgraf Nezareti bir süreliğine Posta ve Telgraf Müdüriyet-i Umûmiyesi adıyla Maliye Nezareti'ne bağlanmıştır. "Posta ve Telgraf Mektebi Talimatı", 1910'da Posta ve Telgraf Mecmuası'nda yayımlanmıştır. 1910 ve 1911 meclis bütçe konuşmalarında okulun bütçesi önemli tartışmalara sebep olmuştur. Okul 14 Ekim 1911'de açılabilmiştir. 21 Ekim 1911'de, Meclis-i Maârif'in 98 numaralı kararıyla okul, Mekteb-i Âlîye arasına dahil edilmiştir.Meşrutiyet basını, bu okulun nezaretin, Posta ve Telgraf Müdüriyet-i Umûmiyesi'ndeki Darüşşafakalılar'ın imtiyazlarını sonlandırmak için kurulduğunu ifade etmiştir. Ancak 1919 tarihli bir yazıdan, bu okula Darüşşafaka mezunlarının 1910'dan beri alınmaya devam ettiği anlaşılmaktır.Posta ve Telgraf Mektebi Talimatı, öğrenci kabul sistemi ve öğrencilerde aranacak özellikler, müsabaka encümeni, haftalık ders çizelgesi ve değerlendirme sistemi konularında önemli bilgiler vermektedir. Okul iki kısım olarak düzenlenmiştir. Birinci kısım tedrîsât-ı âliye (yüksek kısım), zâbitân ve erkân-ı idâreye mahsus, ikinci kısım tedrîsât-ı âdiye (orta kısım) ise memurların malumatlarını artırmalarına hizmet etmektedir.Tedrîsât-ı âliye kısmına öğrenci alımı on kişiyle sınırlı ve müsabakayla kabul söz konusudur. Müsabaka her sene nisan ayının başında açılır; imtihanların yazılı ve sözlü olarak hangi derslerden, konulardan yapılacağı talimatta yazmaktadır. Yazılı imtihanlar, merkezî idarenin tayin edeceği şehirlerde aynı gün ve saatte yapılmakta, yazılı imtihanları geçen taşradaki adaylar sözlü imtihan için İstanbul'a gelmektedir.Tedrîsât-ı âliyedeki öğretim iki dönem olarak düşünülmüştür. Birinci dönem ekimde başlayıp, nisan sonunda tamamlanmaktadır. İmtihanlar temmuzun birinde başlar, aynı ay içinde tamamlanırdı. Teorik derslerden imtihanları başarı ile veren öğrenci altı aydan az olmamak şartıyla belirli yerlere yevmiyeli staja gider, refakat eden hocalara harcırah verilirdi. Tedrîsât-ı âdiye kısmı kırk öğrenci ile sınırlıydı. Müsabaka imtihanları yazılı ve sözlü olarak mayısta yapılıyordu. 1911'de talebe olarak kaydolanların bu okuldan diploma almadıkça memur sınıfına dahil edilmeyeceği ilan edilmiştir.1917'de Posta ve Telgraf Mektebi için Süleymaniye'de bir bina satın alınmıştır. Mütareke döneminde, 20 Nisan 1919'da okulun müdürlüğüne Nesîmi Bey atanmıştır. 1920'de tedrîsât-ı âliye mezunlarından bazılarının Dârülfünun Hukuk Fakültesi'ne imtihansız girme talepleri Şûrâ-yı Devlet'e yansıdığında Maarif Nezareti makbul ve makul mütalaasını vermiştir. Süleymaniye'de Takvimhane caddesindeki bu bina Fransız işgal kuvvetleri tarafından tahrip edilince öğretim, Çiçek Pazarı yakınında Çırak Mektebi binasında devam etmiş, 1922'de mektep binası sigortalanmıştır. 2 Ekim 1922'de Ankara'dan gelen bir telgrafla kapatılmıştır. Okul binası hasarının Fransızlar'ca ödenmesi 1923'te gündeme gelmiştir.1911'den 1922'ye kadar okulun tedrîsât-ı âliyeden (fen kısmı) yirmi yedi kişi, tedrîsât-ı âdiyeden (idarî kısım) ise yetmiş yedi kişi mezun olmuştur. Tedrîsât-ı âliyeden mezun olanların dördü bahriye subayıdır. Bunlardan biri ünlü matematikçi ve bilim tarihçisi Salih Murat Uzdilek'tir (1891-1967). Sosyolog Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu'nun da tedrîsât-ı âdiye mezunlarından olduğu anlaşılmaktadır.Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Aralık 1923'te İstanbul'da Yeni Postane'nin üst katındaki eski yerinde okulu tekrar açmıştır. 1923'ten 1929'a kadar, âliye kısmından on altı, âdiye (orta) kısmından elli beş kişi mezun olmuştur. 22 Şubat 1928'de İcra Vekilleri Heyeti, Telgraf Mektebi ve kursu için düzenlenen kadroları, okul ders listesini ve ücretlerinin yürürlüğe konmasını tasvip ve kabul etmiştir. 1930'da yalnız tedrîsât-ı âdiye kısmı kalan ve telgraf makinisti yetiştiren okul 1931'de tasarruf amacıyla kapatılmıştır.1933'te PTT Genel Müdürlüğü, Dahiliye Vekâleti'nden alınarak Nâfia Vekâleti'ne bağlanmıştır. Bu yapıda okul 1933'te tekrar açılmış ve bir ara Ankara'ya nakledilmiştir. 1934'te tedrîsât-ı âliye kısmı tahsisatı ile İstanbul'a Yüksek Mühendis Mektebi'ne (İTÜ) nakil ve devredilmiştir. Nâfia Vekilliği'nin teklifi üzerine 4 Temmuz 1935'te İcra Vekilleri Heyeti'nce, Yüksek Mühendis Mektebi Posta ve Telgraf Şubesi için dışarıdan Dumazet adlı bir yabancı uzmanın getirilmesi ve bir yıl çalıştırılması onanmıştır. Mehmet Emin Kalmuk, Burhanettin Sezerar ve Salih Murat Uzdilek burada uzun yıllar hocalık yapmıştır. Memur yetiştirmeye mahsus olan âdiye kısmı ve meslekî bilgiyi artırmak için düzenlenen kurslar devam etmiştir.Üç sınıflı lise dengi Yatılı PTT Meslek Okulu 1944'te Münâkalât (Nakliye) Vekili General Ali Fuat Cebesoy ve PTT Umum Müdürü Naki Köstem döneminde açılmıştır. Darüşşafakalı ve Posta ve Telgraf Mektebi idarî kısmından mezun Mehmet Halit Gürol 5 Ağustos 1944'te müdür olarak atanmıştır. 1953'te tasarruf sebebiyle kapatılıncaya kadar bu okuldan 540 kişi mezun olmuştur. Bütün bu gelişmeler, 1856'da başlayan telgrafçı yetiştirme geleneğinin 1950'li yıllara kadar devam ettiğini göstermektedir.
Türk Maarif Ansiklopedisi Kategorisi
Kurulları tarafından
onaylanmıştır.
badge icon

TELGRAF MEKTEBİ

Board Main İcon
Wiki Card Image
Telgraf Mektebi’nin bir süre hizmet verdiği Darüşşafaka binası, Fatih/İstanbul

Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf hatları, Kırım Harbi (1853-1856) sırasında İstanbul'dan Kırım'daki cephe hattına ve Avusturya hududuna doğru İstanbul-Edirne arasında döşenmiştir. 29 Mart 1855'te Telgraf Müdürlüğü ihdas edilmiştir. İlk müdürü, muhabere memurları, Bâbıâli Tercüme odası kâtipleridir. 1856'dan sonra telgrafla muhaberenin artmasıyla Fransızca yapılagelen muhaberenin; Türkçe yapılması ve Osmanlı telgraf muhabere memuru yetiştirilmesi gündeme gelmiştir. 10 Şubat 1857 tarihli nizamnameye göre İstanbul ve Edirne telgrafhaneleri çevresinden telgraf şâkirtleri seçilmiştir. 2 Ocak 1861'de Fünûn-ı Telgrafiye Mektebi'nin nizamnamesi, Meclis-i Âlî-i Tanzimat tarafından kabul edilmiştir.



Okul, İstanbul'da Soğukçeşme'de, Telgraf Müdürü Davut Efendi idaresinde açılmıştır. Nizamnameye göre, telgraf idaresine memur yetiştirmeye mahsus olan bu okulda muavinin idaresinde, telgraf "nazariyatı ve ameliyatı" öğretilmektedir. Cuma ve pazar günleri dışında her gün öğle vaktinden bir buçuk saat önce başlayıp öğleyin biten telgraf nazariyeleri dersleri, dokuz nazarî ders ya da konu başlığı altında verilmiştir. Bunların bazıları, telgraf fenninin muhtasar tarihi; ulûm-ı umûmiye-yi elektrikinin mukaddematı; pillerin istimal, intihab ve muhafazası gibi derslerdir. Program, salı ve perşembe günleri öğle vakti başlayıp, iki saat süren amelî (uygulamalı) derslere ayrılmıştır. "Îsâl-i muharrerât-ı fennî ile idâre-yi telgrafiyenin tafsilatı" öğretilmektedir. Her cumartesi ve salı günü öğleyin başlayıp iki saat süren usûl-i idâre-yi telgrafiye ile umûr-ı hesâbiye dersleri programda yer almıştır.



Telgraf Mektebi'nin uygulama laboratuvarı, daha sonra telgraf fabrikasının çekirdeğini oluşturmuştur. Okul iki devre talebe yetiştirdikten sonra 1864'te anlaşılamayan bir sebepten kapatılmıştır. İdarenin sicil arşivindeki 1289 senesine ait Mekteb-i Fünûn ve Makineciyân Maaşları kaydını Tanrıkut, (1968:572) yeni bir okul olarak yorumlamak doğru değildir.



21 Eylül 1871'de Dahiliye Nezareti'ne bağlı olarak Posta Nezareti ile Telgraf Müdürlüğü birleştirilmiştir. Ahmed Şükrü Bey nazırlığa İzzet Efendi de yardımcılığına atanmıştır. 28 Aralık 1871 tarihli arz ile nezaret, Beyoğlu Telgrafhanesi'nde yetiştirilen şâkirtlerin fünûn-ı telgrafiyeyi, hazine muhasebe usullerini ve her iki dili (Türkçe ve Fransızca) bilmediklerinden, artan masrafların önüne geçmek ve daha bilgili memurlar yetiştirmek için Dersaadet'te Telgraf Mektebi açma fikrini sunmuştur. 5 Ocak 1872 tarihli iradeyle Telgraf Mektebi'nin açılması kabul edilmiştir. Bu yazıyla şâkirdanın dahi sınıflara taksimiyle, sınıflarına göre bunlara bir miktar maaş verilmesi kabul edilmişti. Fünûn-ı telgrafa dair dersleri, E. Lacoine'in ve Mehmed Emin'in okutacağı planlanmıştır. İki idarenin birleştirilmesinden dolayı okul ikincil kaynaklarda Posta ve Telgraf Mektebi olarak da geçmektedir.



Telgraf Mektebi, Soğukçeşme Rüştiyesi'nin bulunduğu mahalde, terzihane denilen ahşap bir binanın bir odasından ibaretti. Daha sonra Soğukçeşme'den Çemberlitaş'taki Said Bey Konağı'na taşınmıştır. 1872'de seksen beş, 1875'te yüz otuz üç talebenin kayıtlı olduğu bilinmektedir. Okulda imla, hüsn-ü hat, hesap, coğrafya, Fransızca, mebâdî-yi elektrik dersleri öğretilmiştir. Mezunlarından bazıları idarenin mühendis ihtiyacını karşılamak için Avrupa'ya gönderilmiştir.



1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sırasında talebelerin hemen hepsi memuriyetle orduya gittiğinden okulun kapandığı bildirilmektedir. Buna karşın Behçet Efendi'nin 3 Temmuz 1879 tarihli Telgraf Mektebi'ne devam talebi, kurumun ayakta olduğuna bir işarettir (BOA, MF. MKT., 63/54, 13.B.1296). Bir başka görüşe göre okul dokuz yıl eğitimden sonra "idaresindeki intizamsızlık, istifade edilememek gibi sebeplerle" ve sadaretin bir tezkeresiyle ileride yeniden kurulmak üzere 24 Nisan 1880'de kapatılmıştır.



1880'de İzzet Efendi'nin ikinci nazırlık döneminde (1880-1888), fünun ve riyaziye okutulan sivil mektep olan Darüşşafaka'nın son iki sınıfında elektrik ve telgraf dersleri okutulmuştur. Dersler Nezaret Fen Kalemi Müdürü Emile Lacoine ve Muavini Raif Bey tarafından verilmiştir. Bu tarihte Paris Telgraf Mekteb-i Âlîsi'ne talebe gönderilmeye başlanması, diğer nâzırların da bunu devam ettirmesi okulun teknik okul olarak gelişmesini engellemiştir.



1908 yılına kadar, Darüşşafaka mezunlarından nezarete telgraf memuru olarak alınanlara, nezaretin yanında, pratik telgrafçılık özellikle Hughes makinesinin işletimi öğretilmiştir.



II. Meşrutiyet döneminde Posta ve Telgraf  Nezareti bir süreliğine Posta ve Telgraf Müdüriyet-i Umûmiyesi adıyla Maliye Nezareti'ne bağlanmıştır. "Posta ve Telgraf Mektebi Talimatı", 1910'da Posta ve Telgraf Mecmuası'nda yayımlanmıştır. 1910 ve 1911 meclis bütçe konuşmalarında okulun bütçesi önemli tartışmalara sebep olmuştur. Okul 14 Ekim 1911'de açılabilmiştir. 21 Ekim 1911'de, Meclis-i Maârif'in 98 numaralı kararıyla okul, Mekteb-i Âlîye arasına dahil edilmiştir.



Meşrutiyet basını, bu okulun nezaretin, Posta ve Telgraf Müdüriyet-i Umûmiyesi'ndeki Darüşşafakalılar'ın imtiyazlarını sonlandırmak için kurulduğunu ifade etmiştir. Ancak 1919 tarihli bir yazıdan, bu okula Darüşşafaka mezunlarının 1910'dan beri alınmaya devam ettiği anlaşılmaktır.



Posta ve Telgraf Mektebi Talimatı, öğrenci kabul sistemi ve öğrencilerde aranacak özellikler, müsabaka encümeni, haftalık ders çizelgesi ve değerlendirme sistemi konularında önemli bilgiler vermektedir. Okul iki kısım olarak düzenlenmiştir. Birinci kısım tedrîsât-ı âliye (yüksek kısım), zâbitân ve erkân-ı idâreye mahsus, ikinci kısım tedrîsât-ı âdiye (orta kısım) ise memurların malumatlarını artırmalarına hizmet etmektedir.



Tedrîsât-ı âliye kısmına öğrenci alımı on kişiyle sınırlı ve müsabakayla kabul söz konusudur. Müsabaka her sene nisan ayının başında açılır; imtihanların yazılı ve sözlü olarak hangi derslerden, konulardan yapılacağı talimatta yazmaktadır. Yazılı imtihanlar, merkezî idarenin tayin edeceği şehirlerde aynı gün ve saatte yapılmakta, yazılı imtihanları geçen taşradaki adaylar sözlü imtihan için İstanbul'a gelmektedir.



Tedrîsât-ı âliyedeki öğretim iki dönem olarak düşünülmüştür. Birinci dönem ekimde başlayıp, nisan sonunda tamamlanmaktadır. İmtihanlar temmuzun birinde başlar, aynı ay içinde tamamlanırdı. Teorik derslerden imtihanları başarı ile veren öğrenci altı aydan az olmamak şartıyla belirli yerlere yevmiyeli staja gider, refakat eden hocalara harcırah verilirdi. Tedrîsât-ı âdiye kısmı kırk öğrenci ile sınırlıydı. Müsabaka imtihanları yazılı ve sözlü olarak mayısta yapılıyordu. 1911'de talebe olarak kaydolanların bu okuldan diploma almadıkça memur sınıfına dahil edilmeyeceği ilan edilmiştir.



1917'de Posta ve Telgraf Mektebi için Süleymaniye'de bir bina satın alınmıştır. Mütareke döneminde, 20 Nisan 1919'da okulun müdürlüğüne Nesîmi Bey atanmıştır. 1920'de tedrîsât-ı âliye mezunlarından bazılarının Dârülfünun Hukuk Fakültesi'ne imtihansız girme talepleri Şûrâ-yı Devlet'e yansıdığında Maarif Nezareti makbul ve makul mütalaasını vermiştir. Süleymaniye'de Takvimhane caddesindeki bu bina Fransız işgal kuvvetleri tarafından tahrip edilince öğretim, Çiçek Pazarı yakınında Çırak Mektebi binasında devam etmiş, 1922'de mektep binası sigortalanmıştır. 2 Ekim 1922'de Ankara'dan gelen bir telgrafla kapatılmıştır. Okul binası hasarının Fransızlar'ca ödenmesi 1923'te gündeme gelmiştir.



1911'den 1922'ye kadar okulun tedrîsât-ı âliyeden (fen kısmı) yirmi yedi kişi, tedrîsât-ı âdiyeden (idarî kısım) ise yetmiş yedi kişi mezun olmuştur. Tedrîsât-ı âliyeden mezun olanların dördü bahriye subayıdır. Bunlardan biri ünlü matematikçi ve bilim tarihçisi Salih Murat Uzdilek'tir (1891-1967). Sosyolog Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu'nun da tedrîsât-ı âdiye mezunlarından olduğu anlaşılmaktadır.



Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Aralık 1923'te İstanbul'da Yeni Postane'nin üst katındaki eski yerinde okulu tekrar açmıştır. 1923'ten 1929'a kadar, âliye kısmından on altı, âdiye (orta) kısmından elli beş kişi mezun olmuştur. 22 Şubat 1928'de İcra Vekilleri Heyeti, Telgraf Mektebi ve kursu için düzenlenen kadroları, okul ders listesini ve ücretlerinin yürürlüğe konmasını tasvip ve kabul etmiştir. 1930'da yalnız tedrîsât-ı âdiye kısmı kalan ve telgraf makinisti yetiştiren okul 1931'de tasarruf amacıyla kapatılmıştır.



1933'te PTT Genel Müdürlüğü, Dahiliye Vekâleti'nden alınarak Nâfia Vekâleti'ne bağlanmıştır. Bu yapıda okul 1933'te tekrar açılmış ve bir ara Ankara'ya nakledilmiştir. 1934'te tedrîsât-ı âliye kısmı tahsisatı ile İstanbul'a Yüksek Mühendis Mektebi'ne (İTÜ) nakil ve devredilmiştir. Nâfia Vekilliği'nin teklifi üzerine 4 Temmuz 1935'te İcra Vekilleri Heyeti'nce, Yüksek Mühendis Mektebi Posta ve Telgraf Şubesi için dışarıdan Dumazet adlı bir yabancı uzmanın getirilmesi ve bir yıl çalıştırılması onanmıştır. Mehmet Emin Kalmuk, Burhanettin Sezerar ve Salih Murat Uzdilek burada uzun yıllar hocalık yapmıştır. Memur yetiştirmeye mahsus olan âdiye kısmı ve meslekî bilgiyi artırmak için düzenlenen kurslar devam etmiştir.



Üç sınıflı lise dengi Yatılı PTT Meslek Okulu 1944'te Münâkalât (Nakliye) Vekili General Ali Fuat Cebesoy ve PTT Umum Müdürü Naki Köstem döneminde açılmıştır. Darüşşafakalı ve Posta ve Telgraf Mektebi idarî kısmından mezun Mehmet Halit Gürol 5 Ağustos 1944'te müdür olarak atanmıştır. 1953'te tasarruf sebebiyle kapatılıncaya kadar bu okuldan 540 kişi mezun olmuştur. Bütün bu gelişmeler, 1856'da başlayan telgrafçı yetiştirme geleneğinin 1950'li yıllara kadar devam ettiğini göstermektedir.

Kaynakça

BCA. 30-18-1-1-27-83-2, 22.02.1928; 30-18-1-2-56-60-14, 4.7.1935.
BOA. İ.HR-181/100062, H.27.06.1277; İ.DH. 1295.101755, H.23.10.1288; MF.MKT. 63/54, H.13.B.1296; DUİT. 54/119, H.19.B.1337.
Ata, Bahri. “Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Telgrafçılar Nasıl Yetiştirildi?”. Prof.Dr. Yahya Akyüz’e Armağan. ed. C. Öztürk – İ. Fındıkçı. Ankara 2011, s. 283-304.
a.mlf. The Transfer of Telegraph Technology to the Ottoman Empire in the XIX th Century. YLT, Boğaziçi Üniversitesi, 1997.
Demir, Tanju. Türkiye’de Posta Telgraf ve Telefon Teşkilatının Tarihsel Gelişimi (1840-1920). Ankara 2005.
Ergin, Osman [Nuri]. Türkiye Maarif Tarihi. I-II, İstanbul 1977.
Kaçar, Mustafa. “Osmanlı Telgraf İşletmesi”. Çağı Yakalayan Osmanlı. ed. E. İhsanoglu – M. Kaçar. İstanbul 1995, s. 45-120.
Kalmuk, Mehmet Emin. “P.T.T. Hizmetinde Darüşşafakalılar”. Darüşşafaka Türkiye’de İlk Halk Okulu. İstanbul 1948, s. 26-37.
Mehmet Ali. “Posta Mebahisi: Memalik-i Osmaniyede Telgraf Tesisinin Tarihçesi”. Posta ve Telgraf Mecmuası. sy. 164 (1330a), s. 1919-1922.
a.mlf. “Posta Mebahisi: Memalik-i Osmaniyede Telgraf Tesisi Tarihçesi”. Posta ve Telgraf Mecmuası. sy. 165 (1330b), s. 1934-1935.
a.mlf. “Posta Mebahisi: Osmanlı Telgraf Tarihinden”. Posta ve Telgraf Mecmuası. sy. 166 (1330c), s. 1951-1952.
Özcan, S. Zeki. “P.T.T. Meslek Okulu Kapanırken”. Pos-tel. sy. 8 (1953), s. 6-9.
“Posta ve Telgraf Mektebi Talimatı”. Posta ve Telgraf Mecmuası. sy. 106 (1325), s. 958-967.
Salih Zeki. Telgraf ve Telgraf-ı Elektrikî. İstanbul: Hendesehâne-i Berr-i Hümâyun Matbaası, 1893.
Tanrıkut, Asaf. Türkiye Posta ve Telgraf ve Telefon Tarihi ve Teşkilat ve Mevzuatı Eğitim Notları. II, Ankara 1968.
Yazıcı, Nesimi. “Tanzimat Döneminde Osmanlı Haberleşme Kurumu”. 150. Yılında Tanzimat. haz. H. D. Yıldız. Ankara 1992, s. 139-210.
Bahri ATA, "TELGRAF MEKTEBİ", Türk Maarif Ansiklopedisi, https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/telgraf-mektebi/#yazar-1 (16.04.2025).

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme
KÜRE'ye Sor