Telkâri, ince gümüş veya altın tellerin kıvrılarak ya da örülerek çeşitli motifler oluşturduğu geleneksel bir süsleme sanatıdır. Arapça kökenli “tel” (ince metal iplik) ve “kâr” (iş) kelimelerinin birleşiminden türeyen “telkârî” kelimesi, zamanla sanat dalının adı hâline gelmiştir. Bu sanat türü, özellikle Anadolu coğrafyasında ustalaşmış ve bölgesel zenginliklerle beslenerek günümüze kadar ulaşmıştır. Mezopotamya’dan başlayarak Mardin, Diyarbakır ve Midyat gibi şehirlerde gelişim göstermiştir. Telkâri sanatı, tarih boyunca özellikle Süryani ustalarca yaygın şekilde icra edilmiştir.

Teknik Özellikleri ve Üretim Süreci

Telkâri ürünleri, genellikle yüksek ayar gümüşün eritilip tel hâline getirilmesiyle yapılır. Elde edilen ince teller, milimetrik hassasiyetle kesilir, bükülür ve motiflere dönüştürülür. Ustalar bu motifleri çerçeve içine yerleştirip lehimleyerek birleştirir. Ardından ürünler parlatılır ve bazen oksitlenerek eskitme görünümü kazandırılır. Bu işlem oldukça zahmetli ve sabır gerektiren bir süreçtir. Telkâri teknikleri arasında örme, burma, kıvırma, lehimleme ve boşluklu desen oluşturma gibi yöntemler yer alır.

^{Telkâri Sanatı ( Anadolu Ajansı )}

Tarihsel ve Kültürel Önemi

Telkâri sanatı, tarih boyunca yalnızca bir zanaat değil, aynı zamanda bir kültürel kimlik ve aktarım biçimi olmuştur. Süryani ustalar bu geleneği yüzyıllar boyunca usta-çırak ilişkisiyle yaşatmış ve aile içinde aktarmıştır. Ahilik kültürü ile şekillenen Anadolu zanaatkârlığında telkâriciler, etik değerler ve mesleki disiplinle yetişmiştir. Telkâri; takı, süs eşyası, dini ritüel nesneleri ve değerli objelerde sıkça kullanılmıştır. Özellikle Midyat ve Mardin’de telkâri yapımı, Süryani kültürünün önemli bir parçası olarak kabul edilir.

Günümüzde Telkâri

Günümüzde telkâri sanatı hem geleneksel yöntemlerle hem de modern tasarım anlayışıyla varlığını sürdürmektedir. Bazı usta zanaatkârlar klasik motiflerde üretim yapmaya devam ederken, bazıları çağdaş formlar ve işlevsel tasarımlar denemektedir. Telkâri ürünleri; yerel pazarlarda, turistik alanlarda ve sanat galerilerinde yer bulur. Aynı zamanda UNESCO tarafından desteklenen somut olmayan kültürel miras çalışmaları kapsamında, bu sanatın korunmasına yönelik çabalar artmaktadır. Telkâri ustalarının yetişmesi ve bu kültürel mirasın kaybolmaması için, özellikle Güneydoğu Anadolu'daki bazı kamu ve sivil toplum kuruluşları tarafından eğitim projeleri yürütülmektedir.