Telsiz, elektromanyetik dalgalar aracılığıyla kablosuz ses ve veri iletişimi sağlayan bir haberleşme sistemidir. Alıcı ve verici donanımını aynı gövdede bulunduran cihazlara “telsiz” denir. İletişim, belirli frekans bantları üzerinden analog ya da dijital sinyallerle gerçekleştirilir. Telsiz sistemleri doğrudan iletişim (simplex), çift yönlü alternatif iletişim (half-duplex) veya eş zamanlı çift yönlü iletişim (full-duplex) modlarında çalışabilir.

^{Telsiz (Anadolu Ajansı)}

Tarihi Gelişim

Telsiz iletişimi, 1895 yılında Guglielmo Marconi’nin ilk kablosuz radyo sinyalini iletmesiyle başlamıştır. 20. yüzyılın başlarında askeri ve denizcilik uygulamalarında kullanılan telsizler, zamanla sivil havacılık, güvenlik, ulaşım ve kişisel iletişim alanlarına yayılmıştır. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra hızlı bir gelişme gösteren teknoloji, özellikle 1970'lerden itibaren taşınabilir cihazlar ile birlikte yaygınlık kazanmıştır.

Analog ve Sayısal Telsiz Sistemleri

İlk jenerasyon telsiz sistemleri analog yapıda olup yalnızca ses iletişimi sağlamaktaydı. Bu sistemler, parazitlere ve dinlemeye açık olmaları nedeniyle zamanla yerini sayısal (dijital) telsiz sistemlerine bırakmıştır. Sayısal sistemler; daha düşük bant genişliği ile daha yüksek kalite, şifreli iletişim, veri gönderimi ve grup haberleşmesi gibi avantajlar sunar.

Kritik Kullanım Alanları

1. Kamu Güvenliği: Polis, itfaiye, ambulans ve arama kurtarma ekipleri tarafından acil durum iletişimi için kullanılır. Kriptolu ve kesintisiz haberleşme imkânı sunar.
2. Endüstri ve Lojistik: Şantiye, havaalanı, liman, depo gibi geniş sahalarda personel koordinasyonunu sağlar.
3. Ulaşım: Demiryolları, havayolları ve deniz taşımacılığında, kontrol ve güvenlik iletişimi için gereklidir.
4. Spor ve Organizasyon: Etkinlik yönetimi, güvenlik ve koordinasyon ihtiyaçları için mobil çözümler sunar.

^{Aselsan marka askeri telsiz (Anadolu Ajansı)}

Frekans Bandları ve Düzenlemeler

Telsiz cihazları, ulusal ve uluslararası frekans düzenlemeleri çerçevesinde belirlenen bantlarda çalışır. Genel kullanımda en yaygın frekans aralıkları:

• PMR (Private Mobile Radio): 446 MHz
• VHF (Very High Frequency): 30–300 MHz
• UHF (Ultra High Frequency): 300–3000 MHz

Bu bantların kullanımı çoğu ülkede lisanslı veya lisanssız olarak düzenlenmiştir.

Modern Standartlar ve Teknolojiler

• TETRA (Terrestrial Trunked Radio): Avrupa'da kamu güvenliği alanında kullanılan açık dijital standarttır. Yüksek kullanıcı sayısı, şifreli haberleşme ve veri iletimi özellikleriyle öne çıkar.
• DMR (Digital Mobile Radio): TETRA’ya kıyasla daha ekonomik bir çözümdür. İki zaman dilimli TDMA teknolojisi kullanır.
• LTE Push-to-Talk (PTT): Mobil şebekeler üzerinde çalışan, telsiz benzeri iletişim sağlayan çözümdür ve geleneksel sistemlere göre daha geniş kapsama sunar.

Avantajları

• Hızlı bağlantı süresi
• Şebeke bağımsızlığı (bazı modellerde)
• Dayanıklı tasarımlar
• Grup iletişimi imkânı
• Şifreleme ve güvenli haberleşme

Dezavantajları

• Frekans sınırlamaları
• Coğrafi koşullara bağlı sinyal zayıflaması
• Cihaz maliyetleri (özellikle dijital modellerde)
• Lisans ihtiyacı (bazı frekanslar için)

Yeni nesil telsiz teknolojileri, yapay zekâ destekli sinyal optimizasyonu, 5G altyapısı üzerinden çalışan PTT sistemleri ve yazılım tanımlı radyo (SDR) mimarileri ile gelişmektedir. Aynı zamanda dronelar, robotik sistemler ve IoT cihazları ile entegre çalışabilen telsiz sistemleri, savunma ve endüstri alanlarında yeni iletişim imkanları sunmaktadır.