KÜRE LogoKÜRE Logo
Ai badge logo

Bu madde yapay zeka desteği ile üretilmiştir.

Termal Kamera

Alet, Donanım Ve Üretim Araçları+2 Daha
fav gif
Kaydet
kure star outline
Türü
Optoelektronik Görüntüleme Cihazı
Çalışma Prensibi
Cisimlerin yaydığı kızılötesi (infrared) Işınımı algılayarak sıcaklık farklarını görüntüye dönüştürür
Dalga Boyu Aralığı
0.9 – 14 µm
Temel Bileşenleri
Optik sistemDedektörSoğutucuSinyal işleme birimiGörüntüleme ekranı
Algılama Hassasiyeti
≈0.01 °C Sıcaklık Farkı
Görüntüleme Türü
Termografi (renkli ısı haritası veya gri tonlama)
Avantajları
Temassız ölçümHızlı ve güvenliİyonlaştırıcı radyasyon içermez
Sınırlamaları
NemHava AkımıYansıtıcı yüzeyler ve salıcılık farklılıkları ölçümü etkiler
İlk Kullanım Alanı
Tıp ve askeri uygulamalar (20. yy ortası)

Termal kamera, nesnelerin yüzeylerinden yayılan kızılötesi (infrared) ışınımı algılayarak bu ışınımları sıcaklık bilgisine dönüştüren optoelektronik bir görüntüleme cihazıdır. Bu sistem, görünür ışığa duyarlı klasik kameraların aksine, elektromanyetik spektrumun görünmeyen kızılötesi bölgesinde (0,9–14 µm) çalışan özel dedektörler kullanır.


Tüm nesneler mutlak sıfırın (-273 °C) üzerindeki sıcaklıklarda enerji yayar. Bu enerji, nesnenin yüzey sıcaklığına bağlı olarak farklı dalga boylarında ve yoğunluklarda gerçekleşir. Termal kamera bu enerjiyi algılar, elektronik devrelerinde sıcaklık bilgisine dönüştürür ve bu bilgiyi görsel bir ısı haritası olarak ekrana yansıtır.


Bu görüntüleme yöntemi termografi olarak da adlandırılır. Termografide sıcak bölgeler kırmızı, sarı veya beyaz tonlarda; soğuk bölgeler mavi, mor veya siyah tonlarda gösterilir. Böylece çıplak gözle fark edilemeyen sıcaklık farkları görünür hâle gelir. Termal kameralar, hem mutlak sıcaklık ölçümleri hem de göreli sıcaklık farklarını gösterebilir. Ölçülen her bir pikselin değeri, gerçek zamanlı olarak sıcaklığa karşılık gelir ve bu sayede sıcaklık haritaları oluşturulabilir.


Termal Kamera Cihazına Ait Görsel (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)

Fiziksel Temel

Termal görüntüleme, elektromanyetik tayfın görünür ışıktan daha uzun dalga boylu, daha düşük frekanslı kısmında yer alan kızılötesi ışınıma dayanır. Bu ışınım, doğrudan gözle görülmez ancak ısı olarak algılanabilir. Termal kameralar genellikle 8–14 mikrometre aralığındaki uzun dalga (LWIR) ışınımı algılar; bu aralık, yeryüzündeki sıcaklık değerleriyle uyumlu olduğu için tercih edilir.


Kızılötesi ışımanın gücü sadece cismin sıcaklığına değil, aynı zamanda salıcılık (emissivity) olarak bilinen yüzey özelliğine de bağlıdır. Salıcılık, bir yüzeyin kızılötesi enerji yayma yeteneğini tanımlar. Mat yüzeylerin salıcılığı yüksektir, parlak veya metalik yüzeylerde ise düşüktür. Örneğin insan derisinin salıcılığı yaklaşık 0,98, alüminyumun 0,05’tir. Bu fark, termal görüntülerin yorumlanmasında büyük önem taşır çünkü düşük salıcılığa sahip yüzeyler olduğundan daha soğuk görünebilir.


Atmosfer, su buharı ve karbondioksit gibi gazlar da belirli dalga boylarındaki kızılötesi ışımayı soğurur. Bu nedenle ölçüm doğruluğu, kamera ile hedef arasındaki mesafe, ortam nemi ve hava sıcaklığı gibi çevresel etkenlerden etkilenebilir. Termal kamera genellikle “görünür sıcaklık” ölçer; bu değer, cismin gerçek fiziksel sıcaklığından az da olsa farklı olabilmektedir.

Yapı ve Çalışma Prensibi

Bir termal kamera, optik sistem, dedektör birimi, soğutma mekanizması, sinyal işleme devreleri ve görüntüleme/analiz birimi olmak üzere temel bileşenlerden oluşur.


  • Optik sistem: Görünür ışık yerine kızılötesi dalga boylarını odaklamak için özel malzemelerden (örneğin germanyum veya safir) yapılmış mercekler kullanılır.


  • Dedektör birimi: Gelen ışınımı elektriksel sinyale dönüştüren ana bileşendir. Soğutmalı (örneğin InSb, HgCdTe) veya soğutmasız (mikrobolometre) tipte olabilir. Soğutmalı dedektörler daha yüksek hassasiyet sağlar ancak maliyet ve bakım gereksinimi fazladır.


  • Sinyal işleme birimi: Dedektörden gelen elektriksel sinyalleri dijital verilere dönüştürür, her pikselin sıcaklık değerini hesaplar ve görüntü üzerinde renk haritalaması yapar.


  • Görüntüleme birimi: İşlenen sinyalleri ekran veya dijital depolama ortamına aktarır. Bazı termal kameralar görünür ışık kamerasıyla entegredir ve karşılaştırmalı görüntüleme yapabilir.


Modern termal kameralar, milikelvin (0,001 °C) düzeyinde sıcaklık farklarını algılayabilir. Çoğu model, saniyede 30–60 kare hızında gerçek zamanlı video oluşturur. Ölçüm sonuçları sayısal biçimde kaydedilerek analiz yazılımlarıyla değerlendirilebilir.

Kalibrasyon ve Ölçüm Doğruluğu

Termal kameraların doğru sonuçlar verebilmesi için düzenli olarak kalibre edilmeleri gerekir. Kalibrasyon, kameranın optik, elektronik ve geometrik hatalarının giderilmesi işlemidir. Bu işlem sırasında, bilinen sıcaklık değerlerine sahip referans yüzeyleri veya desenli şablonlar kullanılır.


Fotogrametrik uygulamalarda satranç tahtası desenli şablonlar tercih edilir. Deneysel çalışmalar, şablonun boyutu büyüdükçe ve sıcaklık farkı arttıkça ölçüm doğruluğunun da yükseldiğini göstermiştir. Şablonun iyi ısıtılması, köşe noktalarının net biçimde algılanmasını ve dolayısıyla kalibrasyonun daha isabetli olmasını sağlar.


Kalibrasyonun ardından her pikselin ölçtüğü elektriksel sinyal, belli bir sıcaklık aralığına karşılık gelir. Bu işlem, farklı kamera modellerinde yazılım veya gömülü donanım yoluyla yapılabilir.

Kızılötesi Termografi Türleri

Termal görüntüleme sistemleri, kullandıkları dalga boyuna göre üç ana kategoriye ayrılır:


  1. Kısa dalga kızılötesi (SWIR, 1–3 µm): Çok yüksek sıcaklıktaki nesnelerin (örneğin metal ergitme fırınları) ölçümünde kullanılır.
  2. Orta dalga kızılötesi (MWIR, 3–5 µm): Genellikle askeri, savunma ve havacılık alanlarında tercih edilir.
  3. Uzun dalga kızılötesi (LWIR, 8–14 µm): Düşük sıcaklık farklarını algılayabildiği için çevresel, medikal ve yapı analizlerinde yaygın olarak kullanılır.


Dalga boyu seçimi, ortam koşullarına ve ölçülmek istenen hedefin sıcaklık aralığına göre belirlenir.

Uygulama Alanları

Endüstriyel ve Teknik Uygulamalar

Termal kameralar, arıza tespiti ve bakım faaliyetlerinde yaygın biçimde kullanılır. Elektrik panolarında gevşek bağlantı veya aşırı akım nedeniyle ısınan noktalar, trafo ve motorlarda dengesiz yükler, mekanik sistemlerde sürtünme ve yataklama sorunları termografiyle kolayca saptanabilir.


Yapı sektöründe duvar ve çatı yalıtımının değerlendirilmesi, nem bölgelerinin tespiti, ısı köprülerinin belirlenmesi ve enerji verimliliği analizleri de önemli uygulama alanlarıdır.


Endüstriyel süreçlerde termografi; üretim hattı izleme, fırın sıcaklık kontrolü, buhar kapanı testleri, boru hatlarındaki kaçakların tespiti ve malzeme yüzey sıcaklığının izlenmesi için kullanılır. Bu yöntem, üretim durmadan denetim yapılmasını sağlar ve arıza riskini azaltır.


Termal kameralarla alınan ısı yalıtım işlemi yapılmış ev (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)

Savunma ve Güvenlik

Askerî sistemlerde termal kameralar, gece görüş cihazları, insansız hava araçları, hedef tespit sistemleri ve ısı güdümlü mühimmatlarda kullanılır. Görünür ışığın bulunmadığı gece veya sisli ortamda, sadece ısı farklarına dayalı olarak cisimlerin belirlenmesini mümkün kılar. Sınır güvenliği, tesis koruma ve arama-kurtarma faaliyetlerinde de termal sistemler önemli rol oynar.

Sağlık ve Tıp Alanı

Tıbbi termografi, vücudun yüzey sıcaklık dağılımını analiz ederek fizyolojik veya patolojik değişimleri saptamaya yarar. Bu yöntem, noninvaziv (temassız), hızlı ve iyonlaştırıcı radyasyon içermeyen bir tanı tekniğidir.


Termal kameralar; meme ve cilt kanseri, diyabetik ayak, periferik damar hastalıkları, romatoid artrit, cerrahi alan enfeksiyonları, flep canlılığı, oftalmolojik hastalıklar ve jinekolojik takipler gibi çok sayıda alanda yardımcı tanı aracı olarak kullanılır.


Bir insanın başındaki sıcaklık dağılımının termal kamera ile alınmış görüntüsü(Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)


Örneğin meme kanserinde tümör dokularının çevre dokulara göre daha fazla ısı yaydığı tespit edilmiştir. Diyabetik hastalarda, ayak yüzeyindeki lokal sıcaklık artışları dolaşım bozukluklarını erken evrede gösterebilir. Bu yöntem, özellikle erken teşhiste zaman kazandıran tamamlayıcı bir araç hâline gelmiştir.

Astronomi, Meteoroloji ve Çevre Bilimleri

Kızılötesi termografi, Dünya dışı gözlemlerden atmosfer araştırmalarına kadar çeşitli bilimsel alanlarda kullanılır. Astronomide yıldız oluşum bölgelerinin, süpernova kalıntılarının veya toz bulutlarının sıcaklık haritaları çıkarılabilir. Meteoroloji uyduları, bulut yoğunluğu ve deniz yüzeyi sıcaklıklarını belirlemek için termal görüntüleme sensörlerinden yararlanır.


Ayrıca çevresel denetimlerde enerji santrallerinin baca gazı yayılımları ve kirlilik ölçümleri de termal kameralarla yapılabilir.


Bir enerji santralinin bacasından atmosfere salınan gazlar(Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)

Avantajlar ve Sınırlılıklar

Termal kameraların en belirgin avantajı, temassız ölçüm yapabilmesidir. Bu özellik, hem insan sağlığı hem de tehlikeli ortamlarda güvenli gözlem açısından önemlidir. Cihazlar, iyonlaştırıcı radyasyon yaymadıkları için biyolojik açıdan da güvenlidir. Gerçek zamanlı görüntüleme yeteneği, hareketli nesnelerin sıcaklık takibini mümkün kılar.


Ancak termal kameralar bazı sınırlamalara da sahiptir. Ölçüm doğruluğu, ortam sıcaklığı, hava nemi, rüzgâr, yüzeyin salıcılığı ve kamera–hedef mesafesi gibi etkenlerden etkilenir. Ayrıca cam, parlak metal veya su yüzeyi gibi malzemeler kızılötesi ışımayı yansıttığı için bu tür yüzeylerin arkasındaki nesneler görülemez. Ölçümlerin doğru olabilmesi için ortam koşullarının sabit tutulması, kalibrasyonun düzenli yapılması ve uygun salıcılık değerlerinin girilmesi gerekir.


Termal kameralar, kızılötesi ışınımın algılanmasına dayalı olarak sıcaklık dağılımlarını görselleştiren, yüksek duyarlılıklı optoelektronik sistemlerdir. Başlangıçta askeri amaçlarla geliştirilen bu teknoloji, bugün mühendislik, güvenlik, tıp, çevre ve enerji verimliliği gibi çok geniş bir alanda kullanılmaktadır. Teknolojik gelişmeler sayesinde çözünürlükleri artmış, taşınabilir ve yazılım destekli modeller yaygınlaşmıştır.

Kaynakça

Anadolu Ajansı. “Terör saldırısı termal kamerayla önlendi.” Anadolu Ajansı. Erişim 19 Ekim 2025. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/teror-saldirisi-termal-kamerayla-onlendi/11261


Çalışkan, Mücahit, ve İbrahim Türkoğlu. “Termal Kameralar ve Uygulamaları.” Elektrik-Elektronik ve Bilgisayar Sempozyumu Bildirileri, Fırat Üniversitesi, Elazığ, 2011. Erişim 19 Ekim 2025. https://www.bingol.edu.tr/documents/Termal%20Kameralar%20ve%20Uyugulamalar%C4%B1%20(FEEB).pdf


Durgut, Aykut, ve Özgün Akçay. “Termal Kameralarda Kalibrasyon Şablonlarının Performans Analizi.” Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi 21, no. 1 (2016): 131–144. Erişim 19 Ekim 2025. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/262952


İlçe, Arzu, ve Büşra Demir. “Kızılötesi Termal Kameranın Sağlık Alanlarında Kullanımı.” Sağlık, Bakım ve Rehabilitasyon Dergisi 3, no. 1 (2024): 12–25. Erişim 19 Ekim 2025. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3774335


T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. “Termal kamera ile Bina Isı Kayıplarının Görüntülenmesi Uygulama Esasları Kılavuzu.” Ankara: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2018. Erişim 19 Ekim

2025.https://webdosya.csb.gov.tr/db/meslekihizmetler/menu/termal-kamera-brosur_final_20180607114200.pdf


Oduncu, Emrah, Umut Kayıkcı, Kıvanç Uluca, ve Mustafa Sıvaslıgil. “Termal Görüntüleme.” TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, (Mayıs 2020): 44–51. Erişim 19 Ekim 2025. https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/system/files/makale/44.pdf

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme

Yazar Bilgileri

Avatar
Ana YazarSamet Şahin19 Ekim 2025 10:38
KÜRE'ye Sor