Tire Şiş Köfte, İzmir’in Tire ilçesine özgü, dana veya sığır etinden yapılan, ince uzun formda ve şişe sarılarak pişirilen geleneksel bir köfte çeşididir. Ürün, 12 Şubat 2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret tescili ile koruma altına alınmıştır. Tire Ticaret Odası tarafından tescil ettirilen ürün, “mahreç işareti” kategorisinde tescillenmiş olup, yalnızca İzmir ili Tire ilçesi sınırlarında bu adla üretilebilir.

 

^{Tire Şiş Köfte (AA)}

Tarihçe ve Coğrafi Bağ

Tire Şiş Köfte’nin geçmişi 1900’lü yıllara kadar uzanır. Tire ilçesindeki kebapçılarda yaygın şekilde tüketilen bu ürün, zamanla ön pişirme ve dondurma işlemleriyle Türkiye’nin çeşitli bölgelerine de gönderilmeye başlanmıştır. Ürünün Tire ile olan ün bağı, uzun süredir devam eden üretim geleneği ve bölgeyle özdeşleşmiş sunum yöntemlerine dayanmaktadır.

Malzemeler

Köftenin hazırlanmasında genellikle şu malzemeler kullanılır: dana kıyma, tuz, irmik veya un (isteğe bağlı), kuru soğan, karabiber, kimyon, domates, tereyağı, maydanoz, yoğurt. Ancak geleneksel tarifte tuz ve çok az miktarda un dışında katkı maddesi kullanılmaz.

Üretim Özellikleri

Tire Şiş Köfte, en fazla %20 oranında yağ içeren dana veya sığır etinden üretilir. Etler; kemik, damar, sinir, zar ve fazla yağdan arındırılarak temizlenir. Kıyma makinesinde 3 veya 3,5 mm delikli süzgeçten iki kez geçirilerek kıyma elde edilir. Elde edilen kıyma, %2 oranını geçmeyecek şekilde tuzlanır ve tercihen unsuz olarak hazırlanır. İsteğe bağlı olarak en fazla %2 oranında buğday unu ilave edilebilir. Karışım, 0–4 °C arasında 16–24 saat dinlendirilir.

Dinlenen kıyma tekrar aynı süzgeçten geçirilerek 50 cm uzunluğunda, 5 mm kalınlığında krom kare şişlere sarılır. Şişlere sarılan köfteler, odun ateşinde, merkez sıcaklığı en az 72 °C olacak şekilde tütsülenerek ön pişirme işleminden geçirilir. Ön pişirme sonrası şişten çıkarılan köfteler oda sıcaklığında soğutulup tekrar 16–24 saat süreyle 0–4 °C’de muhafaza edilir.

Sunum ve Tüketim Gelenekleri

Tire Şiş Köfte, bakır tavada tereyağında pişirilerek geleneksel yöntemle sunulur. Domates sosu, kıyılmış maydanoz ve Tire yoğurdu ile birlikte servis edilmesi yaygındır. Ürün hem restoranlarda taze olarak servis edilmekte, hem de ön pişirme sonrasında vakumlanarak marketlerde satışa sunulmaktadır.

Tüketim Biçimleri

Tire Şiş Köfte iki şekilde son tüketiciye sunulur:

1. Yarı Mamul Halde (Vakumlu): Ön pişirme sonrası vakumlanarak, gıda gazı ile koruma altına alınır. 0–4 °C’de muhafaza edilir ve evlerde son pişirme işlemi yapılabilir.
2. Tereyağında Pişirilmiş Halde (Servise Hazır):

• Tereyağlı Sade: Köfteler bakır tavada sadece tereyağında pişirilir.
• Tereyağlı Domatesli: Domates ilavesiyle tereyağında pişirilir.
• Tereyağlı Domatesli Yoğurtlu: Domatesle birlikte tereyağında pişirilen köfteler, yoğurt eşliğinde servis edilir.

 

Bu sunumlarda porsiyonlar genellikle 150 gramdır. Üzerine kıyılmış maydanoz ilave edilebilir. Yanında geleneksel olarak koyun yoğurdu servis edilir.