Tortum Şelalesi, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Erzurum ilinin Uzundere ilçesi sınırları içerisinde yer alan doğal bir şelaledir. Tortum Gölü'nün Tev Vadisi yönüne doğru aktığı noktada meydana gelen şelale, ülkenin en yüksek şelalelerinden biri olup hem jeolojik yapısıyla hem de turistik işleviyle dikkat çekmektedir.
Erzurum Tortum Şelalesi ( Türkiye Kültür Portalı)
Oluşum ve Coğrafi Konum
Tortum Şelalesi, 1700'lü yıllarda Kemerlidağ'dan kopan büyük bir heyelan kütlesinin Tortum Çayı’nın aktığı Tev Vadisi’ni kapatması sonucu oluşmuştur. Bu heyelan, Tortum Gölü’nün oluşmasına da zemin hazırlamış, suyun gölden vadinin kuzeyine akmasıyla yaklaşık 48 metre yüksekliğinde ve 21–22 metre genişliğinde bir şelale meydana gelmiştir. Şelale, deniz seviyesinden yaklaşık 1000 metre yükseklikte yer almakta olup Erzurum şehir merkezinin yaklaşık 95–100 kilometre kuzeyindedir. Günümüzde idari olarak Uzundere ilçesine bağlıdır; 1987 yılına kadar ise Tortum ilçesi sınırlarında yer almaktaydı.
Jeomorfolojik Özellikler
Tortum Şelalesi, direnci yüksek kireçtaşı katmanları üzerinden akmakta ve bu süreçte suyun düştüğü noktada "dev kazanı" adı verilen doğal bir oyuk oluşmuştur. Güneşli günlerde şelalenin aktığı noktada oluşan gökkuşağı yansımaları, alanın görsel çekiciliğini artırmaktadır. Bu görsel unsurlar, şelaleyi yıl boyunca ilgi çeken bir doğa turizmi merkezi haline getirmiştir.
Kullanım ve Turistik İşlev
Şelale çevresi, ziyaretçilere doğal seyir terasları, yürüyüş alanları ve piknik yerleri sunmakta olup, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında büyük ilgi görmektedir. Mayıs ve Haziran aylarında su debisinin en yüksek seviyeye ulaştığı görülürken, Temmuz ayından itibaren debide azalma yaşanabilmektedir. Bölgede çeşitli su sporlarının yapılabileceği alanlar da mevcuttur.
Tortum Şelalesi, 1952–1960 yılları arasında inşa edilen hidroelektrik santrali aracılığıyla Türkiye’nin elektrik arzına katkı sağlamaya başlamıştır. Bu santral, şelalenin su rejimini etkilemekle birlikte doğal görünümünün korunmasına da katkı sunmuştur.
Uluslararası Değer ve Sıralama
Bazı yerel kaynaklarda şelalenin 48 metrelik yüksekliği ile dünyanın en yüksek şelalelerinden biri olduğu, Victoria (120 m) ve Niagara (51 m) şelalelerinden sonra üçüncü sırada yer aldığı belirtilmektedir. Ancak bu iddia bilimsel literatürde geniş çapta doğrulanmış değildir. Bununla birlikte, Tortum Şelalesi, Türkiye’nin en yüksek ve görsel açıdan en etkileyici şelalelerinden biri olarak kabul edilmektedir.
