Mai Po bölgesinde yer alan acı-tuzlu su ekosistemlerinde yürütülen zoolojik incelemeler sırasında tanımlanan Tripedalia maipoensis, küp denizanaları olarak bilinen Cubozoa sınıfına ait bir türdür. Tür, hem morfolojik hem de genetik özellikleri dikkate alınarak Tripedaliidae familyası içinde bağımsız bir tür olarak tanımlanmıştır. Tanımlama süreci, birkaç yıl boyunca farklı dönemlerde toplanan örnekler üzerinden gerçekleştirilmiş, türün ayırt edici yapısal ve genetik özellikleri ayrıntılı biçimde ortaya konmuştur.
New box jellyfish species discovered in Hong Kong (NewScientist)
Taksonomik Konum ve Adlandırma
Tripedalia maipoensis, Hayvanlar âlemi (Animalia) içerisinde Sölenterler (Cnidaria) şubesine, Medusozoa alt şubesine ve Cubozoa sınıfına dâhil edilmiştir. Carybdeida takımı altında yer alan Tripedaliidae familyasının Tripedalia cinsi içinde tanımlanmıştır. Tür adı, örneklerin ilk kez toplandığı Mai Po bölgesine atfen oluşturulmuş ve Latinceleştirilmiş biçimiyle kullanılmıştır. Bu tür, Tripedaliidae familyası içinde tanımlanan dördüncü tür olma niteliğini taşımıştır ve Çin kıyı sularında bu familyaya ait kayda geçen ilk tür olmuştur.
Keşif Süreci ve Örnekleme
Türün bireyleri, Hong Kong’da yer alan Mai Po Doğa Rezervi içerisindeki ve yerel olarak “gei wai” olarak adlandırılan karides göletlerinden toplanmıştır. Bu göletler, tatlı su ile deniz suyunun karıştığı acı-tuzlu özellik göstermekte ve gelgit kanalları aracılığıyla haliç sistemiyle bağlantı kurmaktadır. Örnekleme çalışmaları 2020, 2021 ve 2022 yıllarında yaz ve ilkbahar aylarında yürütülmüştür. Türün, her yıl benzer dönemlerde aynı habitatta kaydedilmesi, bu alanın yaşam döngüsü açısından düzenli olarak kullanıldığını göstermiştir.
Genel Morfolojik Özellikler
Tripedalia maipoensis’in medusa evresi şeffaf, renksiz ve kübik biçimli bir çan yapısına sahiptir. Çan kenarları yuvarlatılmış olup yüzeyinde farklı boyutlarda nematosist siğilleri yer almıştır. Ortalama çan yüksekliği yaklaşık 12–13 mm civarında ölçülmüştür. Çanın her köşesinde üçer adet pedalyum bulunmuş, her pedalyumdan tek bir tentakül çıkmıştır. Tentaküller dallanmamış yapı göstermiş ve nematosist bakımından zengin bir içeriğe sahip olmuştur.
Tripedalia maipoensis (Yapay zeka ile oluşturulmuştur)
Duyusal Yapılar ve Göz Dizilimi
Türün en dikkat çekici anatomik özelliklerinden biri, toplam 24 göze sahip olmasıdır. Gözler, çanın kenarlarında yer alan dört adet ropalyum üzerinde altışar gruplar hâlinde düzenlenmiştir. Her ropalyumda iki adet mercekli göz bulunmuş, bu gözler görüntü oluşturma kapasitesine sahip olmuştur. Geriye kalan dört göz ise yarık ve çukur tipinde olup temel olarak ışık ve karanlık algısına hizmet etmiştir. Bu yapı, türün çevresel ışık koşullarına duyarlı bir yön bulma sistemi geliştirdiğini göstermiştir.
Velarium ve İç Yapı Özellikleri
Tripedalia maipoensis’te velarium düzgün yüzeyli olup nematosist siğiller içermemiştir. Velarial kanalların çatallı ve çok dallı bir yapı sergilediği belirlenmiştir. Bu özellik, türün aynı cins içindeki yakın akrabalarından ayrılmasında temel ayırt edici karakterlerden biri olmuştur. Mide yapısı düz olup köşelerinde fırça benzeri gastrik falakseler yer almıştır. Manubrium, çan yüksekliğinin yaklaşık yarısına kadar uzanmış ve dört loblu bir yapı göstermiştir.
Üreme Yapıları ve Eşeysel Farklılıklar
Türde dişi ve erkek bireyler arasında gonad yapısı bakımından belirgin farklar gözlenmiştir. Dişi bireylerde gonadlar daha ince ve kanat benzeri uzantılar hâlinde iken, erkek bireylerde daha geniş ve yuvarlak uçlu bir yapı sergilemiştir. Gonadlar, her iki eşeyde de mideden velariuma kadar uzanmıştır. Canlı bireylerde gonad renkleri açık beyazdan soluk sarıya kadar değişkenlik göstermiştir.
Genetik ve Filogenetik Bulgular
Türün bağımsız bir takson olarak tanımlanması, yalnızca morfolojik değil aynı zamanda moleküler verilerle de desteklenmiştir. 16S, 18S ve 28S ribozomal RNA genleri üzerinden yapılan analizlerde, Tripedalia maipoensis’in Tripedalia cystophora ile kardeş tür ilişkisi içinde olduğu belirlenmiştir. 16S rRNA dizisinde iki tür arasında yaklaşık %17,4 oranında genetik farklılık saptanmış ve bu fark, tür düzeyinde ayrım için yeterli kabul edilmiştir. Tür içi bireyler arasındaki genetik farklılığın ise oldukça düşük olduğu görülmüştür.
Yaşam Alanı ve Ekolojik Özellikler
Tripedalia maipoensis, acı-tuzlu su karakteri taşıyan, mangrov ve sazlıklarla çevrili karides göletlerinde kaydedilmiştir. Tür, özellikle su sıcaklığının 20–29 °C arasında değiştiği dönemlerde ve tuzluluğun 5,8–18 psu aralığında olduğu koşullarda gözlenmiştir. Gözlemler, bireylerin su kanalları ve bitki örtüsüyle çevrili alanlarda yoğunlaştığını göstermiştir. Göletlerin gelgit sistemiyle haliçlere bağlı olması, türün potansiyel olarak komşu sularda da bulunabileceğini düşündürmüştür.
Davranış ve Algısal Kapasite
Doğrudan deneysel veriler sınırlı olmakla birlikte, türün göz yapısı ve ropalyum düzeni, ışık yönelimi ve çevresel engelleri algılama konusunda gelişmiş bir duyusal sisteme sahip olduğunu ortaya koymuştur. Aynı cins içindeki diğer türler üzerinde yapılan gözlemlerle karşılaştırıldığında, Tripedalia maipoensis’in de benzer biçimde çevresel yapı içinde yön bulma ve alan seçimi davranışları sergilediği değerlendirilmiştir.
