Türkiye’nin ödeme sistemleri alanındaki yerli altyapı ihtiyacını karşılamak üzere geliştirilen TROY, 2016 yılında Bankalararası Kart Merkezi çatısı altında hizmete sunulan bir ödeme sistemidir. Banka kartı, kredi kartı ve ön ödemeli kartların üzerinde yer alan yerli ödeme yöntemi olarak tanımlanan TROY, Türkiye’deki finansal kuruluşların ortak kullanımına açılmıştır. Zaman içinde yurt içi işlem ağının tamamına yakınında geçerli hale gelmiş, uluslararası kart şemalarıyla yapılan iş birlikleri sayesinde yurt dışında da kullanılabilir seçenekler oluşturulmuştur. Genişleyen kullanıcı tabanı, devlet kurumlarının yönelimleri ve farklı sektörlerle yapılan iş birlikleriyle birlikte Türkiye’nin ödeme sistemleri ekosisteminde giderek daha görünür bir konuma ulaşmıştır.

^{TROY logo (TROY)}

Kuruluşu ve Kurumsal Yapısı

TROY’un işletmesi Bankalararası Kart Merkezi A.Ş.’ye aittir. Kuruluş, finansal sektörün ortak bir ödeme altyapısı geliştirme çabası doğrultusunda 2016’da faaliyete geçmiştir. Bankalararası Kart Merkezinin ortaklık yapısı TROY’un yönetimsel konumunu belirleyen unsurlar arasında yer almaktadır. Kaynaklarda Bankalararası Kart Merkezinin pay sahipliği yapısında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının çoğunluk paya sahip olduğu, bunun yanı sıra kamu ve özel bankaların farklı oranlarda ortaklıklarının bulunduğu bilgisi yer almaktadır. Bu yapı çerçevesinde TROY, Türkiye’deki kartlı sistemlerde banka ve ödeme kuruluşlarının uyumlu şekilde çalışabileceği bir yerli şema olarak geliştirilmiştir.

TROY’un geliştirilme gerekçeleri arasında Türkiye’nin uluslararası ödeme sistemlerine olan bağımlılığının azaltılması yönündeki arayışlar yer almaktadır. Özellikle uluslararası kart şemalarına yönelik yaptırımların ve küresel politik koşulların zaman zaman ödeme akışlarında kesintilere yol açabilme ihtimaline dikkat çekildiği görülmektedir. Bu çerçevede yerli bir sistem geliştirilmesi, finans sektöründe stratejik bir gereksinim olarak değerlendirilmiştir. TROY’un lansmanı 2017 yılında Bankalararası Kart Merkezi tarafından gerçekleştirilmiştir ve kamu kurumlarına yönelik kullanım tavsiyeleri aynı dönemde belirtilmiştir.

^{Hakan Çalhanoğlu: “TROY’la öde, Türkiye’miz seninle kazansın!” (Youtube-TROY)}

Teknik Altyapı ve Çalışma Prensipleri

TROY, banka kartı, kredi kartı ve ön ödemeli kartlar üzerinden kullanılan bir kart şemasıdır. Bu sistem, kartlı işlemlerin aktarılmasına, doğrulanmasına ve bankalar arasında hesaplaşma süreçlerinin yürütülmesine yönelik altyapıyı sunmaktadır. Türkiye’deki tüm ATM ve POS cihazlarının sistemle uyumlu olarak çalıştığı belirtilmiştir. Bu uyumluluk, TROY logolu kartların Türkiye’de geniş bir kullanım alanı bulmasını sağlamıştır.

İnternet ve mobil alışverişlerde TROY kartlarının doğrulama süreci GO – Güvenli Öde sistemi üzerinden sağlanmaktadır. Bu sistem, işlem sırasında kart sahibine tek kullanımlık şifre gönderilmesi esasına dayanmakta ve kart bilgilerinin korunmasına yönelik bir güvenlik katmanı oluşturmaktadır. Basit bir doğrulama düzeniyle çalışan bu yapı, çevrim içi ödemelerde ek bir kimlik doğrulama aşaması sunmaktadır.

Kartlı işlemlerde TROY, Visa veya Mastercard benzeri bir altyapı olarak işlev görmektedir. Mevcut kaynaklarda kartın ödeme aşamasında diğer kart şemalarında olduğu gibi kart numarasıyla işlem yapılabildiği, işlem onayının ise ilgili bankanın gönderdiği tek kullanımlık şifre ile tamamlandığı ifade edilmektedir.

Kartların yurt dışı işlemleri, kartın arka yüzünde yer alan uluslararası ödeme şeması logolarına göre değişmektedir. Discover, Diners Club ve Pulse gibi uluslararası iş birlikleri üzerinden yurt dışı kullanım imkânları sunulduğu aktarılmaktadır. Bu iş birlikleri sayesinde kartın geçerliliği uluslararası ağlarda tanımlı hale gelmiştir.

^{BKM ve UnionPay arasında imzalanan anlaşmaya ait görsel (AA)}

Yurt İçi Kullanım Alanları

TROY, Türkiye’deki tüm bankalara ait ATM ve POS cihazlarında işlem yapılmasına imkân tanımaktadır. Yurt içi işlemler kapsamında kart sahipleri banka kartlarıyla para çekebilmekte, kredi kartlarıyla alışveriş yapabilmekte ve ön ödemeli kartlarla yüklenen bakiye üzerinden ödeme gerçekleştirebilmektedir. TROY logolu kartların e-ticaret işlemlerinde kullanılabildiği, mobil alışverişlerde geçerli olduğu ve fatura ödeme süreçlerinde tercih edilebildiği belirtilmiştir.

Bankaların uyguladığı taksitlendirme, puan kazandırma veya sadakat programları gibi uygulamalar, kartın bağlı olduğu banka tarafından belirlenmektedir. TROY logolu kartlarla alışveriş yapan kullanıcıların bankaların kampanya ve programlarına dahil olabildiği ifade edilmektedir. Bu durum, kartın kullanım şeklini doğrudan bankaların sunduğu koşullar doğrultusunda çeşitlendirmektedir.

Türkiye’de 28 banka ve 20 elektronik para kuruluşu TROY logolu kart sunmaktadır. Bu kuruluşlarda mevcut kartlar TROY logolu kartlarla değiştirilebilmekte veya yeni başvuru yoluyla TROY kart alınabilmektedir. Kart başvuruları bankaların şubeleri, müşteri temsilcileri veya çevrim içi platformları üzerinden yapılabilmektedir.

^{Mete Gazoz: “TROY’la öde, Türkiye’miz seninle kazansın!” (Youtube-TROY)}

Yurt Dışı Kullanım İmkânları ve İş Birlikleri

TROY’un uluslararası kullanımı, kartın üzerinde bulunan ek uluslararası şema logolarına göre belirlenmektedir. Kaynaklarda Discover, Diners Club ve Pulse gibi şemalarla yapılan anlaşmaların yurt dışı geçerlilik sağladığı bilgisi yer almaktadır. Bu kullanım yalnızca kartta ilgili logoların bulunması halinde mümkün olmaktadır.

TROY’un ilerleyen dönemlerde yurt dışındaki kullanım ağını genişletmek üzere çeşitli kuruluşlarla iş birliği yaptığı görülmektedir. UnionPay ile yapılan anlaşmanın TROY’un uluslararası kullanım seçeneklerini genişlettiği belirtilmektedir. Bu tür iş birlikleri sayesinde kartın yurt dışında daha fazla noktada kullanılabilir hale gelmesi hedeflenmiştir.

TROY kartlarının Google Play üzerinde ödeme yöntemi olarak kullanılabilmesine ilişkin yakın tarihli duyuruda, kullanıcıların kartlarını Google Play hesaplarına kaydederek dijital içeriklere yönelik ödemelerini gerçekleştirebildikleri açıklanmıştır. Play Store uygulaması üzerinden ödeme yöntemi ekleme adımlarında TROY kartlarının kabul edildiği ifade edilmiştir. Bu gelişme, uluslararası platformlardaki geçerlilik alanının genişlemesine yönelik bir adım olarak değerlendirilmektedir.

^{TROY kart (AA)}

Kullanıcı Sayısı ve Kartlı İşlem İstatistikleri

TROY’un kullanım alanına yönelik kaynaklarda farklı yıllara ait veriler sunulmuştur. 2023 yılı sonu itibarıyla kullanıcı sayısının yaklaşık 18,8 milyon olduğu, kartla yapılan işlem hacminin ise 239,2 milyar TL’ye ulaştığı ifade edilmiştir. Bankalararası Kart Merkezi ve farklı haberlere dayanan kaynaklarda kullanıcı sayısının sonraki dönemlerde artış gösterdiği ve talebin yükseldiği belirtilmiştir.

2024 yılı verilerinde TROY’un pazar payının kart adedi bazında yüzde 11,55’e, toplam işlem hacmi içindeki payının ise yaklaşık yüzde 18 seviyesine ulaştığı aktarılmıştır. Kaynaklardaki tablolar incelendiğinde 2017’den 2024’e kadar kart adedi ve işlem hacminde belirgin artış yaşandığı görülmektedir. 2017 yılında 2 milyon düzeyinde olan kart sayısı, 2024 yılı son çeyreğinde 50 milyon düzeyine yükselmiştir. İşlem hacmi ise aynı yıllar içinde milyarlar seviyesinden trilyon seviyelerine çıkmıştır.

Bu artışın nedenleri arasında, devlet politikalarındaki yönelimler, kamu kurumlarının yerli ödeme sistemlerine geçişine ilişkin düzenlemeler ve toplumsal tercihlerdeki değişimler yer almaktadır. Özellikle 2022 sonrasında yapılan mevzuat düzenlemelerinin yerli kart şemasının kullanım oranında hızlanmaya yol açtığı belirtilmiştir.

TROY’un Kullanımına Yönelik Devlet Politikaları ve Düzenlemeler

Devlet kurumları TROY kullanımını artırmaya yönelik farklı adımlar atmaktadır. Resmî Gazete’de yayımlanan bir genelgeyle kamu ödemelerinin yerli kredi ve banka kartlarıyla yapılmasının zorunlu hale getirildiği belirtilmiştir. Genelge kapsamında öğrenci kredileri, burs ödemeleri, sosyal yardımlar ve diğer kamu ödemelerinde yerli sistemlerin tercih edilmesi kararının alındığı ifade edilmektedir.

Bu kararın ardından kamu kurumları, çalıştırdıkları personel, emekliler ve sosyal yardım alan grupların TROY kart kullanımına yönlendirilmesi için gerekli düzenlemeleri yürütmektedir. Kaynaklarda bu kapsamın milyonlarca kullanıcıyı kapsadığı ve yerli ödeme yönteminin yaygınlaşmasını hızlandırdığı açıklanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), PTT ve TROY arasında yapılan iş birliği protokolü de kartın kullanımını arttırmaktadır. Türkiye Yüzyılı’nın Emektarları Projesi kapsamındaki bu protokol ile TROY logolu kart kullanan emeklilere özel indirim, promosyon ve kampanya imkanları sunulacağı açıklanmıştır. Protokol, emeklilerin finansal işlemlerinde TROY kart kullanmalarını kolaylaştırmayı ve teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

TROY’un Bankalar ve Ödeme Kuruluşları Açısından Konumu

TROY, Türkiye’de faaliyet gösteren geniş bir bankacılık ağı tarafından desteklenen bir ödeme yöntemi olarak tanımlanmaktadır. TROY kart sunan bankalar arasında kamu bankaları, özel bankalar ve katılım bankaları bulunmaktadır.

Banka kartı sağlayan bankalar arasında Akbank, Halkbank, Ziraat Bankası, Vakıfbank, İş Bankası, Garanti BBVA, Yapı Kredi ve PTT gibi çok sayıda kuruluş yer almaktadır. Kredi kartı sağlayan üyeler arasında da benzer şekilde geniş bir yelpaze görülmektedir. Bu yaygınlık, TROY’un bankacılık ekosisteminde yerli bir standart olarak kabul edildiğini göstermektedir.

Elektronik para kuruluşları aracılığıyla da TROY kartları alınabilmektedir. Bu kuruluşlar ön ödemeli kart hizmeti sunarak kullanıcıların yükleme yaparak kartı kullanmasına imkan tanımaktadır.

Finansal Veriler ve Ödeme Sistemi Açısından Etkileri

Ödeme sistemlerinin ülke ekonomisi açısından önemi bilinmektedir. Özellikle kartlı ödemelerde uluslararası şemalara ödenen işlem ücretlerinin toplam hacmi içinde önemli bir yer tutabileceği, yerli ödeme sistemlerinin kullanımının bu tutarı ülke içinde tutmaya katkı sağlayabileceği ifade edilmiştir.

Mastercard ve Visa gibi uluslararası sistemlere yapılan ödeme miktarlarının net olarak hesaplanmasının zor olduğu, çünkü oranların banka anlaşmalarına ve işlem türlerine bağlı değiştiği belirtilmektedir. Buna rağmen minimal hesaplamalarda yalnızca işlem ücretleri üzerinden yüz milyonlarca dolar seviyesinde bir ödemenin yurt dışına aktarıldığına dair tahmini veriler paylaşılmıştır. Yerli şema kullanımının artmasıyla bu tutarın ülke içinde kalabileceği değerlendirilmiştir.

Kartlı ödemelerin toplam alışveriş hacmine dair aktarılan verilere göre Türkiye’de 2022 yılında kartla ödeme tutarı yaklaşık 3,7 trilyon TL seviyesindedir. Bu hacmin yaklaşık 2,9 trilyon TL’si kredi kartı harcamalarından oluşmuştur. TROY sisteminin bu hacimden aldığı payın artmasıyla ödeme altyapısına yönelik veri akışının da yerli yapıda toplanacağı belirtilmiştir.

TROY, Türkiye’nin finansal altyapısını güçlendirmek amacıyla oluşturulmuş yerli bir ödeme yöntemidir. Kurulduğu tarihten itibaren bankalar tarafından desteklenmiş, kamu kurumları tarafından teşvik edilmiş ve toplumun geniş kesimleri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Kartlı işlemlerin artması, devlet politikaları, uluslararası gelişmeler ve dijitalleşme süreci TROY’un kullanım hacmini önemli ölçüde büyütmüştür. Yurt içi kullanımın tüm ATM ve POS ağını kapsaması ve uluslararası şemalarla yapılan iş birlikleri sayesinde yurt dışı kullanım imkanlarının da genişlemesi, TROY’un ödeme sistemleri içindeki konumunu güçlendirmiştir.