TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG), Türkiye’nin astronomi alanındaki bilimsel araştırmalarını desteklemek amacıyla kurulmuş olan modern bir gözlem merkezidir. 1991 yılında kurulan gözlemevi, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'na (TÜBİTAK) bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Antalya’nın Bakırlıtepe mevkiinde, deniz seviyesinden yaklaşık 2.500 metre yüksekte yer alan tesis, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde bilimsel gözlemler yapılmasına olanak tanımaktadır. TUG, Türkiye’nin ilk modern optik ve yakın kızılötesi teleskoplarının bir araya geldiği gözlemevi olması bakımından önem taşımaktadır.

Kuruluş Süreci ve Amacı

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nin kuruluşu, Türkiye’de astronomi alanındaki altyapı ihtiyacına yanıt vermek amacıyla planlanmıştır. 1991 yılında başlatılan çalışmalar sonucunda, Akdeniz Üniversitesi iş birliğiyle Antalya Bakırlıtepe mevkii gözlemevi yeri olarak belirlenmiştir. Bu alan, düşük nem oranı, yıl içindeki açık gece sayısının yüksekliği ve ışık kirliliğinden uzak olması nedeniyle seçilmiştir. Gözlemevi, 1997 yılında resmi olarak faaliyete başlamıştır.

TUG’un temel amacı; astronomi, astrofizik ve uzay bilimleri alanlarında gözlemsel veriler üretmek, bu verileri araştırmacıların kullanımına sunmak, optik teleskop teknolojileri ile ilgili altyapıyı geliştirmek ve bu alanda Türkiye'nin uluslararası bilimsel iş birliklerine katkı sağlamasını desteklemektir.

^{TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi- (AA)}

Teleskoplar ve Teknik Donanım

TUG bünyesinde çeşitli teleskop sistemleri yer almaktadır. Gözlemevinin ana teleskopları şunlardır:

RTT150 (Rus-Türk Teleskobu)

1998 yılında devreye giren RTT150, TÜBİTAK ile Rusya Bilimler Akademisi'ne bağlı Uzay Araştırmaları Enstitüsü arasında imzalanan iş birliği protokolü ile kurulmuştur. Çapı 1,5 metre olan bu teleskop, optik ve yakın kızılötesi gözlemler için kullanılmaktadır.

^{RTT150 (Rus-Türk Teleskobu)- (TÜBİTAK)}

T100 Teleskobu

Çapı 1 metre olan bu teleskop, geniş alan gözlemleri için tasarlanmıştır. Gök cisimlerinin ışık eğrilerinin ölçülmesinde sıklıkla kullanılmaktadır.

^{T100 Teleskobu-(TÜBİTAK)}

T60 ve ROTSE Teleskopları

T60, temel astronomi eğitiminde kullanılan 60 cm çapındaki bir teleskoptur. ROTSE teleskobu ise özellikle ani ışık patlamaları (örneğin gama ışını patlamaları) gözlemleri için kurulmuştur. ROTSE, robotik yapısıyla otomatik gözlem yapma kapasitesine sahiptir.

^{T60 Teleskobu (TÜBİTAK)}

^{ROTSE Teleskobu (TÜBİTAK)}

Araştırma ve Eğitim Faaliyetleri

TUG, lisansüstü öğrencilerden akademisyenlere kadar geniş bir araştırmacı kitlesine gözlem zamanı sağlamaktadır. Gözlemevinde gerçekleştirilen başlıca çalışmalar arasında yıldız evrimi, galaksiler, ötegezegen araştırmaları ve gök mekaniği yer almaktadır. Aynı zamanda üniversitelerin astronomi bölümleri ile iş birliği içinde eğitim ve staj olanakları da sunmaktadır.

Ulusal ve Uluslararası İş Birlikleri

TUG, Türkiye'deki üniversitelerle yürüttüğü çalışmaların yanı sıra, başta Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Rusya Bilimler Akademisi olmak üzere çeşitli uluslararası kuruluşlarla ortak projeler yürütmektedir. Bu kapsamda, özellikle optik teleskop sistemlerinin geliştirilmesi, veri işleme teknolojileri ve ortak gözlem kampanyaları ön plandadır.

Erişim ve Kamu Hizmetleri

Gözlemevi, belli dönemlerde halkın ziyaretine açılmakta; özellikle yaz aylarında düzenlenen “Halk Gözlem Şenlikleri” ile toplumsal farkındalık oluşturulmaktadır. Bu etkinlikler, bilim iletişimi ve gençlerde bilimsel merak uyandırma açısından önemli rol oynamaktadır.

^{TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'ndeki Çalışmalar (TRT Haber)}