Türkiye İş Bankası A.Ş., 26 Ağustos 1924 tarihinde kurulmuş, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk ulusal bankasıdır. Bankanın kuruluşunda, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün yönlendirmesi, dönemin ekonomi ve maliye kadrolarının hazırlığı ve Celâl Bayar’ın girişimleri etkili olmuştur. Türkiye İş Bankası, yeni kurulan devletin ekonomik bağımsızlığını sağlamaya yönelik politikalarının bir parçası olarak planlanmış ve hayata geçirilmiştir.
Kuruluş Süreci ve Erken Dönem
İş Bankası'nın kuruluşu, 1923 İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararların bir sonucu olarak şekillenmiştir. Türkiye’de o dönemde etkin bir bankacılık sisteminin bulunmaması nedeniyle, yeni kurulan devletin ekonomik kalkınma hedeflerini gerçekleştirebilmesi için ulusal sermayeye dayalı bir banka kurulması amaçlanmıştır.
Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon lira olarak belirlenmiş, bunun 250 bin lirası doğrudan Atatürk tarafından karşılanmıştır. Celâl Bayar, bankanın ilk genel müdürü olarak atanmıştır. Banka, ilk olarak Ankara’da faaliyet göstermeye başlamış, ardından kısa sürede İstanbul ve diğer şehirlerde şubeleşme süreci başlamıştır.
Kuruluşunun ilk yıllarında İş Bankası, ağırlıklı olarak tarım, sanayi ve ticaret sektörlerine kredi sağlama, tasarrufları toplama, sigorta hizmetleri sunma ve yeni girişimleri destekleme faaliyetlerine odaklanmıştır. Bu faaliyetler, Cumhuriyet’in ilk yıllarında devlet eliyle yürütülen ekonomik kalkınma politikalarıyla paralel ilerlemiştir.
Türkiye İş Bankası (AA)
Cumhuriyet Dönemindeki Rolü
1920’li ve 1930’lu yıllarda İş Bankası, Türkiye’de henüz gelişmemiş olan özel sektörün teşvik edilmesinde önemli bir araç olarak kullanılmıştır. Özellikle sanayi yatırımlarının desteklenmesi, küçük esnaf ve çiftçinin finansman ihtiyacının karşılanması gibi alanlarda aktif rol oynamıştır. 1932 yılında Türkiye’nin ilk sanayi bankası olan Sınai ve Ticari Bankası’nın görevlerini de üstlenmiştir.
Banka zaman içinde sadece finansal hizmetler sunan bir kuruluş olmaktan çıkmış, Türkiye’nin ilk cam sanayi şirketi (Şişecam) gibi birçok sanayi kuruluşunun kurulmasına da katkı sağlamıştır. Ayrıca bankanın iştirakleri yoluyla Türkiye’nin iktisadi altyapısının kurulmasında etkili olduğu görülmektedir.
Genişleme ve Modernleşme
1950’li yıllardan itibaren banka, şubeleşmesini artırmış ve yurt dışı açılımlar gerçekleştirmiştir. 1980’li yıllarda finans sektörünün liberalleşmesiyle birlikte teknolojiye yatırım yapmaya başlamış ve dijital bankacılığın temelini atan uygulamaları hayata geçirmiştir.
1997 yılında Türkiye’nin ilk internet şubesini,
2007 yılında biyometrik kimlik tanıma sistemini,
2012’de QR kodla ödeme sistemini (Parakod),
2017’de ise yapay zekâ destekli dijital asistan Maxi’yi kullanıma sunmuştur.
Türkiye İş Bankası (AA)
Faaliyet Alanları
Türkiye İş Bankası bugün hem yurt içinde hem de yurt dışında faaliyet gösteren bir bankadır. Bankacılık hizmetlerinin yanı sıra sigorta, yatırım, varlık yönetimi, faktoring, leasing gibi finansal alanlarda da iştirakleri aracılığıyla hizmet sunmaktadır.
- Türkiye genelinde 1.100’ü aşkın şube
- Almanya başta olmak üzere bazı Avrupa ülkeleri, KKTC, Bahreyn ve Irak’ta şubeler ve temsilcilikler
- Şişecam, Anadolu Hayat Emeklilik, İş Yatırım gibi çok sayıda iştirak
Genel Müdürlük ve Yapı
Bankanın genel müdürlük binası İstanbul’un Levent semtinde yer alan İş Kuleleri'ndedir. Tarihî genel müdürlük binası ise Ankara'nın Ulus semtinde yer almakta ve İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi olarak hizmet vermektedir.
Kültür, Eğitim ve Yayın Faaliyetleri
Türkiye İş Bankası, kültürel alanlarda da faaliyet göstermektedir:
- İş Bankası Kültür Yayınları, 1956 yılından bu yana yayıncılık faaliyeti sürdürmektedir.
- İş Sanat, müzik ve sahne sanatlarına yönelik etkinlikler düzenlemektedir.
- İş Bankası Müzesi, banka ve Türkiye’nin ekonomi tarihi hakkında bilgiler sunar.
Yönetim ve Hukuki Statü
Türkiye İş Bankası, bir anonim şirket olarak örgütlenmiştir. Hisselerinin bir bölümü Borsa İstanbul’da işlem görmektedir. Yönetim, genel kurul ve yönetim kurulu tarafından belirlenen yöneticilerce yürütülmektedir.
