Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 18 Nisan 2025 tarihinde yayımlanan “İstatistiklerle Çocuk” başlıklı bülten, Türkiye’de 0–17 yaş grubundaki bireylerin demografik, sosyal, sağlık, eğitim ve ekonomik durumlarına ilişkin verileri kapsamaktadır. Söz konusu bülten, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS), Hayat Tabloları, Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması ve çeşitli ulusal veri tabanları temelinde hazırlanmıştır.
Çocuk Nüfusun Genel Dağılımı ve Zaman İçindeki Değişimi
2024 yılı sonunda Türkiye nüfusu 85.664.944 kişi olarak kaydedilmiştir. Bu nüfus içinde 0–17 yaş grubunda yer alan çocuk sayısı 21.817.061 olarak belirlenmiştir. Çocuk nüfusun cinsiyet dağılımı, erkeklerde yüzde 51,3, kızlarda yüzde 48,7 şeklindedir. 1970 yılında toplam nüfusun yüzde 48,5’i çocuklardan oluşurken bu oran 1990’da yüzde 41,8, 2024’te ise yüzde 25,5 olmuştur.
Geleceğe Yönelik Projeksiyonlar ve Uluslararası Karşılaştırmalar
TÜİK’in ana senaryosuna göre çocuk nüfus oranı 2030 yılında yüzde 22,1’e, 2100 yılında ise yüzde 14,5’e düşecektir. Düşük doğurganlık senaryosuna göre bu oran 2100'de yüzde 9,9’a kadar gerileyebilirken, yüksek doğurganlık senaryosunda 2100 yılı tahmini yüzde 18,6’dır. Avrupa Birliği ülkeleriyle kıyaslandığında Türkiye'nin yüzde 25,5’lik çocuk oranı, AB ortalaması olan yüzde 17,8’in üzerindedir.
Türkiye'de 2030–2100 Arası Çocuk Nüfusu Oranı Projeksiyonları - Grafik yapay zeka ile oluşturulmuştur.
İllere Göre Çocuk Nüfus Yoğunluğu ve Hane Dağılımı
2024 yılı ADNKS sonuçlarına göre Şanlıurfa yüzde 43,8 çocuk oranıyla ilk sıradadır. Bu ili Şırnak, Ağrı, Mardin ve Muş takip etmektedir. En düşük çocuk oranı yüzde 16,4 ile Tunceli’dedir. Türkiye genelinde toplam 26.599.261 hane mevcuttur. Bu hanelerin yüzde 42,8’inde 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunmaktadır. Bir çocuk bulunan hane oranı yüzde 19, iki çocuk bulunan hane oranı yüzde 14,6, üç çocuk bulunan hane oranı yüzde 6’dır.
Yaş Gruplarına Göre Nüfus ve Doğum Verileri
2019 yılında çocuk nüfusun yüzde 27,7’si 0-4 yaş aralığındayken 2024’te bu oran yüzde 23,3 olarak kaydedilmiştir. Aynı dönem içinde 10-14 yaş grubu yüzde 29,6 ile en büyük dilimi oluşturmuştur. 2023 yılında canlı doğan bebek sayısı 958.408’dir; bu doğumların yüzde 96,7’si tekil, yüzde 3,1’i ikiz ve yüzde 0,1’i üçüz ve üzeri çoğul doğumlardır. Hastanede doğum oranı 2023 itibarıyla yüzde 97,5’e yükselmiştir.
2024 Çocuk Yaş Grubu Dağılımı - Grafik yapay zeka ile oluşturulmuştur.
Sağlık Göstergeleri ve Yaşam Beklentisi
Hayat Tabloları 2021–2023 verilerine göre doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye genelinde 77,3 yıldır. Erkek çocuklar için bu süre 74,7 yıl, kız çocuklar için 80 yıldır. Yedi yaşına ulaşan çocukların ortalama kalan ömrü 71,3 yıldır. Çalışma çağına yaklaşan 15 yaşındaki bir çocuğun beklenen yaşam süresi 63,5 yıldır. Cinsiyete göre bu süre erkeklerde 60,9 yıl, kızlarda 66,1 yıl olarak hesaplanmıştır.
Eğitim İstatistikleri ve Okullaşma Oranları
2023/24 öğretim yılı itibarıyla beş yaş net okullaşma oranı yüzde 84,3’tür. İlkokulda bu oran yüzde 95, ortaokulda yüzde 91,5, ortaöğretimde yüzde 88 olarak tespit edilmiştir. İlkokul tamamlama oranı yüzde 98,7, ortaokulda yüzde 96,5, ortaöğretimde ise yüzde 81,2’dir. Cinsiyete göre incelendiğinde, ortaöğretim tamamlama oranı kız çocuklarda yüzde 83, erkek çocuklarda yüzde 79,4 olarak hesaplanmıştır.
Örgün eğitime devam eden toplam öğrenci sayısı 18.710.265’tir. Bu öğrencilerin yüzde 3’ü özel eğitim hizmeti almaktadır. Özel eğitim gören öğrencilerin yüzde 63’ü erkek, yüzde 37’si kız öğrencidir.
Dijital Erişim ve İnternet Kullanımı
2024 yılında 6-15 yaş grubundaki çocukların internet kullanım oranı yüzde 91,3’tür. Bu oran erkek çocuklarda yüzde 92,2, kız çocuklarda yüzde 90,3’tür. İnternet üzerinden en çok yapılan faaliyet video izleme (yüzde 83,9), ödev ve ders çalışması (yüzde 75), oyun oynama (yüzde 72,7) ve sosyal medya kullanımı (yüzde 72,6) şeklinde sıralanmıştır.
Gelir, Beslenme ve Tüketim Koşulları
15 yaş altındaki çocukların yaşadığı hanelerin yüzde 88,6’sında yeni giysilere erişim sağlanabilmiştir. Günlük taze sebze ve meyve tüketimi yapılabilen hanelerin oranı yüzde 86,7 olarak hesaplanmıştır. Çocukları için evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilen hanelerin oranı yüzde 51,2’dir.
İşgücü Katılımı ve Erken Yaşta Evlilik
2024 yılında 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılım oranı yüzde 24,9’dur. Erkeklerde bu oran yüzde 35,6, kızlarda yüzde 13,7’dir. 16-17 yaş aralığındaki kız çocuklarının resmi evlilik oranı 2002 yılında yüzde 7,3 iken 2024 yılında yüzde 1,6’ya düşmüştür. Aynı yaş grubundaki erkek çocuklarda bu oran yüzde 0,1’dir.
Aile Yapısı ve Koruyucu Hizmetler
2024 yılı itibarıyla babası vefat etmiş çocuk sayısı 258.515, annesi vefat etmiş çocuk sayısı 81.373, her iki ebeveynini kaybetmiş çocuk sayısı ise 5.276’dır. Kuruluş bakımında bulunan çocuk sayısı 15.135’tir. Koruyucu aile sayısı 8.719 olup, bu ailelerin bakımında 10.430 çocuk bulunmaktadır. 2024 yılında evlat edinilen çocuk sayısı 589’dur.
Ölüm Oranları ve Nedenleri
2023 yılına ait verilere göre 1–17 yaş grubundaki çocuk ölümlerinin en yaygın nedeni dışsal yaralanma ve zehirlenmelerdir (13.043 ölüm). Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları nedeniyle 866, tümörler nedeniyle 671, dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle ise 403 çocuk yaşamını yitirmiştir. Bebek ölüm hızı binde 10, beş yaş altı ölüm hızı ise binde 14,5 olarak hesaplanmıştır.
