"Türkülerde Yaşayan Şehir: Erzurum", İsmail Bingöl tarafından kaleme alınmış ve Dergâh Yayınları'nın "Erzurum Kitaplığı" serisi kapsamında yayımlanmış, Erzurum şehrinin kültürel kimliğini, insanını, mimarisini ve dilini türküler aracılığıyla ele alan deneme ve inceleme kitabıdır. Eser, şehrin değişen yüzü karşısında "duyarlı, vefalı bir kalemin yazıları" olarak, Erzurum'a duyulan derin bir sevgiyi ve kültürel bir sorumluluğu yansıtır. İlk baskısı 1999'da yapılan kitap, 345 sayfadan oluşmakta ve Nisan 2018 itibarıyla 2. baskısına ulaşmıştır.

İçerik ve Tematik Yapı

"Türkülerde Yaşayan Şehir: Erzurum" adlı eser, son yıllarda şehir kimliği üzerine yapılan çalışmalara yeni bir boyut getirerek, Erzurum'u kendine özgü bir yaklaşımla inceler. Kitap, yazarın ifadesiyle, şehrin "yıkılışı ve yok oluşu karşısında" yazılmış, duyarlı ve vefalı bir kalemin ürünleridir. İsmail Bingöl, bu çalışmasında "sözlerde kalanları yazıya geçiren bir Erzurum sevdalısı" olarak, şehrin kültürünü, insanını, mimarisini ve dilini yaşatmaya çalışır. Yazar, tarihî olan bu şehri, insanı, kurumları ve yaşayan kültürüyle tarihe "nakşetme" gayesi güder.

Kitabın ana teması, Erzurum'un ruhunun ve kimliğinin türkülerde nasıl yaşadığıdır. Türküler, bir şehrin toplumsal hafızasını, duygusal dünyasını, tarihî olaylarını, günlük yaşamını ve insan ilişkilerini barındıran önemli kültürel metinlerdir. İsmail Bingöl, Erzurum türkülerini birer belge olarak kullanarak, şehrin sosyo-kültürel dokusunu çözümler. Bu, sadece ezgisel bir inceleme değil, aynı zamanda türkülerin sözlerinde gizli kalan anlam katmanlarını ortaya çıkararak, Erzurum'a özgü yaşam biçimini, halkın duygu ve düşüncelerini, "dadaş" kimliğinin özelliklerini anlamlandırma çabasıdır.

Eser, Erzurum'u ve Erzurumlu'yu anlamak isteyenlere, "dadaş" kimliğini arayanlara İsmail Bingöl'ün cevaplar sunduğu bir nitelik taşır. Kitapta, türkülerin yanı sıra Erzurum'un coğrafyası, insan tipleri, sosyal yapısı, mimari özellikleri ve halk arasındaki dil kullanımları gibi konular da türkülerle bağlantılı olarak ele alınır. Böylece, şehir ile türküler arasındaki organik bağın nasıl oluştuğu ve birbirini nasıl beslediği gösterilir. Bingöl, bu çalışmasıyla, şehir kimliğinin sadece somut unsurlarla değil, aynı zamanda halkın ortak belleğinde yer alan sözlü kültür ürünleriyle de inşa edildiğini vurgular.

Dil ve Üslup

İsmail Bingöl'ün "Türkülerde Yaşayan Şehir: Erzurum" adlı eserindeki dil ve üslup, samimi, akıcı ve şehre duyulan derin bir bağlılığı yansıtır. Yazar, akademik bilgi birikimini okuyucuya kolayca ulaşabilecek, edebi bir anlatımla harmanlar. Metin, Erzurum'un kültürel zenginliğini nesnel ve tanımlayıcı bir biçimde sunarken, yazarın kişisel gözlemlerini ve duygusal bağını da içerir. Eserde herhangi bir reklam veya övgü dili bulunmamakta, aksine yerel mirasın bilimsel ve vefalı bir yaklaşımla ele alınması hedeflenmiştir.

Yazarın Konumu ve Eserin Önemi

İsmail Bingöl, Erzurum'un kültürel ve folklorik değerleri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan bir araştırmacı ve yazardır. Bu eseriyle, özellikle yerel müziğin ve sözlü kültürün şehir kimliğinin oluşumundaki rolünü vurgulayarak önemli bir katkı sağlamıştır.

"Türkülerde Yaşayan Şehir: Erzurum", bir şehrin kimliğinin türküler aracılığıyla nasıl okunabileceğini gösteren özgün bir çalışma olması açısından büyük bir öneme sahiptir. Kitap, sadece Erzurum'un değil, genel olarak şehir kimliği araştırmaları, sözlü kültür, folklor ve edebiyat sosyolojisi alanında çalışan öğrenciler, akademisyenler ve halk müziğine ilgi duyan genel okuyucular için değerli bir kaynaktır. Eser, somut kültürel mirasın yanı sıra, soyut kültürel mirasın şehirlerin ve toplulukların kimliklerini nasıl şekillendirdiğini anlamak için farklı bir perspektif sunar.