Uşak helvası, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescil edilmiş, temel bileşenleri kristal toz şeker, içme suyu ve tahin olan geleneksel bir tatlıdır. Ürünün köklü geçmişi ve Uşak ilinin yemek kültürü içindeki önemli yeri nedeniyle coğrafi sınır ile ün bağı oluşmuştur. İsteğe bağlı olarak fındık içi, kakao ve Antep fıstığı çeşni olarak kullanılabilmektedir.

Ürün Özellikleri

Uşak helvası, şeker ağdasının tahin ile birleştirilmesi yöntemiyle üretilir. Bu yöntemde öncelikle şeker ve su kaynatılarak şeker ağdası elde edilir ve sonrasında çöven suyu eklenerek ağartma işlemi gerçekleştirilir. Elde edilen karışım, sert ve kırılgan yapıda, beyaz ve köpüklü görünümde olmalıdır. Helva; 250 gram, 500 gram veya 1000 gram ağırlıklarında ambalajlanarak piyasaya sunulur. Serin ve kuru ortamda muhafaza edildiğinde raf ömrü 1 yıldır.

Üretim Metodu

Uşak helvasının üretimi aşağıdaki aşamalardan oluşur:

• Su ve beyaz şeker, buharlı kazanlarda yaklaşık 130 °C’ye kadar ısıtılarak macun kıvamına getirilir ve şeker ağdası hazırlanır.
• Şeker ağdasına çöven suyu eklenir ve 5-10 dakika daha karıştırılır. Karışımın kıvamı sert, kırılgan, beyaz ve köpüklü olmalıdır.
• Hazırlanan karışım 10-15 dakika dinlendirildikten sonra bakır kazana alınır.
• Kazana tahin ilave edilir ve dairesel hareketlerle 10-15 dakika karıştırılarak homojen bir karışım elde edilir. Bu aşamada sitrik asit eklenir.
• İsteğe bağlı çeşniler (fındık içi, Antep fıstığı, kakao) ilave edilir.
• Karışım, tahin ve ağdanın tam karışması için ağdanın telli (kırılgan) yapısı bozulmadan, ısıya dayanıklı eldivenlerle 8-10 dakika el ile yoğurulur.
• Karışımın sıcaklığının 70-75 °C’ye düşmesi için 50-60 dakika beklendikten sonra gıda ile temasa uygun kalıplara alınır ve oda sıcaklığına inmesi için 1 gün bekletilir.
• Soğuyan Uşak helvası kalıplardan çıkarılarak belirtilen ağırlıklarda paketlenir.

Coğrafi Sınır

Uşak helvasının coğrafi sınırı Uşak ilidir. Ürünün geçmişinin eskiye dayanması ve yerel mutfak kültürü içindeki önemi nedeniyle coğrafi sınırla kurduğu ün bağı bulunmaktadır. Bu sebeple Uşak helvasının tüm üretim aşamaları tescilde belirtilen coğrafi sınırda gerçekleşmek zorundadır.

Denetim

Uşak helvasının denetimi, Uşak Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii, Uşak İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Uşak Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü ve Uşak Ticaret ve Sanayi Odası'ndan konuda uzman birer kişinin katılımıyla üç kişiden oluşur.

Denetimler, düzenli olarak yılda bir kez, şikâyet üzerine veya gerekli görülen durumlarda ise her zaman yapılabilir. Denetimlerde kullanılan bileşenlerin ve miktarlarının uygunluğu, üretim metoduna uygunluk ve Uşak helvası ibaresi ile mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu kontrol edilir. Denetim mercii, denetim esnasında uzman kişi veya kuruluşlardan faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren kurum, yasal hakların korunmasına yönelik süreçleri yürütür.