Uzun Eşek Oyunu, kökeni kesin olarak bilinmeyen, ancak Türkiye'nin birçok bölgesinde uzun yıllardır oynanan geleneksel bir çocuk oyunudur. Genellikle erkek çocuklar tarafından tercih edilen bu oyun, 8 ila 15 yaş arası çocuklar arasında yaygındır. Açık havada ya da kapalı alanlarda oynanabilir ve herhangi bir malzeme gerektirmez.

Oyun, çocukları fiziksel olarak aktif olmaya teşvik ettiği gibi, sosyal etkileşim ve takım çalışması becerilerini de geliştirir. Ayrıca içerdiği sayışmalar ve tekerlemelerle dil gelişimini de destekler.

Oynanışı (Günümüzdeki Genel Kurallar)

• Oyuncular iki gruba ayrılır: biri "yatan takım", diğeri "atlayan takım" olur.
• "Yastık" adı verilen bir oyuncu duvara sırtını yaslar. Diğer yatan takım oyuncuları sırayla başlarını öndekinin bacaklarının arasına sokar, diz çöküp sabit durur.
• Atlayan takım oyuncuları sırayla koşarak yatan takımın sırtına atlar.
• Amaç, atlayan takımın yıkılmadan tamamen eşeğin sırtına binmesini sağlamaktır.
• Atlayanlardan biri yere değerse ya da yatan takım çökerse, takımlar yer değiştirir.
• Atlayan takım başarılı olursa, tekerleme söylenir:

“Bizim köyün imamı,

 Alttan verir samanı,

Üstten çıkar dumanı,

Çattı da pattı kaç attı?”

• Ardından atlayanlardan biri parmaklarıyla bir sayı işareti yapar (tek ya da çift). Yatan takımdan biri tahminde bulunur. Doğruysa takımlar yer değiştirir; değilse aynı rollerle devam edilir.

Yörelere Göre Oynanış Farklılıkları

• Konya: Oyun sırasında "usta" eliyle sayı tutar ve "çatal matal kaç beş çatal?" diyerek alttakilere sorar. Ayrıca nefesle sayım, "bir para, iki para..." gibi varyasyonlar içerir.
• Niğde: Oyun hem “Uzun Eşek” hem de “Kara Tavuk” adıyla bilinir. Sayışmalarla yatacak takım belirlenir. "Gara tavuk beş getir..." tekerlemesiyle oynanır.
• İzmir (Ödemiş/Kurucuova): Oyunun adı "Yamuk Eşek" veya "Çulçul" olabilir. Aynı yapıda oynanır, farklı tekerlemeler kullanılır.
• Şanlıurfa: Oyunda "kılıç mı, topuz mu?" sorusu sorulur; elin duruşuna göre cevap verilir. Ebe ya da "hoca" oyunu yönetir.
• Antalya: İki takım "kurt" ve "ebe" olarak adlandırılır. Sayı sayarken şaşıran veya ayağı yere değen takım yer değiştirir.
• Kastamonu: "Ambar Göçtü" adıyla oynanır. Taşıyamayan takım tekrar ebe olur.
• Ankara – Çubuk: Tekerleme sonrası sayı gösterilir ve alttakiler "tek" ya da "çift" tahmin eder. Tahmin doğruysa roller değişir. Sayışmalar ya da çubuk kırma gibi yöntemlerle sıra belirlenebilir.
• Hatay – Antakya: Oyun sonunda cezalar verilir (örneğin hayvan taklidi yapmak).
• Edirne: Ebe yastık olur, oyun “topuz mu, çatal mı?” sorusuyla oynanır.

Eğitsel ve Sosyal Katkılar

• Fiziksel gelişim: Dayanıklılık, denge ve koordinasyon gelişimini destekler.
• Sosyal gelişim: Takım ruhu, paylaşma, sıra bekleme ve liderlik gibi sosyal becerileri güçlendirir.
• Dil gelişimi: Sayışmalar, tekerlemeler ve yöresel ağızların oyun içindeki kullanımı çocukların dil ve iletişim becerilerini artırır.

^{Uzun Eşek Oyunu (ECDAD)}