Van gül reçeli, Van yöresinde yetişen "reçellik gül" (Rosa damascena) ve "yediveren gül" (Rosa damascena semperflorens veya Kral Gülü) çeşitlerinin çiçek yapraklarının, şeker ve limon tuzu ile kaynatılıp güneşte kıvam aldırılmasıyla üretilen geleneksel bir reçeldir.

Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü

Van gül reçeli, işlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler ile mantarlar ürün grubunda, özelde ise reçeller kategorisinde yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "mahreç işareti^【1】" olarak tescil edilmiştir. Van gül reçelinin tescili, ürünün Van'da gül yetiştiriciliğinin ve gül yapraklarından çeşitli tatlı ve içecekler hazırlama geleneğinin eskiye dayanması, üretiminde yöreye özgü gül çeşitlerinin (reçellik gül ve yediveren gül) kullanılması ve bu güllerin reçele kattığı özgün koku, tat, aroma ve renk gibi niteliklerin Van yöresiyle tanımlandığını belgeler.

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Van'da gül yetiştiriciliği önemli bir yere sahiptir ve "Van gülü"nden Ali Çelebi'nin 1078 tarihli "Şükufename-i Musavver" (Resimli Çiçek Kitabı) adlı eserinde bahsedilmektedir. Yörede gül yaprakları eski zamanlardan beri bazı tatlı ve içeceklerin hazırlanmasında kullanılmaktadır.

Van gül reçelinin üretiminde iki farklı gül çeşidi kullanılır:

• Reçellik Gül (Gül-i Muhammedî - Rosa damascena): Van gül reçeline koku, tat ve aromasını verir.
• Yediveren Gül (Kral Gülü - Rosa damascena semperflorens): Van gül reçeline kendine has rengini verir.

^{Yediveren Gül (Pexels)}

Üretim Metodu

1. Gül Yapraklarının Hazırlanması: Reçellik gülün yaprakları nazikçe toplanır ve ayıklanır. Yediveren gül yapraklarının dip kısmı reçele acılık verdiği için kesilerek ayrılır.
2. Renk Eldesi (Yediveren Gülden): 175 g yediveren gül yaprağı, 400 ml su ile düdüklü tencerede 15 dakika kaynatılır ve suyu süzülerek ayrılır. Bu su, reçele renk vermek için kullanılacaktır.
3. Aroma ve Tat Eldesi (Reçellik Gülden): 175 g reçellik gül yaprağı, 400 ml su ile düdüklü tencerede 15 dakika kaynatılır.

Şerbetin Hazırlanması ve Kaynatma

• Kaynatma sonrası reçellik gülün suyu bir kaba süzülür ve su ile 1 litreye tamamlanır.
• Bu suya 2 kg beyaz kristal şeker eklenerek kaynatılır.
• Kaynayan şerbete daha önce haşlanmış olan reçellik gül yaprakları tekrar eklenir ve birlikte kaynatılır.

Kıvam ve Renk Ayarı

• Şerbet miktarı ayarlanırken yaprakların birbirine yapışmayacağı bir miktar olmasına özen gösterilir.
• Yaklaşık 20-30 ml suda eritilmiş 5-6 gram limon tuzu, kaynayan reçele yavaş yavaş ilave edilir.
• Daha önce ayrılan yediveren gülünün suyu, istenilen renk elde edilinceye kadar reçele eklenir.

Güneşte Kıvam Aldırma

Hazırlanan reçel kavanozlara konulur ve kıvam alması için ortalama 2 gün güneşte bekletilir.

Tescil Süreci ve Detayları

Van gül reçelinin coğrafi işaret tescili için Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi tarafından başvuruda bulunulmuştur. Başvuru, C2018/220 numara ile 29 Kasım 2019 tarihinde yapılmıştır. Değerlendirme sürecinin ardından ürün, 16 Temmuz 2020 tarihinde 505 tescil numarası ile "mahreç işareti" olarak resmi olarak tescillenmiştir. Tescil ettirenin adresi Yüzüncü Yıl Üniversitesi Kampüsü, 65090 Tuşba, Van olarak kayıtlıdır.