X-38 projesi, NASA'nın Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) olan mürettebat dönüşü için bir prototip uzay aracı (CRV: Crew Return Vehicle) geliştirme girişimidir. X-38 prototip araçları, uzayda ve atmosferde iniş yapabilen, otonom bir şekilde çalışan, kanatsız bir uzay aracının geliştirilmesi amacıyla tasarlanmıştır. Bu proje, uzay aracının reentry (geri giriş) sistemlerini, yönlendirme paraşütünü ve uçuş kontrol sistemlerini test etmeyi amaçlamıştır.

^{X-38 NASA'ya Ait NB-52B Taşıyıcı Uçağından Serbest Bırakılıyor - (Fotoğraf: Carla Thomas,}^NASA⁾

Proje Geçmişi

X-38 projesi, 1995 yılında NASA'nın Johnson Uzay Merkezi'nde başlamış olup, geçmişteki kaldırma gövdesi programlarından ve ABD Ordusu'nun Yuma Proving Grounds'da yaptığı hassas teslimat sistemi testlerinden alınan verilerle şekillendirilmiştir. İlk atmosfer testleri, 1997 yılında Scaled Composites tarafından üretilen prototip araçlarla yapılmaya başlanmıştır. Proje, X-38'in aerodinamik yapısını, yönlendirme sistemlerini ve paraşüt açılma teknolojilerini iyileştirmeyi hedeflemiştir.

1996 yılında, Scaled Composites'a iki atmosfer test aracının üretimi için sözleşme verilmiştir. İlk araç, 1996 yılında Johnson Uzay Merkezi'ne teslim edilmiş ve burada avionik sistemler, bilgisayarlar ve diğer donanımlar ile hazırlık yapılmıştır. İkinci araç ise 1997 yılında teslim edilmiştir. 1998 yılında, V131 aracı V131R olarak modifiye edilmiştir.

Ana Kilometre Taşları

1995-1996: Yuma Proving Grounds'da paraşüt sistemleri ile yapılan ilk testler.
1997-2000: X-38 araçlarının ilk atmosfer test uçuşları, B-52 taşıma uçağından bırakılarak yapılmıştır.
2001: X-38, en yüksek, en hızlı ve en uzun uçuşunu gerçekleştirmiştir.
2003-2005: Devam eden atmosfer testleri ve uzay tabanlı uçuş testlerine hazırlıklar.

Teknolojik Yenilikler

Paraşüt Teknolojisi

X-38, inişi sırasında yönlendirilebilen büyük bir paraşüt kullandı. Bu, araçların hassas bir şekilde hedeflenen alanlara inmesini sağlayacak bir sistemdi. Paraşüt, önceki araçlarda kullanılanlardan daha büyük olup, iniş sırasında daha fazla manevra kabiliyeti ve kontrol sağlamaktadır.

^{X-38, Uçuşu Sonrası 7500 m² Olan Paraşütü İle - (Fotoğraf: Tom Tschida,}^NASA⁾

Uçuş Kontrol Sistemleri

X-38'in uçuş kontrol sistemi, elektriksel olarak çalışan aktüatörler ve ileri düzey yazılımlar ile geliştirilmiştir. Bu sistemler, aracın atmosferdeki inişini otomatikleştirmiştir.

Aerodinamik Yapı

X-38'in şekli, geleneksel kanatlı araçlardan farklı olarak kaldırma gövdesi konseptiyle tasarlanmıştır. Bu tasarım, aracın uzaydan inişi sırasında geleneksel kanatlar yerine aerodinamik kaldırma üretmesini sağlamıştır.

^{X-38 Aerodinamik Yapısı - (}^NASA⁾

Katılımcılar ve Ana Organizasyonlar

X-38 projesi, NASA'nın farklı merkezleri arasında geniş bir işbirliği ile yürütülmüştür. Bu merkezler arasında Johnson Uzay Merkezi (JSC: Johnson Space Center), Dryden Uçuş Araştırma Merkezi (şu anda Armstrong Uçuş Araştırma Merkezi) ve Langley Araştırma Merkezi bulunmaktadır. X-38, NASA mühendislerinin prototip araçları kendi içlerinde yaparak dış müteahhitler yerine inşa ettiği ilk projelerden biri olmuştur. Bu yaklaşım, tasarım ve test sürecinde NASA'ya daha fazla kontrol sağlamıştır.

Ana yükleniciler arasında şunlar bulunmaktadır:

Scaled Composites, atmosfer test araçlarının üretiminden sorumluydu.
GenCorp Aerojet, X-38 için de-orbit (yörüngeden çıkış) itiş ünitesini geliştirmiştir.

X-38