Yakın, Amerikalı yazar Octavia E. Butler tarafından kaleme alınmış, ilk kez 1979 yılında yayımlanmış, bilimkurgu, tarihî kurgu ve toplumsal roman türlerinin bir bileşimidir. Eser, özellikle zaman yolculuğu temasını kullanarak ırkçılık, kölelik ve geçmişle hesaplaşma gibi derin toplumsal konuları işler. Butler’ın bu romanı, Afrikalı Amerikalıların tarihsel travmalarını, salt entelektüel değil, bedensel ve duygusal düzeyde okura yaşatmayı amaçlar.

Konu

Romanın ana karakteri Dana Franklin, 1976 yılında Los Angeles’ta yaşayan genç ve modern bir siyahi yazardır. Beyaz eşi Kevin ile birlikte huzurlu bir hayat sürerken, bir gün aniden geçmişe, 19. yüzyılın köleliğin hüküm sürdüğü Maryland’ine ışınlanır. Bu yolculuklar istemsizce ve defalarca tekrarlanır. Her seferinde Dana, kendi soyundan gelen bir beyaz çocuk olan Rufus Weylin’in hayatını kurtarmak zorundadır. Ancak Rufus büyüdükçe, içinde bulunduğu sistemin zalimliğini içselleştirir. Dana, bu tarihsel ortamda hem kendi geçmişiyle yüzleşmek zorunda kalır hem de kölelik sistemine fiziksel olarak maruz kalır. Zaman yolculuğu, burada yalnızca bir bilimkurgu öğesi değil; tarihle bedensel bir hesaplaşmanın metaforudur.

Ana Karakterler

• Dana Franklin: 1976’da yaşayan, eğitimli, modern siyahi bir kadındır. Geçmişe her yolculuğunda hem kendi kökleriyle yüzleşir hem de Rufus’u kurtarır. Köleliği doğrudan deneyimler; modern bir bireyin, sistematik baskıya karşı çaresizliğiyle yüzleşmesini temsil eder. Roman boyunca fiziksel ve ruhsal olarak yıpranır; hayatta kalmak için kendi kimliğinden ödün verir.
• Rufus Weylin: Dana’nın beyaz atasıdır. Başlangıçta masum görünen bu çocuk, zamanla kölelik sistemini benimseyen ve uygulayan bir beyaza dönüşür. Dana ile olan ilişkisi minnettarlık, sevgi ve sahiplenme arasında gidip gelir. Yazar aracılığıyla, güç ve sevginin nasıl iç içe geçebileceği sorgulanır.
• Kevin Franklin. Dana’nın beyaz eşidir. Dana ile geçmişe yolculuk eder ama bir noktada orada uzun süre kalır. İyi niyetli bir karakterdir; ancak kölelik sistemini yalnızca “gözlemleyen” biri olarak sınırları belirgindir. Beyaz liberal vicdanın ne ölçüde empati kurabildiğini tartışır.

Temalar

• Zaman Yolculuğu – Travmanın Bedenselleşmesi: Zaman yolculuğu, burada bir metafordan öte, geçmişin birey üzerindeki fiziksel ve ruhsal etkilerini göstermek için kullanılan doğrudan bir araçtır. Dana’nın bedeninde oluşan yaralar, hafızanın yalnızca zihinsel değil, fiziksel olduğunu vurgular.
• Irkçılık ve Mülkiyet: Kölelik sistemi, karakterlerin ilişkilerinde en belirleyici unsurdur. Beyaz karakterler, siyahi insanlara sahip olmayı doğal bir hak gibi görürken, Dana bu düşüncenin ahlaki çöküntüsünü ortaya koyar. Rufus’un “sahiplenici sevgisi”, şiddetle iç içedir.
• Güç, Sevgi ve Bağımlılık: Dana ve Rufus’un ilişkisi, hem kurtarıcı hem de tutsak edicidir. Butler, sevgi ve egemenliğin sınırlarının nasıl birbirine karıştığını, zorbalığın bazen şefkat maskesiyle nasıl gizlenebileceğini sorgular.
• Eğitim ve Bilinç: Dana, kitap okuyan, yazı yazan modern bir bireydir. Geçmişe gittiğinde eğitimin, bilinçlenmenin köleler için nasıl tehlikeli bir şey olarak algılandığını görür. Bilgi, bu bağlamda özgürlüğün anahtarı olarak sunulur.