Köken
Yanak sözcüğü, Eski Türkçe "yangak" veya "yang" (bazı varyantlarda "ang") kökünden türemiştir. Bu köke küçültme eki olan "+ak" ekinin eklenmesiyle oluşmuştur. Sözcüğün kökeni, yüzün yan tarafını ifade eden eski biçimlere dayanmaktadır.
Kullanım Alanları
- Anatomi (Yüz Bölgesi): Yanak, yüzün kulak, göz, şakak, burun ve çene arasında kalan iki yanından her biri anlamında kullanılır. Bu anlamıyla hem günlük dilde hem de edebi metinlerde fiziksel yüz yapısını tanımlamada yaygındır. Örneğin; “Üşümüş ve yanakları kıpkırmızı olmuştu.” (Ömer Seyfeddin)
- Teşmil (Genelleme) – Nesnelerin Yan Yüzeyi: Bazı nesnelerin yan taraflarını belirtmek için isim tamlamalarının ikinci öğesi olarak yanak kullanılır. Örnekler arasında “pencere yanağı”, “kapı yanağı”, “lastik yanağı” gibi ifadeler yer alır. Bu kullanım, sözcüğün yüz ile ilişkilendirilen “yan” anlamının nesnelere genişletilmesidir.
- Deyimsel ve Mecaz Anlamlar: Yanak yanağa: Yanakların birbirine değecek kadar yakın olmasını ifade eder. Yanağından kan damlamak: Kişinin çok sağlıklı olduğunu belirtmek için kullanılır.