Yaşar Nabi Nayır, 25 Aralık 1908 tarihinde Kuzey Makedonya'nın başkenti olan Üsküp'te, memur Nabi Bey ile Nigar Hanım'ın çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babasını yaşamının erken dönemlerinde, henüz dört yaşındayken kaybetmiştir. Balkan Savaşları sebebiyle annesiyle birlikte İstanbul ve Üsküp arasında sürekli yer değiştirmek zorunda kaldığından, ilk öğrenimini farklı okullarda tamamlamıştır. Bu okullar Kadıköy Osmangazi İlkokulu, Torosyan Ermeni Okulu, Üsküp İrfan Mektebi ve Üsküp Fransız Okulu'dur. Ailesiyle birlikte 1924 yılında kesin olarak İstanbul'a yerleştiler. 1929 yılında Galatasaray Lisesi'nin ticaret ve bankacılık bölümünden mezun oldu. Maddi yetersizlikler nedeniyle yükseköğrenimine devam edemedi.
Meslek ve Edebiyat Başlangıcı
Sanat hayatına şiir yazarak başlayan Yaşar Nabi Nayır'ın ilk şiiri, lise edebiyat hocasının teşvikiyle "Çocuk Dünyası" dergisinde, sonrasında ise 1926'da "Servet-i Fünun" dergisinde yayımlandı.
1928 yılında altı arkadaşıyla birlikte kurduğu "Yedi Meşale" grubu sayesinde edebiyat çevresinde tanındı. Bu topluluğun üyeleri Ziya Osman Saba, Cevdet Kudret Solok, Sabri Esat Siyavuşgil, Muammer Lütfi Bahşi, Vasfi Mahir Kocatürk ve Kenan Hulusi Koray'dı. Topluluk, 1928'de "Yedi Meşale" adlı ortak bir şiir kitabı çıkardı; Fransız sembolizminden etkilenerek daha ziyade kişisel duygulara ve izlenimlere odaklandılar. Ancak grup sekiz ay sonra dağıldı.
1929 ile 1933 yılları arasında Ziraat ve Merkez bankalarında bankacı olarak görev aldı. 1934'ten 1940'a kadar "Hakimiyeti Milliye" gazetesinde çevirmen ve yazar olarak çalıştı. 1940-1943 döneminde Türk Dil Kurumu'nda, 1943-1946 döneminde ise Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda görev yaptı. 1946 yılında memuriyetten ayrılarak tamamen yayıncılık faaliyetlerine yoğunlaştı.
Yayıncılık Çalışmaları
Nahit Sırrı Örik ile birlikte, 15 Temmuz 1933 tarihinde Ankara'da "Varlık Dergisi"ni yayımlamaya başladı. 1946'da dergiyi İstanbul'a taşıdı. Nayır, derginin çalışmalarını vefatına dek (1981 yılı) 48 yıl boyunca kesintisiz sürdürdü. Bu dergi, Türk edebiyatının en uzun soluklu yayını olarak kabul görmektedir. 1946'da "Varlık Yayınevi"ni kurdu.
Yayınevi aracılığıyla binden fazla kitap basarak seçkin bir edebiyat kitaplığı oluşturdu. 1950'de kısa bir süre için "Meydan" isimli siyasi mizah dergisini çıkardı. Ayrıca 1966-1969 yılları arasında çağdaş dünya edebiyatından örneklere yer veren "Cep Dergisi"ni 29 sayı olarak neşretti ve 1960-1981 yılları arasında "Varlık Yıllıkları"nı okuyucularla buluşturdu.
"Varlık" dergisi ve yayınları sayesinde pek çok genç yazar ve şairin yetişmesine olanak sağladı. Panait Istrati ve Balzac başta olmak üzere Fransızcadan çeviriler yaptı. Romen yazar Panait Istrati'nin eserlerini kitap olarak çevirerek onu Türk okuyucusuna tanıtan ilk kişi oldu. Ayrıca Cengiz Aytmatov, Kırımlı Cengiz Dağcı ve Kıbrıslı Özker Yaşın gibi yurt dışından sanatçıların Türk edebiyat ortamına kazandırılmasında rol oynadı.
Bazı Eserleri
Türk kültür yaşamına yaptığı değerli katkılar dolayısıyla 1979 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı Büyük Ödülü'ne layık görüldü. Türkiye Pen Yazarlar Derneği'nin bir dönem başkanlığını yürüttü. Bugün halen onun adına "Varlık Dergisi Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri" verilmektedir. Şiir türünden uzaklaştıktan sonra düzyazıya yöneldi; roman, öykü, oyun, inceleme ve araştırma türlerinde eserler üretti. Muzaffer Reşit takma adını kullanarak altmışın üzerinde antoloji ve tanıtma kitabı hazırlayıp derledi.
- Şiir: Yedi Meşale (Ortak Kitap, 1928), Kahramanlar (1929, 1970), Onar Mısra (1931/1932), Mesafeler.
- Roman: Bir Kadın Söylüyor (veya Bir Kadın Yalan Söylüyor, 1931), Adem Ve Havva (1932).
- Öykü: Bu Da Bir Hikayedir (1935), Sevi Çıkmazı (1935).
- Oyun (Tiyatro): Mete (Manzum, 1933), İnkılap Çocukları (Manzum, 1933), Beş Devir (Manzum, 1933), Köyün Namusu (Mensur, 1933), Radyofonik Öyküler (1979).
- İnceleme/Makale (Fikri Temeldeki Çalışmaları): Balkanlar Ve Türklük (1936), Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (1937), Nereye Gidiyoruz (1948), Atatürkçülük Nedir? (1963).
- Biyografi: Ahmet Haşim (1952), Ömer Seyfettin (1952), Tevfik Fikret (1952), Homeros (1952), Moliere (1953).
Yaşar Nabi Nayır, 15 Mart 1981 tarihinde İstanbul'da mide kanaması nedeniyle yaşamını yitirdi ve Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi. Ölümünden sonra 1982'de "Yaşar Nabi'ye Saygı" başlıklı bir eser yayımlanmıştır.