Yelbiz Kalesi, Mersin ilinin Bozyazı ilçesine bağlı Tekedüz Köyü yakınlarında, Derebaşı İlkokulu’nun önünden kuzeybatıya doğru yaklaşık 1,5 saatlik bir yürüyüşle ulaşılan bir tepe üzerinde yer almaktadır. Bozyazı’nın yaklaşık 10 kilometre kuzeydoğusunda konumlanan kale, doğal coğrafi yapısı itibarıyla stratejik bir noktada bulunmaktadır.
Yelbiz Kalesi (Türkiye Kültür Portalı)
Yapısal Özellikler
Kale alanında, büyük bir avluya sahip, iki geniş holü bulunan ve bazilika kısmının büyük bölümü günümüze ulaşmış bir yapı kalıntısı yer almaktadır. Mimari özellikleri itibarıyla bu yapının bir manastır olduğu değerlendirilmektedir. Giriş kapıları ve pencereler yuvarlak kemer sistemi ile inşa edilmiştir. İç duvarlarda yer alan ahşap hatıl izleri veya aynı hizada kare formundaki delikler, yapının üst örtüsünün ahşap çatıyla kaplı olduğuna işaret etmektedir.
Bazilika ve Mozaikler
Yapı grubunun doğu bölümünde, apsisi belirgin bir bazilika yapısı yer almaktadır. Bu yapının orta zemininde, geometrik düzenlemelerle oluşturulmuş mozaik kalıntılarına rastlanmaktadır. Bu durum, yapının dinsel işlevine işaret etmektedir.
Savunma Yapıları ve Diğer Unsurlar
Batı yönünde yer alan büyük avlunun girişinde, yaklaşık 6–7 metre yüksekliğe sahip ve kısmen ayakta kalmış karşılıklı iki kule bulunmaktadır. Ancak avlu duvarları zamanla önemli ölçüde tahrip olmuştur. Yapının ön kısmında, dışarıdan içeriye doğru uzanan derin bir kanalla bağlantılı, merdivenle inilen bir sarnıç bulunmaktadır. Doğu yönünde ise yine bir sarnıç olduğu düşünülen ikinci bir yapı yer almaktadır.
Ek Yapılar
Manastır kompleksinin batısında, küçük apsisli bir şapel binası yer almaktadır. Bu şapelin batısında ise dikdörtgen planlı, apsisli ikinci bir şapel binası daha bulunmaktadır. Bu yapılar, alandaki dinsel işlevli mekânların çokluğunu göstermektedir.
Yelbiz Kalesi, sahip olduğu mimari özellikler, yapı çeşitliliği ve konumuyla dikkat çeken bir yerleşim alanıdır. Mevcut kalıntılar, bölgenin tarihsel süreçteki dini ve savunma amaçlı yapılaşmasına ışık tutmaktadır.
