Yılan Kalesi, Adana il sınırları içerisinde yer alan ve bölgedeki stratejik konumuyla dikkat çeken bir yapıdır. Toros Dağları'nı aşarak Antakya'ya giden tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan kale, Orta Çağ'da, özellikle Haçlı işgali döneminde Bizanslılar tarafından inşa edilmiştir. Bugün, kale; Anavarza, Tumlu ve Kozan gibi çevresindeki diğer kaleleri görme imkânı sunan bir noktada konumlanmıştır ve sekiz yuvarlak burcu ile dikkat çekmektedir.
Tarihsel Arka Plan ve Mimari Özellikler
Yılan Kalesi'nin tarihçesi, adını mitolojik Şahmeran efsanesinden almasıyla da ünlüdür. Şahmeran, efsanelere göre, bu kalede yaşamış bir yaratık olarak kabul edilir ve Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde kalede yaşayan yılanlar, yılan ısırmasından helak olan kişiler ve sütle beslenen yılanlar gibi detaylarla genişçe anlatılmıştır. Şahmeran Kalesi olarak da anılan bu yapı, Bizans dönemi mimarisinin yanı sıra Haçlılar ve Ermeniler tarafından yapılan onarımlar ile de pekiştirilmiştir. Ermeni onarımları, kalede pervaz, pencere ve kapı üstü tonozlarında kendini göstermektedir.
Kale, Ceyhan Ovası'na hâkim olan yüksek bir tepeye kurulmuş olup, Misis ile Ceyhan arasında yer alarak, tarihsel olarak önemli bir kervan yolu üzerinde konumlanmaktadır. İç Anadolu'dan gelip, Gülek Boğazı yoluyla Antakya'ya bağlanan yolu korumak amacıyla inşa edilmiş olan kale, stratejik önemini antik dönemlerden Osmanlı dönemine kadar korumuştur.
Yapısal Analiz ve Mimari Özellikler
Yılan Kalesi, topografik yapısına uygun olarak ana kaya üzerine inşa edilmiştir ve yaklaşık 700 metre çevresiyle dikkat çeker. Kale, sekiz burçtan oluşmakta olup, her bir burç ikişer katlıdır ve aralarında mazgal pencereler bulunmaktadır. Bu mazgallar, kale savunmasını güçlendiren ve ateşli silahlarla savunma için tasarlanmış delikler olarak işlev görmüştür. Kaleye giriş, taş basamaklarla yapılan merdivenlerle sağlanmakta olup, çeşitli kapılar ve portatif merdivenler ile savunma amaçlı ulaşım kolaylaştırılmıştır.
Yılan Kalesi'nin mimarisi, Orta Çağ askeri yapılarından tipik özellikler taşır. Kale surları, kalenin çevresini koruyan üç kademeli yapıya sahiptir. Bu surlar, kaleyi doğudan ve güneydoğudan gelebilecek saldırılara karşı güvence altına alır. Ayrıca, kale içerisinde bir kilise, sarnıçlar, şapel ve askeri mekânlar gibi çeşitli yapılar yer alır. Bu yapılar, kalenin iç kısmında günümüze kadar ulaşabilmiş en önemli yapısal ögeler arasındadır.
