İniş takımı teker çevirme sistemi (İngilizce: Wheel Spin-Up System veya Pre-Rotation System), hava araçlarının iniş sırasında piste temas etmeden önce iniş takımı tekerleklerinin kontrollü bir şekilde döndürülmesini sağlayan yardımcı bir sistemdir. Bu sistemin temel amacı, tekerleklerin piste temas ettiği anda sıfırdan dönmeye başlaması yerine önceden döndürülerek hız farkının azaltılmasıdır. Böylece yapısal zorlanmalar, lastik aşınması ve fren sistemine binen yükler minimize edilir.
Amaç ve İşlev
İniş takımı teker çevirme sisteminin işlevi, uçak iniş yaparken yere temas anında tekerlek ile pist arasındaki kayma oranını azaltmaktır. Normal şartlarda iniş takımı tekerlekleri yere temas ettiğinde sabittir ve pistin hızına kısa sürede adapte olmak zorundadır. Bu hız farkı yüksek sürtünmeye, lastiklerde ani ısınmaya ve mekanik zorlanmaya neden olur. Teker çevirme sistemi, bu farkı azaltmak amacıyla tekerleri uçak yere inmeden önce, yaklaşık olarak pist hızına kadar döndürür.
Yük Hücresi (Yük Hücresi Nasıl Çalışır? YouTube)
Çalışma Prensibi
Teker çevirme sistemleri genellikle şu mekanizmalarla çalışır:
- Püskürtme tipi sistemler: Basınçlı hava veya gaz jeti kullanılarak tekerlek döndürülür.
- Elektrik motorlu sistemler: Her tekerleğe bağlı bir elektrik motoru yardımıyla tekerlek önceden çevrilir.
- Mekanik kavrama sistemleri: Uçağın mevcut hareket enerjisini kullanarak bir kavrama düzeneğiyle tekerleğe dönme hareketi aktarılır.
Bu sistemler inişin belirli bir safhasında (örneğin, alçalma irtifasında veya belirli bir süre önce) otomatik ya da manuel olarak devreye alınır.
Avantajlar
- Tekerlek ve lastik aşınmasını azaltır.
- Pistle temas anında oluşabilecek mekanik şokları düşürür.
- Fren sisteminin ömrünü uzatır.
- Kayma nedeniyle oluşabilecek yön kaymalarını azaltarak iniş güvenliğini artırır.
- Özellikle yüksek iniş hızlarına sahip askeri uçaklar ve iniş takımı maliyetleri yüksek olan sivil hava araçları için önemlidir.
Kullanım Alanları
- Ticari yolcu uçakları (özellikle geniş gövdeli modellerde).
- Savaş uçakları ve deniz platformlarına iniş yapan hava araçları.
- Araştırma ve test uçaklarında iniş dinamiklerini inceleme amacıyla.
Gelişim Durumu ve Zorluklar
Bu sistemlerin uygulaması bazı teknik ve mali zorluklar içerebilir. Özellikle ek ağırlık, bakım maliyetleri ve sistemin güvenilir çalışmasını sağlamak gibi faktörler yaygın kullanımın önünde engel teşkil edebilir. Bazı uçak üreticileri bu sistemi standart olarak sunmasa da, opsiyonel sistemler ya da araştırma maksatlı uygulamalar mevcuttur.
