Zeki Ökten, 4 Ağustos 1941’de İstanbul’da doğdu. Çocukluk ve gençlik yılları, Türkiye’de sinema üretiminin hızlandığı, Yeşilçam düzeninin belirginleştiği bir döneme denk geldi. Bu ortam, onun kariyerinin ilerleyen aşamalarında dâhil olacağı mesleki alanın toplumsal ve kültürel çerçevesini oluşturdu.

Ökten’in lise eğitimi Haydarpaşa Lisesi’nde geçti. Bu dönemde tiyatro çalışmalarına ilgi duydu ve sahne pratiğine temas etti. Tiyatro deneyimi, ilerleyen yıllarda oyuncu yönetimi, ritim ve dramatik yapı gibi unsurlara yönelmesinde etkili bir hazırlık işlevi gördü.

Ailesine ilişkin bilgiler sınırlı bir çerçevede kamuya yansıdı. Bununla birlikte çocukluk döneminde erken bir kayıp yaşadığı ve ailesel sorumlulukların genç yaşta belirginleştiği bilinir.

Sinemaya Girişi ve Mesleki Gelişimi

Zeki Ökten’in sinema sektöründeki ilk adımı, 1961’de yönetmen yardımcılığıyla başladı. Set pratiği, Yeşilçam üretim düzeninde mesleğe girişin yaygın yollarından biriydi ve Ökten de bu “usta–çırak” ilişkisinin içinde yetişti. Bu dönem, teknik süreçleri öğrenme ve sinema çevresiyle bağ kurma açısından belirleyiciydi.

Yönetmenlik kariyeri 1963 tarihli Ölüm Pazarı ile başladı. Ardından farklı projelerde yeniden yönetmen yardımcılığı yaptı ve 1970’lerde yönetmenlik üretimini artırdı. Bu dönem, filmografisinin hem nicelik hem tür çeşitliliği bakımından genişlediği yıllar oldu.

1970’ler boyunca komedi ve dram hattında farklı filmler çekti. Popüler sinema içinde geniş seyirciye ulaşan yapımlar üretirken, aynı zamanda toplumsal meseleleri daha belirgin biçimde öne çıkaran filmler de yönetti. Böylece filmografisi, türler arası geçişlerin ve anlatı yoğunluğu farklılıklarının birlikte görülebildiği bir bütün oluşturdu.

Filmografide Temalar ve Anlatı Çizgileri

Ökten’in filmleri, 1970’ler ve 1980’ler Türkiye’sindeki kentleşme, emek ilişkileri, gündelik yaşam pratikleri ve sınıfsal gerilimlerle temas eden anlatılar içerir. Komedi filmlerinde bu temas çoğunlukla mizah üzerinden kurulmuştur. Bu çizgide, apartman yaşamı, iş ilişkileri, küçük esnaf ve kent yoksulluğu gibi alanlar öne çıkar.

Dram hattındaki filmlerinde ise toplumsal yapı daha doğrudan bir gerilim alanı olarak kurgulanır. Sürü ve Düşman gibi filmler, daha geniş ölçekli sosyal çatışmalar ve dönüşümlerle ilişkilendirilir. Bu yapımlar, dönemin siyasal-toplumsal atmosferiyle kesişen daha sert bir anlatı yoğunluğu taşır.

^{Ökten'in yaşamına dair infografi - Anadolu Ajansı}

1980’lerin sonrasında üretim temposunda değişiklik görüldü. Düttürü Dünya sonrasında bir süre daha sınırlı sayıda film çekti; 1990’lar ve 2000’lerde de yönetmenlik yaptı. Böylece kariyeri yalnızca 1970’ler üzerinden değil, 2000’lere uzanan bir süreklilik içinde değerlendirilebilecek bir çerçeveye sahip oldu.

Ödüller, Festivaller ve Mesleki Konum

Zeki Ökten’in sinema kariyeri, ulusal festival çevrimiyle de kesişti. Özellikle 1970’ler ve 1980’lerde çektiği bazı filmler, yönetmenlik ödülleriyle anıldı. Bu durum, popüler sinema ile festival dolaşımının aynı filmografi içinde bir arada bulunabildiğini gösterir.

Uluslararası dolaşım açısından Sürü başta olmak üzere bazı filmlerinin farklı festival ve seçkilerde yer aldığı bilinir. Ödül başlıkları ve seçki görünürlüğü, Ökten’in filmografisinin yalnızca yerel seyirciyle değil, uluslararası sinema çevresiyle de temas kurduğunu gösteren göstergeler arasında sayılır.

Ökten’in mesleki konumu, Yeşilçam üretim düzeninin içinden gelen bir yönetmen olarak hem endüstriyel pratiklere hem de belirli ölçülerde sanatsal iddialara sahip işler üretmesiyle tanımlanır. Komedi hattında geniş izleyiciye ulaşan filmlerle, dramatik hattaki daha sert temalı yapımlar aynı filmografide yan yana durur.

^{Ökten'in cenaze töreni - Anadolu Ajansı}

Özel Yaşamı, Son Yılları ve Ölümü

Zeki Ökten’in özel yaşamı kamuoyuna sınırlı ölçüde yansıdı.

Son yıllarında sağlık sorunları yaşadı ve tedavi sürecinin ardından 19 Aralık 2009’da İstanbul’da hayatını kaybetti. Ölümü, Türkiye sinema çevrelerinde geniş yankı buldu ve basında farklı boyutlarıyla yer aldı.

Cenaze töreni İstanbul’da gerçekleştirildi; cenaze namazı Teşvikiye Camisi’nde kılındı ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi. Vefatının ardından, özellikle 1970’ler ve 1980’lerde çektiği filmler üzerinden yeniden değerlendirmeler ve anma içerikleri yayımlandı.

Filmografi

2006 – Çinliler Geliyor

2003 – Gülüm

2000 – Güle Güle

1995 – Aşk Üzerine Söylenmemiş Her şey

1992 – Saygılar Bizden

1988 – Düttürü Dünya

1987 – Davacı

1986 – Yoksul

1986 – Ses

1984 – Pehlivan

1982 – Faize Hücum

1980 – Düşman

1978 – Sürü

1977 – Çöpçüler Kralı

1977 – Sevgili Dayım

1976 – Kapıcılar Kralı

1976 – Ne Umduk Ne Bulduk

1975 – Hanzo

1975 – Şaşkın Damat

1975 – Pisi Pisi

1975 – Askerin Dönüşü

1975 – Kaynanalar

1974 – Boşver Arkadaş

1974 – Hasret

1973 – Bitirimler Sosyetede

1973 – Bir Demet Menekşe

1973 – Vurgun

1973 – Bitirim Kardeşler

1973 – Ağrı Dağı’nın Gazabı

1972 – Kadın Yapar

1972 – Kırık Hayat

1963 – Ölüm Pazarı