1922 yılında Nevşehir'de doğan Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Türk dili ve edebiyatı alanında önemli çalışmalar yapmış ve Türkoloji dünyasının önde gelen isimlerinden biri olmuştur. Akademik kariyeri boyunca Türk dilinin tarihi, gelişimi ve ağız özellikleri üzerine çalışmalar yapmış, ulusal ve uluslararası birçok bilimsel etkinliğe katılmıştır. Türk Dil Kurumu ve çeşitli akademik kuruluşlarda önemli görevler üstlenmiş olan Korkmaz, birçok bilimsel eseriyle Türkçenin zenginliğini ve köklü geçmişini ortaya koymuştur.

Gençlik ve Eğitim

İlk, orta ve lise eğitimini İzmir'de tamamlayan Zeynep Korkmaz, 1940 yılında İzmir Kız Lisesi'nden mezun oldu. 1944 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü başarıyla bitirdi. 1945 yılında aynı fakültenin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne ilmî yardımcı olarak atandı ve akademik hayatına ilk adımını attı. 1950 yılında Anadolu ağızları üzerine yaptığı tez ile edebiyat doktoru unvanını aldı.

Mesleki bilgi ve görgüsünü artırmak amacıyla Almanya'ya giden Korkmaz, Hamburg Üniversitesi'nde Prof. Dr. Annamaria von Gabain, Prof. Dr. Omeljan Pritsak ve Prof. Dr. von Essen ile çalışarak Türk dili üzerine kapsamlı araştırmalar yaptı.

Kariyer ve Başarılar

1957 yılında doçentlik sınavlarını başarıyla tamamlayan Zeynep Korkmaz, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ne Türk dili doçenti olarak atandı. 1964 yılında profesörlük unvanını aldı. Akademik hayatı boyunca Türkiye ve Avrupa'da birçok üniversitede araştırmalar yaptı. British Council ve Alexander von Humboldt Stiftung burslarıyla İngiltere ve Almanya'daki önemli kütüphanelerde Türk dili üzerine incelemelerde bulundu.

Zeynep Korkmaz, 1958-1960, 1966-1968 ve 1972-1976 yılları arasında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundu. 1974-1983 yılları arasında Kültür Bakanlığı Danışma Kurulu üyeliğini yürüttü. 1981-1983 yılları arasında Ankara Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Türk Dili Bölümü Başkanlığı görevini üstlendi.

1983 ve 1987 yıllarında Üniversitelerarası Kurul tarafından Yükseköğretim Kurulu (YÖK) üyeliğine seçildi ve 1989-1990 yılları arasında YÖK Başkan Vekili olarak görev yaptı. 1984-1988 yılları arasında TRT Yönetim Kurulu üyeliği de yapmıştır. Akademik hayatına Gazi Üniversitesi'nde sözleşmeli profesör olarak devam etti.

Katkılar

Zeynep Korkmaz, Türk Dil Kurumu’nun asli üyelerinden biri olup 1945-1980 yılları arasında yönetim ve yürütme kurullarında yer almıştır. 1983 yılından itibaren Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu asli üyeliğini yürütmüş, Türkçenin dilbilgisi ve ağız araştırmaları konularında önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.

14 hacimli kitap ve 250'yi aşkın bilimsel makale yayımlayan Korkmaz’ın çalışmaları Almanca, İngilizce ve Rusça gibi farklı dillerde de basılmıştır. Ayrıca, Atatürk'ün Büyük Nutuk eserini günümüz Türkçesine aktarmış ve bu eser Atatürk Araştırma Merkezi tarafından altı kez yayımlanmıştır.

Kişisel Hayat

Eşini 1984 yılında kaybeden Zeynep Korkmaz’ın iki oğlu (A. Gültekin ve A. İltekin Korkmaz) mesleki çalışmalarını Amerika Birleşik Devletleri’nde sürdürmektedir. Ender Burak ve Ceylan Zeynep adlarında iki torunu bulunmaktadır. Korkmaz, hayatını Türk dili araştırmalarına adamış, bilim ve akademi dünyasında önemli izler bırakmıştır.

Son Yıllar ve Vefat

Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, uzun yıllar boyunca akademik çalışmalarını sürdürmüş ve Türk dili üzerine araştırmalar yapmaya devam etmiştir. 6 Şubat 2025 tarihinde vefat eden Korkmaz, geride Türkoloji ve dilbilim alanında değerli çalışmalar bırakarak Türk kültürüne ve bilim dünyasına önemli katkılar sunmuştur.

Mirası ve Etkisi

Türk dili ve Türkoloji alanında yaptığı katkılar nedeniyle birçok ödül ve plaketle onurlandırılan Korkmaz, 1967 yılında Yunus Nadi Armağanı birinciliğini kazanmış, Türk Dil Kurumu tarafından üstün hizmet beratı ve plaketine layık görülmüştür. Ayrıca, 1996 yılında Türk Kültürü Araştırmaları dergisinin bir cildi kendisine armağan edilmiştir.

Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen dil kurultaylarına ve uluslararası bilimsel etkinliklere düzenli olarak katılmış, bilim dünyasında saygın bir yer edinmiştir. Türk dilinin tarihi, yapısı ve gelişimi üzerine yaptığı çalışmalar, gelecek nesiller için önemli bir kaynak olmaya devam edecektir. Türk dili ve edebiyatına büyük emek veren Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, bilimsel mirası ile Türkoloji alanında kalıcı bir iz bırakmıştır.

Eserleri

Çok sayıda kitap ve makale yazan Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’ın kitapları şunlardır:

• Bartın ve Yöresi Ağızları
• Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü
• Gramer Terimleri Sözlüğü
• Güney-Batı Anadolu Ağızları
• Nevşehir ve Yöresi Ağızları
• Türk Dili Üzerine Araştırmalar -1, 2, 3, 4
• Türk Dili ve Kompozisyon
• Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları
• Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi
• Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi
• Nutuk