Zihni Derin, Türkiye'de çay tarımının kurumsallaşmasını sağlayan ve bu alandaki ilk sistematik girişimleri başlatan ziraat yüksek mühendisi, eğitimci ve kamu görevlisidir. Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi'nde çay tarımının kurulması ve yaygınlaştırılması yönündeki çalışmalarıyla, Türkiye tarım tarihinde önemli bir yer edinmiştir.

Eğitim Hayatı ve Mesleki Başlangıç

Zihni Derin, 1880 yılında Muğla'da doğmuştur. İlk öğrenimini tamamladıktan sonra sırasıyla Muğla İdadisi, Selanik Ziraat Ameliyat Mektebi ve 1904 yılında Halkalı Ziraat Mektebi Âlisi’nden mezun olmuştur. Meslek hayatına 1905 yılında Aydın Vilayeti Orman ve Maden Muamelat Kalemi'nde devlet memuru olarak başlamıştır. Ardından Rodos’ta Orman Müfettişliği Katibi, Gediz ve Simav’da Orman Müfettiş Vekili olarak görev almıştır. 1907 yılında Orman Müfettişi olmuş, 1909-1912 yılları arasında Selanik Ziraat Mektebi’nde öğretmenlik yapmıştır. I. Dünya Savaşı ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında Bursa Ziraat Mektebi’nde eğitimcilik görevini üstlenmiş ve burada Milli Eğitim Müdür Vekilliği de yapmıştır.

Çay Tarımı Girişimleri

Zihni Derin’in çay tarımına ilgisi, 1920’li yılların başında İktisat Vekaleti’nde görevlendirilmesiyle başlamıştır. 1923 yılında Rize ve çevresinde ekonomik kalkınmayı hedefleyen bir komisyonun raporu doğrultusunda bölgeye gönderilmiştir. Burada fındık, portakal, limon, mandalina ve özellikle çay üretiminin uygunluğu üzerine araştırmalar gerçekleştirmiştir. Aynı yıl Batum’a giderek çay bahçelerini ve üretim tesislerini yerinde incelemiş, beraberinde çay tohumu ve fidanları da Türkiye’ye getirmiştir.

Bu girişimler neticesinde 6 Şubat 1924 tarihinde kabul edilen 407 sayılı kanunla birlikte, Rize ve Borçka’da çay ve narenciye yetiştiriciliğine hukuki zemin hazırlanmıştır. Zihni Derin, Rize’de kurduğu küçük fidanlıkla çay üretimi için ilk adımı atmış; bu adım zamanla bölgesel ve ulusal düzeyde büyüyerek Türkiye’nin çay üretim temellerini oluşturmuştur.

^{Zihni Derin (Yapay zeka desteği ile üretilmiştir.)}

Yaşamının Son Dönemi

Zihni Derin’in çay tarımı konusundaki çabaları 1930’lu yıllarda da sürmüştür. 1936’da Trakya Ziraat Müşaviri, 1937’de ise Tarım Bakanlığı Baş Müşaviri olarak atanmış ve aynı yıl Rize Ziraat Teşkilatı Koordinatörlüğü görevini üstlenmiştir. Bu dönemde hem saha çalışmaları hem de eğitim faaliyetleri aracılığıyla çay tarımının yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur.

Emekli olduktan sonra 1964 yılında Rize’de gerçekleştirilen “Çayın 40. Yılı” törenlerine katılmıştır. Bu ziyaret sırasında geçirdiği bir kaza sonucu ağır yaralanmış ve kısa süre sonra 25 Ağustos 1965 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.

Zihni Derin’in çay tarımına kazandırdığı bilimsel yaklaşımlar, Türkiye’de bir tarım ürününün farklı bir ekosistemden başarılı biçimde uyarlanmasının erken ve önemli örneklerinden biri olarak kabul edilir. Sahip olduğu eğitimcilik birikimi ve yürüttüğü kamu görevleri aracılığıyla, çayın yalnızca ekonomik bir değer olarak değil, aynı zamanda sosyo-kültürel bir unsur olarak da benimsenmesine katkı sağlamıştır. Günümüzde Doğu Karadeniz Bölgesi’nin kalkınmasında temel bir unsur haline gelen çay tarımı, büyük ölçüde Zihni Derin’in bilimsel öngörüleri ve sistemli çalışmaları doğrultusunda kurumsal bir yapıya kavuşmuştur.