Bir odaya girdiğinde neden kendini huzursuz hissettiğini bilmiyorsun…

Bir ismi dilinin ucuna getiriyorsun ama hatırlayamıyorsun…

Birini tanıdığın an, “ondan hoşlanmadığını” hissediyorsun ama nedenini açıklayamıyorsun.

Tüm bu “anlamsız” tepkiler aslında zihninin derinliklerinden gelen sessiz fısıltılar olabilir. Psikoloji bu sesi yıllardır tanımaya, anlamaya çalışıyor.

Hiç nedenini bilmeden birine karşı aniden antipati hissettiniz mi? Ya da yıllar önce yaşadığınız bir olayın etkisinin hâlâ kararlarınıza yön verdiğini fark ettiniz mi? Belki de bu, zihninizin görünmeyen ama güçlü bir oyuncusu olan bilinçdışının iş başında olduğunun bir işaretidir.

Bilinç Dışı Nedir ve Neden Bu Kadar Önemlidir?

Hepimiz, zihnimizin sadece bilinçli kısmıyla hareket ettiğimizi sanıyoruz. Ancak bu, bir buzdağının sadece su üstündeki kısmını görmek gibi. Altında devasa bir yapı daha var: bilinç dışı.

İlk kez Sigmund Freud tarafından sistemli bir şekilde tanımlanan bu kavram, aslında çocukluk anılarımızdan bastırılmış arzularımıza, korkularımıza kadar birçok içeriği barındırıyor. İlginç olan şu ki, biz farkında olmasak da bu içerikler günlük kararlarımızı, ilişkilerimizi, hatta rüyalarımızı yönlendiriyor.

Zihnin Derinlerinden Yükselen Sessiz Dalgalar

Bir düşün: Sabah rüyanda eski sevgilini gördün, akşama doğru sebepsiz bir melankoli çöktü üzerine. Rüyanın anlamını çözemedin ama etkisi hâlâ seninle. Bu, bilinç dışının “anlatmak istediği” bir şey olabilir mi?

Freud’a göre rüyalar, bilinçdışının simgelerle konuştuğu dildir.

Carl Jung’a göre ise bu rüyalar, yalnızca bireysel değil, kolektif (toplumsal, kültürel) bilinç dışımızdan da izler taşır.

Yani rüyalar, zihnin sana mektuplarıdır. Ama şifreli!

^{Bilinç dışının yansımasını temsil eden bir görsel. (Pexels)}

Bilinç Dışı Günlük Hayatımızı Nasıl Etkiliyor?

Aşağıdaki birkaç kısa örnekle bilinç dışının günlük hayatımızı nasıl etkilediğini anlatabiliriz:

• Dil sürçmeleri: Patronuna “günaydın” yerine “hoşça kal” demek… Acaba içten içe işinden ayrılmak mı istiyorsun?
• Karar verme anları: İçine sinmeyen biriyle neden tekrar tekrar ilişki kuruyorsun?
• Nefret ettiğin biri neden sana babanı hatırlatıyor?

Bunların hepsi bir yerden tanıdık geliyor, değil mi?

Bilinç dışı, geçmişin gölgesini bugüne düşürüyor. Ama o gölgeler bazen öyle yumuşak ki onları fark etmiyoruz bile...

Bilim Bu Konuda Ne Diyor?

Günümüz nörobilimi ve bilişsel psikolojisi de bilinç dışı süreçlerin varlığını kabul ediyor. Beynimiz, saniyede binlerce bilgi işliyor ama sadece çok küçük bir kısmı bilincimize ulaşıyor. Kalanıysa otomatik kararlar, sezgiler, alışkanlıklar…

Mesela bir yüzü saniyenin 0.03’ünde görüp “tehlikeli” diye yargılamak… Bu karar senin değil, zihninin derin bir algoritmasının eseri olabilir.

Peki Bilinç Dışıyla Nasıl Bağ Kurabiliriz?

• Rüyalarını not alabilirsin: Her sabah uyandığında gördüğün rüyaları yaz. Zamanla zihninin desenlerini fark edeceksin.
• Kendini gözlemleyebilirsin: Ani öfke patlamaların ya da anlamsız korkuların ardında neler olabilir?
• Sanatla uğraşabilirsin: Resim, yazı, müzik... Bilinçdışı kendini sembollerle ifade eder.
• Terapi alabilirsin: Psikoterapi, bilinçdışının keşfine açılan bir kapıdır.

Son söz olarak bilinç dışı, bastırılmışın mezarlığı değil; duygularının, arzularının, geçmişinin sana fısıldadığı yerdir. Onu dinlemek bazen zor, bazen çarpıcı ama çoğu zaman iyileştiricidir.

Zihnin sessiz fısıltılarını duymaya başladığında, aslında en derinde bulduğun kendinle tanışmaya başlarsın.