Zile Kalesi, Tokat ilinin Zile ilçesi merkezinde yer alan ve antik dönemlerde bir höyük üzerine inşa edilmiş olan akropol niteliğindeki bir Roma kalesidir. İlçenin tam ortasında yükselen bu yapı, Zile Ovası’na hâkim konumu sayesinde şehrin her noktasından görülebilmektedir. Tarihî kaynaklarda, kalenin Roma döneminde M.S. 1. yüzyılda inşa edildiği kabul edilmektedir.
Zile Kalesi (Zile Belediyesi)
Tarihçe
Zile Kalesi’nin tarihsel kökeni antik çağlara uzanır. Roma öncesinde Seleukos Kralı Mithridates tarafından burada bir şato yaptırıldığı; bu yapının yeraltı geçitleri ve askeri amaçlı bölümlerden oluştuğu belirtilmektedir. Kalenin bilinen en meşhur tarihi olayı, M.Ö. 47 yılında Roma İmparatoru Jül Sezar’ın Pontus Kralı II. Pharnake karşısında kazandığı zafer sonrası “Veni, Vidi, Vici” (Geldim, Gördüm, Yendim) sözünü dile getirmesiyle ilişkilendirilir. Bu sözün ilk kez Zile Kalesi’nde söylendiği rivayet edilmektedir. Kale, sonraki dönemlerde de kullanılmaya devam etmiş ve 14. yüzyılda Ertena Beyliği’ne bağlı Alâeddin Bey döneminde 1336 yılında onarılmış, bu kapsamda yapıya bir zaviye ve çeşitli eklentiler kazandırılmıştır.
Mimari Yapı
Kale, kesme ve moloz taş malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Duvarları, savunma amaçlı olarak yuvarlak burçlarla güçlendirilmiştir. İç mekânda Roma ve Bizans dönemlerine ait kitabeler ile mimari parçalar dağınık biçimde yer almaktadır. Kuzeydoğusunda, Roma dönemine ait kayalara oyulmuş küçük bir tiyatro kalıntısı bulunmaktadır. Kale içerisinde ayrıca bir saat kulesi ve restorasyonu yapılan su sarnıcı yer almaktadır.
Günümüzdeki Durumu
Zile Kalesi günümüzde kültür turizmine açık bir ziyaret noktasıdır. Kale yapısı, hem antik Roma mimarisinin hem de Anadolu’daki çok katmanlı tarihî dokunun izlerini taşıması nedeniyle ilgi çekicidir. Belediye tarafından yapılan düzenlemeler ile su sarnıcı orijinal hâline kavuşturulmuş; kale çevresindeki tarihî kalıntılar korunmuştur. Zile ilçesine ulaşan ziyaretçiler, “Sezar Yolu” adı verilen güzergahtan kaleye ulaşabilmektedir.
Zile Kalesi (Zile Belediyesi)
