Gönen, Isparta ilinin kuzeyinde yer alan; doğusunda Atabey, kuzeyinde Uluborlu, batısında Keçiborlu ve güneybatısında Burdur ili ile komşu bir ilçedir. İlçe merkezi, deniz seviyesinden yaklaşık 1 020 m yükseklikte, Isparta–Burdur karayoluna 5 km’lik asfalt bir yolla bağlanan Kırıkçayır mevkiinde kuruludur. Yüzölçümü 372 km², 2024 TÜİK verilerine göre nüfusu 6 877’dir. Akdeniz iklimi etkisindeki ilçede yaz ve kış aylarında sürekli akan kalıcı bir akarsu bulunmaz.

^{Gönen İlçesi (Gönen Belediyesi)}

Coğrafya

Kuzeyde Tınaz Dağı (yaklaşık 1 850 m) ve yaylası ile Kale Dağı, güneyde Söbü Dağı ile çevrili geniş bir ova üzerine yayılmıştır. İlçe sınırları içinde Manastır Koruluğu öne çıkan tek doğal orman alanıdır; 1989’dan bu yana çevrede “Yeşil Kuşak” projesi kapsamında çam ve sedir fidanı dikimleri yapılmaktadır.

Tarih

Tunç Çağı’na (MÖ 3 000–1 200) tarihlenen Gönen Höyük ve Senirce Höyük’teki yerleşim izleri, bölgenin çok eski bir iskân merkezi olduğunu gösterir. Roma döneminde Comama/Conana adıyla anılan kent, İmparator Augustus’un Pisidia bölgesinde kurduğu dört şehirden biridir. MÖ I. yüzyıldan Gallienus (MS 260–268) dönemine kadar sikke basımı yapılmıştır. Antik kentin yüzey kalıntıları sınırlı olmakla birlikte, ele geçen mimari parçalar ve mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. 2009’da Süleyman Demirel Üniversitesi desteğiyle arkeolojik yüzey araştırmaları başlatılmıştır.

1182’den itibaren Selçuklu, 1301’de Hamitoğulları Beyliği, 1380’de Osmanlı egemenliğine girmiştir. Hamitoğulları’nın bazı topraklarını I. Murad’a satıp geriye kalanını Gönen’den yönetmesiyle bölge yerleşik bir merkez haline gelmiştir. Osmanlı döneminin kayıtlarında “Comana-i Süsleyanat” veya “Hamit İlindeki Gönen” ifadeleri geçer. Kasaba niteliğindeki Gönen’de 1948’de belediye teşkilatı kurulmuş, 20 Mayıs 1990’da 3844 sayılı kanunla ilçe statüsü kazanmıştır. Kuruluşunda Güneykent kasabası ile Senirce, Koçtepe, Gölbaşı, İğdecik, Gümüşgün ve Kızılcık köyleri ilçeye bağlanmış; 1992’de bazı yerleşimler Isparta ve Keçiborlu ilçelerine devredilmiştir.

Adın Kökeni

Gönen sözcüğü Türkçede “sevilmek, mutlu olmak, bolluğa kavuşmak” anlamlarına gelir. Antik dönemde Comama, Conana, Conan gibi adlarla anılan yer, zamanla Gönen biçimini almıştır.

Ekonomi

Tarım ve hayvancılık temel geçim kaynaklarıdır. Güneykent beldesi, bölgenin en önemli gül üretim merkezlerinden biridir. Bahçelerden toplanan güllerden elde edilen yağlar ve gül ürünleri yöresel ticarette yer alır. Ayrıca el dokuması ürünler, iğne oyası ve yöresel figürler turistik nitelik taşır. Son yıllarda küçük ölçekli sanayi işletmeleri de gelişmeye başlamıştır.

Kültür ve Turizm

Yunus Emre Türbesi

İlçenin doğusundaki Manastır mevkisinde, Yunus Emre ve hocası Taptuk Emre’ye; ayrıca Buharalı Sinan Efendi ile Şeyh Sadettin Efendi’ye ait mezarların bulunduğu kabul edilen bir türbe yer alır. Her yıl Haziran’da “Yunus Emre Anma ve Aşure Şenlikleri” düzenlenir.

Sinan Dede Türbesi

Gümüşgün köyünde sekizgen planlı, kontrplak tavanlı ve Marsilya tip kiremitle örtülü bir yapıdır. Dışta sivri kemerli taç kapı ve farklı boyutlarda pencereleri bulunur.

Eski Hamam

Camii Mahallesi’ndeki yapıda kare planlı soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümleri görülür; önündeki geniş kare mekan detayları sonradan eklendiğini düşündürür.

Demirci Mehmet Efe Konağı

İğdecik köyündeki 19. yüzyıl sivil mimari örneğidir; yarı bodrumlu ve tek katlıdır.

Conana Antik Kenti

İlçe merkezinin doğusunda 1879’da tespit edilen antik kent, arkeolojik kalıntı ve sikkeleriyle bölgenin Roma dönemi yerleşimini yansıtır.

^{Conana Antik Kenti (Kültür Portalı)}