Bağın Kalesi, Tunceli’nin Mazgirt ilçesinde, Dedebağ (Bağın) Köyü yakınlarında yer alır. Kale, Peri Suyu’nun kıyısındaki yüksek ve sarp bir kayanın üzerine yapılmıştır. Bu yüksek konum sayesinde kaleye tırmanmak zordur, bu da onu savunması çok güçlü bir yer hâline getirmiştir. Kale, Munzur Dağları ile Kert Dağları arasındaki Peri Vadisi üzerinde bulunur. Bu vadi, geçmişte hem yol hem de koruma hattı olarak kullanılmıştır.

Tarihi

Bağın Kalesi, Urartular tarafından, M.Ö. 9. yüzyılda (yaklaşık 2.800 yıl önce!) yapılmıştır. Urartular, taş işçiliğinde çok ustaydılar; kalenin duvarlarında bu izler açıkça görülür. Daha sonra Medler, Persler, Makedonlar, Romalılar, Bizanslılar ve Türkler de bu kaleyi kullanmıştır. Böylece kale, tarih boyunca birçok farklı uygarlığa ev sahipliği yapmıştır.

Selçuklular döneminde ise bölge Türklerin yönetimine girmiş ve kale, Doğu Anadolu’daki önemli idari merkezlerden biri olmuştur.

^{Kültür Portalı Fotoğrafından İlham Alınarak Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur.}

Mimari Özellikleri

Kale, tek bir dar geçitle ulaşılan doğal bir kayanın üzerindedir. Bu geçide ulaşmak için önce kayaya oyulmuş bir tünelden geçilir, ardından yaklaşık 40 basamaklı taş bir merdivenle kaleye çıkılır. Bu tasarım sayesinde kale hem güvenli hem de zor ulaşılır bir yapı olmuştur.

Kalenin üst kısmında gözetleme kuleleri, su depoları (sarnıç), kaya mezarları ve tapınma alanları yer alır. Bunlar, kalenin sadece askerî bir yer değil, aynı zamanda yaşam ve ibadet alanı olarak da kullanıldığını gösterir.

Kalenin Önemi

Bağın Kalesi, sadece bir savunma yapısı değil, aynı zamanda idari bir merkez ve ticaret yolu gözetleme noktasıydı. Peri Vadisi, Erzincan, Elazığ ve Bingöl arasında önemli bir geçiş yoluydu. Bu yüzden kale, ticaret yollarını korumak ve çevre köylerin güvenliğini sağlamak için önemli bir görev üstlenmişti.

Ayrıca, çevrede bulunan kaya mezarları ve yazıtlar, buranın eski zamanlarda asil ve askerî kişiler için gömü alanı olarak da kullanıldığını gösteriyor.

^{Kültür Portalı Fotoğrafından İlham Alınarak Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur.}

Günümüzde

Bugün Bağın Kalesi’nin bazı bölümleri zarar görmüş olsa da, kalenin büyük kısmı hâlâ ayaktadır. Sur duvarları, kaya merdivenleri ve gözetleme alanları hâlâ görülebilir.

Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, kaleyi korunması gereken kültürel miras olarak tanımlamıştır. Bu sayede hem tarihî hem de arkeolojik değerleri korunmaya çalışılmaktadır.